Agenda na rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030

Na 70. Sesji Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych, obradującej 25-27 września 2015 r. w Nowym Jorku z udziałem 100 przedstawicieli państw, szefów rządów i liderów społeczeństwa obywatelskiego, przyjęta została „Agenda na rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030”, wskazująca siedemnaście Celów Zrównoważonego Rozwoju, do osiągnięcia których społeczność międzynarodowa powinna dążyć w ciągu najbliższych piętnastu lat. Każdemu z celów (goals) towarzyszy od kilku do kilkunastu zadań (targets), od realizacji których zależy sukces w osiągnięciu poszczególnych celów. 

Cele te to:

Cel 1. Wyeliminować ubóstwo, we wszelkich jego formach, na całym świecie.

Cel 2. Wyeliminować głód, osiągnąć bezpieczeństwo żywnościowe, zapewnić lepsze odżywianie, promować zrównoważone rolnictwo.

Cel 3. Zapewnić wszystkim ludziom, niezależnie od wieku, zdrowe życie i dążyć do zapewnienia dobrostanu. 

Cel 4. Zapewnić wszystkim edukację włączającą na wysokim poziomie i promować uczenie się przez całe życie.

Cel 5. Osiągnąć równość płci i wzmocnić pozycję kobiet i dziewcząt.

Cel 6. Zapewnić wszystkim ludziom dostęp do wody i odpowiednie warunki sanitarne, poprzez zrównoważone gospodarowanie zasobami wody.

Cel 7. Zapewnić wszystkim ludziom dostęp do stabilnych, zrównoważonych i nowoczesnych źródeł energii w przystępnej cenie.

Cel 8. Promować inkluzywny, zrównoważony model wzrostu gospodarczego oraz pełne, efektywne zatrudnienie i godną pracę dla wszystkich.

Cel 9. Budować trwałą infrastrukturę, odporną na skutki katastrof, promować zrównoważony, inkluzywny model rozwoju gospodarczego oraz wspierać innowacyjność.

Cel 10. Zmniejszyć nierówności rozwojowe pomiędzy krajami i w obrębie poszczególnych krajów.

Cel 11. Tworzyć bezpieczne, zrównoważone, odporne na skutki klęsk żywiołowych miasta i osiedla ludzkie.

Cel 12. Wypracować zrównoważone modele konsumpcji i produkcji.

Cel 13. Podjąć pilnie działania mające na celu zahamowanie zmian klimatycznych i przeciwdziałanie ich skutkom.

Cel 14. Zapewnić ochronę oceanów i mórz oraz zrównoważone korzystanie z ich zasobów.

Cel 15. Chronić i odbudować lądowe ekosystemy oraz promować zrównoważone metody ich wykorzystywania i gospodarowania lasami, przeciwdziałać pustynnieniu, powstrzymać i odwrócić procesy degradacji gleby oraz powstrzymać straty różnorodności biologicznej.

Cel 16. Promować pokojowe, inkluzywne, zrównoważone modele rozwoju społecznego, zapewnić wszystkim ludziom jednakowe szanse i sprawiedliwe traktowanie oraz dostęp do wymiaru sprawiedliwości; budować na wszystkich szczeblach efektywne, odpowiedzialne instytucje.

Cel 17. Wzmocnić narzędzia wdrażania i odbudowywania globalnego partnerstwa na rzecz zrównoważonego rozwoju.

UNESCO, jako najbardziej interaktywna agenda Narodów Zjednoczonych, koordynująca działania w ramach zakończonej w ub. roku Dekady Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju (2005–2014), wniosła istotny wkład w formułowanie założeń nowej Agendy Rozwojowej, kładąc szczególny nacisk na:

• wysoką jakość edukacji i edukację włączającą jako fundamenty zrównoważonego rozwoju
• ochronę dziedzictwa kulturowego i przeciwdziałanie nielegalnemu handlowi i przenoszeniu dzieł sztuki
• rozwiązanie kryzysu edukacyjnego w odniesieniu do nauk ścisłych, matematyki, technologii i nauk inżynieryjnych
• inwestowanie w młodzież, zapewnienie jej dostępu do wysokiej jakości edukacji, i w ten sposób zapobieganie postawom ekstremistycznym i konfrontacyjnym
• znaczenie wolności słowa oraz dostępu do informacji i wiedzy jako fundamentu zrównoważonego rozwoju
• równość płci i wzmocnienie pozycji kobiet jako warunku zrównoważonego rozwoju i pokoju na świecie.

