168 R o z d z i a ł i – r o l a K U lt U r Y w Ks z ta łt o wa N i U s p o ł e c z e ń s t wa . . . politycznych, gospodarczych i administracyjnych Polski, do nowych wyzwań kultury światowej. Tymczasem, patrząc z perspektywy 2010 roku brakuje systemowych zmian, które byłyby zgodne z oryginalną polityką kulturalną realizowaną konsekwentnie w oparciu o nowoczesny ustrój prawny kultury. Kultura to jedyny niezreformowany sektor gospodarki w Polsce. Ominęła nas omówiona wyżej, przechodząca przez kolejne kraje europejskie, fala zmian, zgodnie z którą choć państwo nie wyzbywa się odpowiedzialności za tę sferę, to modyfikuje swoje kompetencje w celu podniesienia efektywności subsydiowanej działalności kulturalnej i osiągnięcia jej wyższej jakości. Do największych słabości obowiązującego systemu organizacji i finansów kultury, obok relatywnie niskich w porównaniu z innymi rozwiniętymi krajami Europy nakładów publicznych (w 2008 roku wydatki publiczne na kulturę per capita wynosiły 180,88 zł, co odpowiadało 0,58% PKB; wydatki z budżetu państwa stanowiły 21,17% wydatków publicznych ogółem i 0,53% całkowitego budżetu19), zaliczyć trzeba: · · źle przeprowadzoną, nie uwzględniającą specyfiki sektora, decentralizację zadań publicznych w zakresie kultury; zasady organizowania i finansowania instytucji kultury, będące mieszanką rozwiązań obowiązujących w przedsiębiorstwach komercyjnych i w jednostkach gospodarki pozabudżetowej, które są wyraźnie niedostosowane do charakteru instytucji; · · · finansowanie kultury na podstawie ustaleń rocznych budżetów; możliwość wykorzystywania instrumentów finansowych do merytorycznego oddziaływania na działalność instytucji kultury; nierówne traktowanie różnych podmiotów gospodarki w procesie podziału środków publicznych na zadania celowe, preferowanie instytucji kosztem projektów; · · zaniedbania w dziedzinie edukacji kulturalnej; zły stan monitorowania finansów kultury i rozwoju przemysłów kultury. Brak systemowych zmian uwzględniających specyfikę kultury, brak jej monitorowania i ewaluacji nie jest niestety konstatacją nową. 19 Dane pochodzą z opracowania GUS Kultura2008.