references
24 O B E C N A
SYTUACJA PRAWNA W ZAKRESIE OCHRONY I ZARZĄDZANIA...
wszystkim osłabienie miejsca kultury, jej polityczną marginalizację, a także szybką komercjalizację. Na zjawisko wychodzenia z „realnego socjalizmu”, budowania struktur suwerennego i demokratycznego państwa, nakładają się – będące skutkiem tych zmian – procesy społeczne. Zmieniają one w zasadniczy sposób położenie dziedzictwa w życiu narodu i państwa. W przygotowanym pod moim kierunkiem w roku 2009 na Kongres Kultury Polskiej raporcie na temat funkcjonowania systemu ochrony dziedzictwa kulturowego w Polsce po roku 1989 wśród trzech zjawisk, które znacząco wpłyną na stan zabytkowego zasobu w przyszłości zaakcentowano także wyraźne przeniesienie punktu ciężkości z wartości dziedzictwa na potrzeby społeczeństwa. Tę zmianę sposobu traktowania dziedzictwa prof. Bogusław Szmygin określa nawet jako zmianę statusu ontologicznego dziedzictwa. Do tej pory dziedzictwo miało bowiem specjalny status. Było traktowane jako element przeszłości, który znalazł się w teraźniejszości, ale który w związku z tym wymaga odrębnego traktowania. Tymczasem obecnie poczuliśmy się jedynymi właścicielami dziedzictwa3. W konkluzji Raportu podkreśliłem, że żadne zmiany światopoglądowe i polityczne w naszym kraju nie spowodowały dotychczas przełomu w kwestii podejścia do zagadnień ochrony z perspektywy zarządzania dziedzictwem. Pogłębia to kryzys systemu ochrony zasobów dziedzictwa kulturowego w Polsce. Systemowe podłoże konfliktów w obszarze ochrony dziedzictwa kulturowego jest dziś bowiem nie tylko wynikiem narastającej żywiołowości procesów zmiany, ale i skutkiem nieadekwatności i niespójności obecnego systemu polityki prowadzonej przez państwo w tym zakresie. Dotychczasowe narzędzia prawne i finansowe przystosowane do „obsługi” systemu statycznego, realizowanego w warunkach centralnego sterowania i ekonomii nakazowo-rozdzielczej, tworzyły system ochrony zabytków. D z i s i a j s t a j e m y p r z e d pilną koniecznością stworzenia w Polsce systemu efektywnego
3
zarządzania
dziedzictwem,
który
Raport o systemie ochrony dziedzictwa kulturowego w Polsce po roku 1989.
J. Purchla [red.]. Warszawa 2009, s. 18-20.