Edukacja

Przyjęta na Światowym Forum Edukacyjnym w Korei, w maju 2015, Deklaracja z Incheon nakłada na UNESCO obowiązek koordynowania działań w ramach Agendy Edukacyjnej 2030. Znajduje ona bezpośrednie odzwierciedlenie w czwartym spośród siedemnastu Celów Zrównoważonego Rozwoju, przyjętych później na 70. sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ.

Realizacja Celu 4. ma zasadnicze znaczenie dla powodzenia wszystkich Celów Zrównoważonego Rozwoju, ponieważ bez edukacji niemożliwy jest postęp w którejkolwiek z pozostałych dziedzin: ochrony zdrowia, równowagi rozwojowej, konsumpcyjnej i produkcyjnej, zmian klimatycznych czy równouprawnienia.

Kultura

Po raz pierwszy w międzynarodowej agendzie rozwojowej znalazło się tak wyraźne, bezpośrednie odniesienie do kultury jako dziedziny mającej bezpośredni wpływ na poziom życia społeczeństw i jednostek, na możliwości redukcji obszarów biedy i budowanie społeczeństw obywatelskich.

Implementacja programów i konwencji UNESCO na temat ochrony i promowania dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, a także rozwój przemysłów kultury oraz programów realizowanych we współpracy z rządami państw, mają kluczowe znaczenie dla realizacji Agendy 2030.

Nauki przyrodnicze

UNESCO wchodzi w skład Zespołu Zadaniowego Narodów Zjednoczonych stojącego na czele globalnego Mechanizmu Wspierania Technologii, projektu zainaugurowanego we wrześniu 2015 r. dla wspierania współpracy Północ-Południe, Południe-Południe oraz trójstronnej współpracy regionalnej i międzynarodowej w dziedzinie nauki oraz dostępu do niej, jak również do technologii i innowacji, a także wymiany wiedzy na wspólnie uzgodnionych zasadach.

UNESCO przyczynia się do realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju, służąc pomocą krajom rozwijającym się w umacnianiu ich potencjału naukowego i technologicznego, a także wspierając kraje członkowskie w opracowywaniu krajowych programów rozwoju nauki, uwzględniających zasoby wiedzy społeczności lokalnych i autochtonicznych.

Jako najbardziej interdyscyplinarna agenda narodów Zjednoczonych, UNESCO może odnieść się do kwestii zmian klimatycznych w sposób holistyczny, pomagając społeczeństwom w poszczególnych krajach lepiej zrozumieć i adaptować się do skutków zmian klimatycznych, a także – w przyszłości – skuteczniej im przeciwdziałać. Służy temu ponad 30 programów realizowanych na całym świecie. UNESCO rozwija także specjalne programy regionalne, związane z zagrożeniami ze strony sił natury, takimi jak tsunami, trzęsienia ziemi czy inne katastrofy, wywoływane przez wielkie zbiorniki wodne.

Dostęp do świeżej, zdrowej wody to główna dziedzina zainteresowania Międzynarodowego Programu Hydrologicznego (IHP). Skupia się on na właściwym gospodarowaniu zasobami tej wody na świecie, od którego zależy nie tylko możliwość przetrwania ludzi na Planecie, ale także jakość ich życia codziennego, stan zdrowia, a także perspektywy rozwoju gospodarczego. Zasoby świeżej wody warunkują rozwiązanie problemów głodu na świecie. Obecnie, większość ludzi, pozbawionych dostępu do zdrowej wody i urządzeń sanitarnych to mieszkańcy wielkich miast w krajach rozwijających się i jednocześnie notujących stały wzrost populacji.

Program „Człowiek i Biosfera” koncentruje się na badaniu i kształtowaniu właściwych relacji między człowiekiem i środowiskiem, służy także promocji właściwego gospodarowania ekosystemami ziemi, w tym właściwego gospodarowaniu lasami, walce z pustynnieniem i powstrzymaniu utraty różnorodności biologicznej. Organizacja od lat jest rzeczniczką korzystania z zasobów wiedzy tradycyjnej, w obszarach takich jak ochrona środowiska naturalnego i zasobów wodnych, czy przeciwdziałania skutkom zmian klimatycznych.

