references
N I E M AT E R I A L N E D Z I E D Z I C T W O K U LT U R O W E B R A K U J Ą C E O G N I W O. . .
167
wewnętrznego, krajowego. Wymaga to stworzenia w Polsce od podstaw systemu takiej ochrony. Patrząc na historię powstania Konwencji, którą poprzedziła Proklamacja Arcydzieł (program, nie prawo), ogłoszenie przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w dniu 15 stycznia 2013 roku naboru na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego można potraktować jako proces analogiczny. Tak, jak stało się to w przypadku Konwencji – polska Lista Krajowa może już dzisiaj zacząć funkcjonować, a następnie, po przygotowaniu ustawy, która miałaby szansę zmienić sposób myślenia o dziedzictwie z cząstkowego, wycinkowego na holistyczny i systemowy, postulowany w opracowaniu przygotowanym przez dr Katarzynę Zalasińską11 oraz po „przetestowaniu” sposobu funkcjonowania Krajowej Listy, można by włączyć ją do regulacji ustawowej.
Świadomość społeczna w zakresie niematerialnego dziedzictwa kulturowego – terra nullius?
Ogłoszenie Listy Krajowej jest jednak w zasadzie czymś, co powinno zostać uznane tak naprawdę za „wisienkę na torcie”. Ale tortu nadal nie ma. Nie ma bowiem tych wszystkich fundamentalnych działań koniecznych do tego, aby uruchomić jednostki, społeczności, organizacje pozarządowe do włączenia się w budowanie systemu ochrony, do zgłaszania wniosków na Listę. Nie ma szeroko zakrojonego planu, polityki kulturalnej w tej dziedzinie, programu edukacji społecznej, brakuje upowszechniania i promocji niematerialnego dziedzictwa kulturowego (wskazanych jako środki ochrony w art. 13 Konwencji), bez których Lista Krajowa może okazać się martwa. Bez edukacji tworzenie list (regionalnych bądź krajowej) może zantagonizować różne środowiska lokalne i regionalne lub doprowadzić do konfliktów na linii społeczność – ekspert / eksperci oraz między samymi ekspertami. Pracujemy bowiem na żywej kulturze, która jest delikatną materią. Brak „tortu” i świadomości znaczenia niematerialnego dziedzictwa
11
Zob. Aneks 1 w niniejszej publikacji, Zalecenia dotyczące wdrożenia prawo-
dawstwa UNESCO..., s. 219-306.
