references
ZALECENIA DOTYCZĄCE WDROŻENIA PRAWODAWSTWA UNESCO...
251
przez zainteresowane Państwo takich dóbr w przypadkach, gdy zostały one wywiezione nielegalnie. Należy przypomnieć, że w polskim porządku prawnym obowiązuje art. 169 Kodeksu cywilnego, który w § 2 zd. 1 stanowi, że „rzecz zgubiona, skradziona lub w inny sposób utracona przez właściciela zostaje zbyta przed upływem trzech lat od chwili jej zgubienia, skradzenia lub utraty, nabywca może uzyskać własność dopiero z upływem powyższego trzyletniego terminu”. Klauzula dobrej wiary spełnia tu przede wszystkim funkcję ochronną, stanowiąc gwarancję bezpieczeństwa obrotu cywilnoprawnego32, choć nie jest ona bezwzględna, gdyż powoduje odroczenie terminu nabycia własności. Art. 169 § 2 zd. 1 Kodeksu cywilnego stanowi kompromis między zasadami ochrony własności a bezpieczeństwa obrotu33, wprowadzając jasne reguły preferencji w wypadku konfliktu wskazanych wartości. Podstawowymi warunkami nabycia obiektu na podstawie art. 169 § 2 zd. 1 Kodeksu cywilnego są: rozporządzenie rzeczą, wydanie rzeczy nabywcy oraz dobra wiara nabywcy. Nie wystarcza dobra wiara w chwili wydania rzeczy, ale nabywca musi trwać w niej do upływu trzyletniego terminu34. Ponadto doznaje ona „opóźnionej ochrony” z upływem trzech lat od daty zgubienia, kradzieży lub utraty rzeczy przez właściciela, w związku z czym, jeżeli rozporządzenie następuje po tym czasie, nabycie własności rzeczy przez osobę działającą w dobrej wierze następuje niezwłocznie35. Do upływu trzech lat, zalicza32
Jak trafnie ujmuje to B. Janiszewska „Dobra wiara jako konstrukcja chroniąca pewne wartości nie jest – wbrew nazwie – ukierunkowana wyłącznie na ochroną usprawiedliwionego przeświadczenia („wiary”) podmiotu powołującego się na istnienie prawa lub stosunku prawnego. Wśród podanych wyżej wartości, wpływające na zakres ochrony dobrej wiary, wskazać można również takie, które jako priorytet stawiają interes systemu, a przypisanie dobrej wiary wiążą z ochroną bezpieczeństwa obrotu cywilnoprawnego i szeroko rozumianą stabilizacją sytuacji prawnej, czyli w zasadniczym stopniu z niewzruszalnością, pewnością skutków zdarzeń prawnych” (B. Janiszewska, Koncepcja dobrej wiary w przepisach prawa rzeczowego, ....., s. 33–34). Por. S. Grzybowski [w:], System Prawa Cywilnego. Część ogólna, t. I, (red.) S. Grzybowski, Kraków 1985, s. 273. M. Lagut, O przesłance dobrej wiary przy nabyciu własności rzeczy ruchomej zgubionej, skradzionej lub w inny sposób utraconej przez właściciela (art. 169§2 k.c.), Przegląd Sądowy nr 5/2001, s. 50. Odmiennie np. R. Chorabik, Dobra wiara jako przesłanka nabycia rzeczy ruchomej od osoby nieuprawnionej, Kwartalnik Prawa Prywatnego nr 1/2006, s. 175. E. Gniewek, Komentarz do art. 169 Kodeksu cywilnego, [w:] E. Gniewek, Kodeks cywilny. Księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe, Komentarz, Kraków 2001, s. 272.
33
34
35
