2019: Międzynarodowy Rok Układu Okresowego Pierwiastków Chemicznych

Podczas swojej 74. Sesji, 20 grudniu 2017 roku, Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych proklamowało rok 2019 Międzynarodowym Rokiem Układu Okresowego Pierwiastków Chemicznych, podkreślając w ten sposób znaczenie chemii w realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju, przede wszystkim zaś w rozwiązywaniu globalnych problemów w dziedzinie rolnictwa, ochrony zdrowia, energetyki i innych istotnych obszarach. Wcześniej, inicjatywa ta zgłoszona została przez Federację Rosyjską na forum UNESCO, zyskując aprobatę 39. sesji Konferencji Generalnej. Data obchodów zbiega się z 150. rocznicą odkrycia przez rosyjskiego uczonego, Dmitrija Mendelejewa prawa okresowości pierwiastków chemicznych i stworzenia przez niego Tablicy Układu Okresowego Pierwiastków Chemicznych.

Inicjatywę proklamowania Roku poparło ponad 150 ośrodków oraz organizacji naukowych na świecie, m.in.: Międzynarodowa Unia Chemii Czystej i Stosowanej (IUPAC), Międzynarodowa Unia Fizyki Czystej i Stosowanej (IUPAP), Międzynarodowa Unia Astronomiczna (IAU), Międzynarodowa Unia Historii i Filozofii Nauki i Technologii (IUHPST), Europejskie Stowarzyszenie Nauk Chemicznych i Molekularnych (EuCheMS).

Koordynacją obchodów zajmują się Program Nauk Podstawowych UNESCO (UNESCO-IBSP) oraz Międzynarodowa Unia Chemii Czystej i Stosowanej (IUPAC), jednak w obchody Roku zaangażowanych jest wiele organizacji i instytucji, przede wszystkim edukacyjnych i badawczych, z ponad 50 krajów, a także organizacje non-profit i partnerzy biznesowi.  

Układ okresowy pierwiastków chemicznych jest czymś więcej niż tylko katalogiem wszystkich znanych pierwiastków we wszechświecie. Stanowi on w istocie okno na wszechświat, pomagające ujrzeć go w pełnym wymiarze i zrozumieć sposób jego funkcjonowania. Jednym z dowodów ponadczasowej aktualności odkrycia Mendelejewa, jest otrzymanie na początku XXI wieku czterech nowych super ciężkich pierwiastków Układu Okresowego o liczbach atomowych: 113 (Nihonium), 115 (Moskovium), 117 (Tennesin) i 118 (Organesson), co stało się możliwe dzięki międzynarodowej współpracy zespołów badawczych z kilku krajów.

Międzynarodowy Rok Układu Okresowego Pierwiastków Chemicznych stanowi kontynuację obchodzonych wcześniej: Międzynarodowego Roku Chemii (2011) i Międzynarodowego Roku Krystalografii (2014). Jest także okazją do promocji nauk podstawowych i ich znaczenia dla zrównoważonego rozwoju, co UNESCO czyni od kilkunastu lat, rozwijając wspomniany wcześniej Program Nauk Podstawowych, zainicjowany w 2004 roku.

Oficjalna inauguracja Międzynarodowego Roku Układu Okresowego Pierwiastków Chemicznych zaplanowana została na 29 stycznia br. w siedzibie UNESCO w Paryżu.

Poprzedziło ją, zorganizowane 4 stycznia br. w Hajdarabadzie (Indie), seminarium nt. wkładu Mendelejewa w rozwój nauki. W tym roku zaplanowane są jeszcze: Międzynarodowe Seminarium pt „Kobiety i Okresowy Układ Pierwiastków”, poświęcone zasługom kobiet w rozwoju nauk chemicznych, organizowane 11-12 lutego 2019 r. na Uniwersytecie w Murcji (Hiszpania) oraz 4. Międzynarodowa Konferencja nt. Układu Okresowego Pierwiastków, organizowana 26-28 lipca 2019 r. w Sankt Petersburgu.

Strona Międzynarodowego Roku Układu Okresowego Pierwiastków Chemicznych