references
106 O B E C N A
SYTUACJA PRAWNA W ZAKRESIE OCHRONY I ZARZĄDZANIA...
Rola, doświadczenie i osiągnięcia Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku w zakresie archeologii podwodnej
Jednym z problemów, jakie musiało rozwiązać kierownictwo tworzonego od 1960 roku i usamodzielnionego w 1962 roku Muzeum Morskiego w Gdańsku było wypracowanie form pozyskiwania eksponatów, bez posiadania których nie miałoby ono racji bytu. Niemożliwe było przejęcie kolekcji marynistycznych, czy modeli statków, bo takich w zniszczonej wojną i okupacją Polsce nie było. Przed Muzeum stanęło zadanie poszukiwania eksponatów i systematyczne budowanie kolekcji. Wtedy też, jeszcze w latach 60. XX wieku, podjęto pierwsze próby sięgnięcia po zabytki spoczywające w morskich głębinach. Sprzyjały temu okoliczności – zapadła decyzja budowy Portu Północnego w Gdańsku i rozpoczęto prace hydrograficzne, mające na celu wyznaczenie bezpiecznych torów wodnych dla spodziewanych tam dużych statków. Partnerem dla Muzeum stały się instytucje odpowiedzialne za bezpieczeństwo żeglugi i ratownictwo morskie. Pierwsze wydobyte zabytki pochodziły z wraka zidentyfikowanego jako pozostałości szwedzkiego okrętu zatopionego podczas bitwy pod Oliwą w 1627 roku. Takich eksponatów, jak 20 dział z brązu, odlanych w XVI i XVII wieku, nigdzie i za żadne pieniądze Muzeum kupić by nie mogło. Znaczenie tego odkrycia podniósł fakt rozpoznania wśród w większości szwedzkich luf armatnich jednej, odlanej w 1560 roku dla króla Zygmunta Augusta oraz innej, opatrzonej herbem Radziwiłłów. Drugim ważnym wrakiem wtedy odkrytym i badanym do 1976 roku był „Miedziowiec” – statek towarowy, który z ładunkiem rozmaitych towarów zatonął na początku XV wieku. Rozwijane badania podwodne i eksploracja zagrożonych zniszczeniem wraków postawiła przed przemianowanym w 1972 roku Centralnym Muzeum Morskim (CMM)2 w Gdańsku konieczność utworzenia własnej pracowni konserwacji zabytków, wydobywanych ze środowiska wodnego. Pod koniec lat 70. dział ten osiągnął wysoki stopień profesjonalizmu i wraz z Działem Archeologicznych
2
Od grudnia 2013 roku Centralne Muzeum Morskie ma status narodowej insty-
tucji kultury i nosi nazwę Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku (przyp. red.).
