p r a K t Y K o w a N i e K U lt U r Y. s z K i c d o p r o b l e M U 6 1 Innym ważnym zjawiskiem współczesnym jest traktowanie kultury jako zasobu. Jeremy Rifkin jednoznacznie identyfikuje pojmowanie zasobów kultury z kwestią dostępu do nich, a ten z kolei z komercyjnym przemysłem, jakim jest dzisiaj kapitalizm kulturowy, którego awangardą jest globalny turyzm. Zacytujmy znamienne zdanie tego badacza: „Rynek wsysa coraz większe obszary światowej kultury – cuda przyrody, katedry, muzea, pałace, parki, obrzędy, święta – i przekształca je w różne formy dóbr służących rozrywce i nauce najbogatszych5 ludzi na świecie. To, co stanowiło ongiś o historycznej wielkości kultury, teraz redukuje się do rekwizytów i dekoracji teatralnej w płatnym widowisku”6. Nie ma wątpliwości, że natychmiast możemy przywołać przykłady potwierdzające pesymistyczną prognozę Rifkina, ale jednocześnie rodzi się sprzeciw wobec tak jednostronnego rozumienia globalnego procesu utowarowienia kultury jako dostępu do zasobów tradycji. Warto trochę rozszerzyć panoramę i zniuansować ostre sądy przeciwników kapitalizmu kulturowego. Ideę kultury jako zasobu albo kultury jako praktycznych korzyści (expediency) można rozumieć wielorako, nie tylko w sensie postulowanym przez Rifkina, albo Michaela Hardta i Antonio Negriego7. W rozumieniu tych autorów doszło do cynicznego zabiegu redukcji symbolicznych tradycji kulturowych w celu ich komercyjnego wykorzystania jako źródła, którym żywi się kapitalistyczna gospodarka oparta na poszukiwaniu kolejnych pól ekspansji dla samej siebie. Kultura jest towarem, jak każdy inny, a towar nade wszystko musi być dobrze opakowany, atrakcyjny, kolorowy, egzotyczny i wabić obietnicą niespodzianki, bo ta ostatnia napędza istotę metakultury 5 Nie tylko najbogatszych – warto dodać, chociaż to ta właśnie grupa spo- łeczna narzuca trendy, które później, na zasadzie „opadu kulturowego”, stają się powszechnym horyzontem pragnień klas mniej uprzywilejowanych (przyp. W. J. B.). 6 J. Rifkin, Wiekdostępu.Nowakulturahiperkapitalizmu,w którejpłacisięzakażdą chwilężycia, przeł. E. Kania , Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2003, s. 159. 7 M. Hardt, A. Negri, Imperium, przeł. S. Ślusarski i A. Kołbaniuk, Wydawnictwo W. A. B., Warszawa 2005.