Nauki społeczne

W dziedzinie nauk społecznych, celem Organizacji jest promocja i umacnianie uniwersalnych wartości, takich jak równouprawnienie, globalna solidarność, a obecnie także współodpowiedzialność za realizację nowej agendy rozwojowej po roku 2015. Dla realizacji tego postulatu, konieczne jest zacieśnienie współpracy międzynarodowej oraz rozwój konkretnych projektów międzynarodowych, służących:

• budowaniu globalnego partnerstwa przeciwko wszelkim formom dyskryminacji
• kształtowaniu postaw i zachowań sprzyjających inkluzywności, a przeciwstawiających się dyskryminacji i nietolerancji, szczególnie wśród młodych ludzi
• tworzeniu narzędzi, umożliwiających monitorowanie i ocenę postępu w realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju.

Wdrażanie nowej Agendy Rozwojowej stwarza okazję do promocji badań w obszarze transformacji społecznych, także do działań służących wypracowywaniu pewnych standardów w tej dziedzinie oraz do upowszechniania wiedzy na temat praw człowieka

Badania, prognozy i zarządzanie transformacjami społecznymi sprzyjają zacieśnianiu więzów pomiędzy wiedzą i praktyką, służą także promocji innowacyjnego myślenia, które niesie z sobą potencjał transformacji społecznych.

Nauka i technologia mają zasadnicze znaczenie dla realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju, zwiększając możliwości krajów stawiania czoła wyzwaniom, takim jak zmiany klimatyczne, nierówności rozwojowe, niezrównoważona konsumpcja i produkcja, czy nierówny dostęp do zdobyczy nauki i technologii.

UNESCO będzie także kontynuować działania w dziedzinie bioetyki oraz etyki badań naukowych.

Uczestnicząc w pracach Grupy Roboczej ds. Praw Człowieka, UNESCO dba o to, by prawa człowieka zostały uwzględnione w realizacji wszystkich Celów Zrównoważonego Rozwoju.

Budowanie kultury pokoju wymaga rozwoju kompetencji międzykulturowych, opartych na wzajemnym szacunku, zrozumieniu i wspólnych wartościach. Rozwój tych kompetencji to nieodłączna część misji UNESCO od początku istnienia Organizacji.

Komunikacja i informacja

Budowanie inkluzywnych społeczeństw wiedzy to jednio z podstawowych założeń zrównoważonego rozwoju i warunek budowania trwałego pokoju na świecie. Powszechny i równy dostęp do informacji, a także poszanowanie zasady wolności wypowiedzi i gwarancji bezpieczeństwa dla dziennikarzy wykonujących swój zawód, to podstawowe reguły demokratycznych społeczeństw. Działania UNESCO w tej dziedzinie wpisują się w realizację Celu 16., który odnosi się do promowania inkluzywnych społeczeństw, zapewniających powszechny, publiczny dostęp do informacji i chroniących podstawowe wolności obywatelskie.

Podobnie, Międzynarodowy Program Rozwoju Komunikacji (IPDC), wspierający rozwój niezależnych, pluralistycznych mediów, a tym samym także społeczeństw obywatelskich, wpisuje się doskonale z realizację Celu 16.

Działania UNESCO, mające na celu upowszechnienie dostępu do informacji, służą bezpośrednio realizacji Celu 9, który koncentruje się na budowaniu odpornej na zniszczenia infrastruktury, wspieraniu innowacyjności, przede wszystkim poprzez zwiększenie dostępu do wysokich technologii. Powstała niedawno inicjatywa Youth Mobile ma na celu wykształcenie w młodych ludziach umiejętności bezpośredniego reagowania na pojawiające się w ich lokalnych społecznościach problemy związane ze zrównoważonym rozwojem. Drogą do realizacji tego założenia jest opracowywanie odpowiednich aplikacji mobilnych w lokalnych językach. Inicjatywa wykorzystuje gwałtowny rozwój technologii mobilnych i ich globalny dostęp dzięki upowszechnieniu się smartfonów.

Raport z realizacji Milenijnych Celów Rozwoju 2015