references
236 A N E K S
1
Konwencja UNESCO o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego (1954)
Zgodnie z postanowieniami Konwencji (1954) „szkody wyrządzone dobrom kulturalnym, do jakiegokolwiek należałyby one narodu, stanowią uszczerbek w dziedzinie kulturalnym całej ludzkości, gdyż każdy naród ma swój udział w kształtowaniu kultury światowej”. Konwencja zawiera prawną definicję „dobra kulturalnego”, której wprowadzenie miało stanowić barierę dla różnic i dowolności interpretacyjnych Państw Stron Konwencji11. Terminem tym posługiwał się również pierwotny projekt ustawy o ochronie dóbr kultury12. Ostatecznie ustawodawca zdecydował się jednak na wprowadzenie pojęcia „dobro kultury”13, uzasadniając to koniecznością ujednolicenia pojęć i norm z międzynarodowymi postulatami ochrony zabytków14. Za „dobra kulturalne”15, w rozumieniu Konwencji, bez względu na ich pochodzenie oraz na osobę ich właściciela, uważa się: a) dobra ruchome lub nieruchome, na przykład zabytki architektury, sztuki lub historii, zarówno religijne, jak i świeckie; stanowiska archeologiczne; zespoły budowlane posiadające, jako takie, znaczenie historyczne lub artystyczne; dzieła sztuki, rękopisy, książki i inne przedmioty o znaczeniu artystycznym, historycznym lub archeologicznym; jak również zbiory naukowe i poważne zbiory książek, archiwów lub reprodukcji wyżej określonych dóbr,
11
12
13
14
15
St. E. Nahlik, Grabież dzieł sztuki. Rodowód zbrodni międzynarodowej, Wrocław-Kraków 1958, s. 347–349. Pierwsze wątpliwości w zakresie tłumaczenia pojęcia na język polski pojawiły się już w tym czasie. W tekstach oryginalnych konwencji posługiwano się pojęciami „cultural property” (ang.), „biens culturels” (fr.), „bienes culturales” (hiszp.), których najwłaściwszym odpowiednikiem wydawało się pojęcie „dobra kulturalnego”. St. E. Nahlik, Odpowiedzialność państwa w dziedzinie międzynarodowej ochrony dóbr kulturalnych, [w:] Odpowiedzialność państwa w prawie międzynarodowym, (red.) R. Sonnenfeld, Warszawa 1980, s. 257. Było to uzasadniane względami językowymi, jako że przymiotnik „kulturalny” właściwy jest wartościom, osiągnięciom odnoszącym się do kultury, a nie jej materialnym wytworom. Jak podaje m.in. J. E. Dutkiewicz, Dwadzieścia lat ochrony zabytków w Polsce Ludowej, OZ nr 2/1964,s. 11. W pracy stosowane będzie tłumaczenia pojęcia dobra kulturalnego zaproponowanego [w:] Międzynarodowa ochrona dóbr kulturalnych. Zbiór tekstów, pod red. St. E. Nahlika, Warszawa 1962 r., s. 3–39. Wersja oryginalna Konwencji posługuje się pojęciem „cultural property”: zob. Cultural Heritage Statutes, (red.) R. Redmond-Cooper, Ch. Woodhead, Leicester 2004, s. 1.
