references
PRAWNA OCHRONA ZABYTKÓW – TEORIA A PRAKTYKA...
131
i brak samodzielności wielu samorządowych służb konserwatorskich. Prezydent jednego z miast, który bardzo chciał przejąć kompetencje konserwatorskie, powiedział wprost – konserwator wojewódzki hamuje rozwój jego miasta i dlatego on chciałby mieć podległego sobie konserwatora miejskiego, który będzie wykonywał jego polecenia. Jak na razie nie ma tam konserwatora miejskiego, ale zobaczymy, co będzie dalej… Jeśli chodzi o zakres przekazywanych samorządom kompetencji, wydaje mi się, że należałoby wyłączyć z tego katalogu pomniki historii i zabytki z Listy światowego dziedzictwa UNESCO oraz dokumenty o znaczeniu strategicznym – studia uwarunkowań i kierunków rozwoju przestrzennego, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego i projekty inwestycji o dużym znaczeniu, gdyż tutaj naciski lokalnej społeczności mogą być najsilniejsze. I jeszcze jeden postulat – konserwator wojewódzki powinien być stroną w postępowaniach prowadzonych przez służby samorządowe, żeby mógł ingerować w niektóre, czasem bardzo dziwne, pomysły. Wreszcie kwestia finansowania prac w zabytkach. Wydaje się, że w rozwiązaniu optymalnym pomoc finansowa państwa w formie udzielania dotacji powinna być zagwarantowana w pierwszej kolejności dla najcenniejszych zabytków, a obligatoryjnie dla pomników historii i zabytków z Listy UNESCO. Nie znaczy to, że minister miałby nie dawać dotacji innym właścicielom zabytków, ale te wspomniane wyżej powinny mieć absolutne pierwszeństwo. Dla zabytkowych układów urbanistycznych, zwłaszcza w miastach, gdzie przeważa własność prywatna, sugeruję powielenie wzoru krakowskiego: przyznanie dotacji miastu i podzielenie kwoty na miejscu przez specjalnie powołane ciało społeczne. Nie można wtedy zarzucić decydentom stronniczości, a przykład krakowski dowodzi, że taka metoda w ogromnym stopniu wyzwala inicjatywę właścicieli i mieszkańców. Reguła 50 procent dotacji i 50 procent wkładu własnego jest coraz częściej stosowana i okazuje się skuteczna, przynosząc konkretne efekty. Dla zabytków pozostałych dotacje powinny być przyznawane z budżetu wojewódzkiego konserwatora zabytków oraz władz samorządowych. Konieczne jest jednak poszukiwanie dodatkowych źródeł finansowania w postaci fundacji, ulg podatkowych dla inwestujących w zabytki – inaczej nie damy sobie z tym rady…
