references
160 O B E C N A
SYTUACJA PRAWNA W ZAKRESIE OCHRONY I ZARZĄDZANIA...
wyrazu kulturowego z 2005 roku, powszechnie nazywana Konwencją o różnorodności kulturowej. Nie podaje ona – jak zresztą żaden inny akt prawa międzynarodowego – definicji kultury, pojęcia naczelnego, „organizującego” sposoby myślenia o kwestiach kluczowych, takich jak tożsamość kulturowa, czy właśnie różnorodność kulturowa na forum międzynarodowym. Nie jest to jednak jej wada – kultura jako pojęcie naukowe obarczona jest tak wieloma kontrowersjami, że jakakolwiek definicja wpisana w przepisy prawa musiałaby się spotkać z krytyką. Definicję kultury odnajdujemy natomiast w deklaracji końcowej (a więc akcie o charakterze prawnie niewiążącym) z 1982 roku, przyjętej podczas II Światowej Konferencji na temat polityki kulturalnej, która odbyła się w mieście Meksyk w dniach 26 lipca – 6 sierpnia 1982 r. Uznano, że jest nią „pełen zespół cech wyróżniających: duchowych, materialnych, intelektualnych i emocjonalnych, które charakteryzują społeczeństwo lub grupę społeczną. Obejmuje on nie tylko sztukę i literaturę, ale także sposoby życia, podstawowe prawa człowieka, systemy wartości, tradycje i wierzenia”5. Rysunek nr 1 obrazuje zakresy znaczeniowe poszczególnych pojęć pojawiających się w aktach prawa przyjętych na forum UNESCO, których celem jest uszeregowanie definicji kultury i dziedzictwa kulturowego – od najszerszej do najwęższej. Próbując wskazać na rozwój prawa w tym zakresie, a zatem na trendy w ochronie, zauważamy następujące relacje: 1. Myślimy już dzisiaj w kategoriach całego systemu, a nie pochylamy się tylko nad pojedynczym elementem dziedzictwa. Nastąpiło przejście od myślenia w kategoriach elementu: „dobro kultury” do całościowo rozumianego „dziedzictwa”, a wreszcie do systemowo traktowanej „kultury”. 2. Zwiększyła się ilość i jakość zadań ochronnych przewidzianych
5
Mexico City Declaration on Cultural Policies, World Conference on Cultural
Policies Mexico City, 26 July-6 August 1982, http://www.unesco.org/culture/laws/ mexico/html_eng/page1.shtml. Por. L. Kolankiewicz, Istota dziedzictwa niematerialnego w rozumieniu Konwencji UNESCO z 2003 roku, w niniejszej publikacji, s. 68, przyp. 18.
