74 R o z d z i a ł i – r o l a K U lt U rY w Ks z ta łt owa N i U s p o ł e cz e ń s t wa ... przed badaczami, jak i systemem edukacyjnym. Nie ma jednak wyjścia – dzisiejsi uczniowie nazywani są przez Kanadyjczyka Dona Tapscota „pokoleniem sievi”, a przez Amerykanina Marka Prenskiego „cyfrowymi tubylcami”. Naturalnym środowiskiem ich życia stał się komputer i Internet, musimy zatem zaakceptować takim model edukacyjny, w którym szkolna sala przestanie być jedynym miejscem zdobywania wiedzy. Ale, aby to sensownie zmienić, należy najpierw poznać to pokolenie i jego fascynacje emergencją. Jeżeli więc cieniem podejścia podkreślającego reprodukcję jest swoisty fatalizm produkowanych w jego ramach opisów („spójrzcie, na jaki los Ci ludzie są skazani”) oraz towarzyszące mu emocje rozpaczy lub rezygnacji u autorów i czytelników, tak cieniem podejścia podkreślającego emergencję może być tendencja do niedoceniania Marksowskiej prawdy, że ludzie owszem piszą swoją historię, ale nie robią tego dowolnie. Konceptualizacje dotyczące kultury cyfrowej muszą mieć na uwadze próbę skorygowania zagrożenia fetyszyzacją „nowego”, czemu służy wprowadzenie kategorii remediacji, która zamiast ewokować miażdżące zwycięstwo nowego nad starym w każdym starciu, powinna odsyłać do dialektycznej relacji pomiędzy tym, co nowe, a tym, co stare16. Tym samym przedmiotem zainteresowania etnografii współczesności i badań kulturoznawczych stają się praktyki, w których uciera się to, co rezydualne i to, co emergentne (warto opisywać zatem np. negocjowanie autorytetu opartego na wiedzy rozgrywające się w szkole w kontekście pojawienia się Wikipedii), a środowisko kulturowe jawi się jako 16 W takiej perspektywie pytanie o „nowe media” (termin sam w sobie zna- cząco względny: każde medium było kiedyś nowe) jest zawsze pytaniem o napięcia między starym a nowym oraz formy ich współistnienia. „Nowe media – pisze C. Marvin – rozumiane szeroko, by uwzględnić użycie nowych technologii komunikacji dla starych lub nowych potrzeb, nowe sposoby używania starych technologii czy wszelkie inne możliwości wymiany społecznych znaczeń – są włączone w układ napięcia stworzonego poprzez współistnienie starego i nowego. Ten układ jest dalece bardziej złożony niż jakiekolwiek pojedyncze medium, które staje się centrum zainteresowania ze względu na jego nowość”. C. Marvin, WhenOldTechnologiesWereNew:ThinkingAboutElectric CommunicationintheLateNineteenthCentury, Oxford 1990, s. 8.