edUKacja i ochroNa zabYtKów 15 1 się w istotę ich wartości ani w sposób ich ochrony, który warunkuje zachowanie tych wartości6. Każdy z wymienionych obszarów, w ramach których można analizować relację pomiędzy edukacją a ochroną zabytków, ma swoją specyfikę i znaczenie w kształtowaniu postaw społeczeństwa. Jednak z punktu widzenia konserwacji zabytków najważniejsze jest określenie, jaki mają one wpływ na funkcjonowanie tej dyscypliny. Aby odpowiedzieć na to pytanie, trzeba z kolei określić sposób funkcjonowania systemu ochrony zabytków. 2. System ochrony zabytków najczęściej jest utożsamiany z pracami konserwatorskimi, nadzorowanymi przez służby konserwatorskie. Z tej perspektywy dyscyplina zdaje się swobodnie określać obszar swoich zainteresowań, radykalnie decydować o sposobie postępowania z zawłaszczanymi obiektami i rygorystyczne egzekwować swoje decyzje. Obraz taki mogą tworzyć kosztowne, specjalistyczne i długotrwałe prace konserwatorskie wykonywane przy zabytkach oraz różnego rodzaju restrykcje służb konserwatorskich – przede wszystkim ograniczające inwestycje w obiektach i na obszarach chronionych. Z takiej perspektywy służby konserwatorskie mogą się też wydawać instytucjami dysponującymi rozległą władzą, które ze swoich decyzji nie muszą się tłumaczyć. Polska służba konserwatorska może sprawiać wrażenie ważnego i silnego urzędu, gdyż nadal korzysta z autorytetu państwa – działa wprawdzie w strukturach urzędów wojewódzkich, ale ma merytoryczne wsparcie Generalnego Konserwatora Zabytków. Może się więc wydawać, że służba ta (i generalnie konserwatorzy) samodzielnie i niezależnie panuje nad dużym obszarem naszego otoczenia, wskazanego przez siebie jako zabytki. Ten obraz nie jest jednak prawdziwy. 6 Konieczność zróżnicowania informacji o dziedzictwie, w kontekście pogłę- biającego się zróżnicowania społeczeństw, jest coraz szerzej dostrzegana przez współczesnych analityków ochrony dziedzictwa. – por. G.J. Ashworth, Sfragmentaryzowanedziedzictwo:sfragmentaryzowanyinstrumentsfragmentaryzowanejpolityki,[w:] Dziedzictwokulturowew XXIwieku–szansei wyzwania, (red.) M.A. Murzyn, J. Purchla, MCK, Kraków 2007, s. 29-42.