references
102 O B E C N A
SYTUACJA PRAWNA W ZAKRESIE OCHRONY I ZARZĄDZANIA...
się „wiedza i praktyki dotyczące przyrody i wszechświata”. W przytoczonym sformułowaniu polskiego przekładu tekstu Konwencji komentarza wymaga tylko termin „praktyki” – tłumaczenie angielskich practices w znaczeniu ‘czynności, zabiegów, przyjętych sposobów, technik, taktyk działania’, ponieważ również i tutaj źródłowy tekst hiszpański (los usos) i rosyjski (обычаи), a także przekład roboczy niemieckiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych (die Bräuche), nasuwają „zwyczaje”; może więc i tu adekwatna byłaby formuła „praktyki i zwyczaje”. O jakie praktyki i zwyczaje może tu chodzić – Zespół do spraw niematerialnego dziedzictwa dookreślił, wymieniając tradycyjne sposoby leczenia, meteorologię ludową, zamawiania miłosne i medyczne oraz tradycyjne wyobrażenia o wszechświecie. Chyba nic lepiej nie zilustruje tej dziedziny jak akupunktura
i moksoterapia (leczenie tlącymi się pałeczkami z suszonych liści
bylicy pospolitej), stanowiące praktyki tradycyjnej medycyny chiń-
skiej (Chiny, wpis w 2010 roku) – praktyki oparte oczywiście na modelu ciała ludzkiego jako mikrokosmosu połączonego kanałami,
których fizyczne stymulowanie może pobudzić funkcje samoregulacji i przywrócić pacjentowi zdrowie. Inną ilustracją mogą być praktyki zielarskie médicos Kallawaya, zwanych też yatiri, potomków uzdrawiaczy inkaskich królów, szamanów indiańskich zamieszkujących region Andów (Boliwia, wpis w 2008 roku) – także i one oparte są na wiedzy botanicznej obejmującej około 980 gatunków i na bogatej wizji kosmologicznej, notabene znajdującej wyraz w rytualnym tańcu towarzyszącym terapii, a mającym na celu uzyskanie przychylności i pomocy duchów. Na Listę wpisany został również jorubijski system przepo-
wiadania przyszłości Ifá ( Nigeria, wpis w 2008 roku), praktykowany
za pomocą orzeszków palmowych lub muszelek kauri i wróżbiarskiego różańca z połówek fasoli, razem tworzących 256 możliwych układów, zwanych odù, interpretowanych przez biegłego kapłana babalawo. Tradycyjna kuchnia meksykańska według wzoru z Michoacán (Meksyk, wpis w 2010 roku) – wzięta jako całość, obejmująca metody uprawy, np. sztuczne wyspowe uprawy w strefie jezior, i sposoby przyrządzania potraw, dla których podstawą jest kukurydza, rośliny strączkowe, głównie fasola, oraz papryka i chili, a dodatki stanowią pomidory, rośliny z rodziny dyniowatych, awokado, kakao i wanilia:
