references
126 O B E C N A
SYTUACJA PRAWNA W ZAKRESIE OCHRONY I ZARZĄDZANIA...
prawa były szanowane. Ustawa z 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami teoretycznie powinna określać przedmiot, zakres i formę ochrony zabytków. W praktyce określa, i to nie ulega kwestii, przedmiot ochrony i jej formę, ale co do określenia zakresu można mieć pewne wątpliwości. W artykule 15 wspomnianej ustawy jest mowa o pomniku historii – Prezydent RP może uznać za pomnik historii zabytek nieruchomy wpisany do rejestru lub park kulturowy (il. 1). Natomiast minister właściwy do spraw kultury i dziedzictwa narodowego „może przedstawić Komitetowi Dziedzictwa Światowego wniosek o wpis pomnika na „Listę dziedzictwa światowego” w celu objęcia tego pomnika ochroną na podstawie Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego (...)”2. Mamy do czynienia z różnymi przykładami – pomnikami historii z Listy UNESCO (Kopalnia Soli w Wieliczce, Kalwaria Zebrzydowska) i pomnikami historii spoza Listy (Racławice – pole bitwy, Kopalnia Soli w Bochni3). Jedynym efektem uznania za pomnik historii jest promocja zabytków, brak bowiem dodatkowych skutków prawnych i finansowych dla właścicieli i zarządzających tymi miejscami. W praktyce przedstawia się to jeszcze gorzej – w obrębie wpisu na Listę UNESCO i pomników historii pojawiają się obszary niewpisane do rejestru zabytków. Tak było w przypadku Krakowa – części Kazimierza, które były od 1978 roku na Liście UNESCO, nie były zabytkiem w świetle polskiego prawa (il. 2). Próbowałem to zmienić. W 2006 roku chciałem wpisać cały układ urbanistyczny Krakowa, całe miasto dziewiętnastowieczne w granicach rdzenia dawnej austriackiej Twierdzy Kraków, ale moja decyzja została uchylona w wyniku protestów deweloperów. W 2011 roku udało mi się doprowadzić do wpisu części Kazimierza i Stradomia, dzięki czemu obecnie cały obszar światowego dziedzictwa jest zabytkiem w świetle naszego prawa. Do wpisania do rejestru pozostały spore
2
Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami,
art. 15 p. 4 (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.).
3
W czerwcu 2013 r. Kopalnia Soli w Bochni została wpisana na Listę świato-
wego dziedzictwa jako część dobra seryjnego o nazwie Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni.
