references
252 A N E K S
1
nego do terminów ustawowych o charakterze prekluzyjnym36, właściciel może skutecznie żądać wydania rzeczy, a nabywcy przysługuje jedynie ekspektatywa prawa własności37. Po upływie jednak trzech lat właściciel nie może już skutecznie żądać wydania rzeczy. Obowiązywanie w polskim porządku prawnym wskazanej regulacji sprawia, że w wielu wypadkach utrudniona może być realizacja zobowiązań wynikających z Konwencji z 1970 r. w zakresie zwrotu skradzionych i nielegalnie wywiezionych dóbr kultury. W tym stanie rzeczy należy postulować pilną ratyfikację Konwencji UNIDROIT w sprawie skradzionych i nielegalnie wywiezionych dóbr kulturalnych, podpisaną w Rzymie 24 czerwca 1995 r.38. Należy mieć na względzie, że ograniczony zakres zastosowania mechanizmów przewidzianych w Konwencji z 1970 r. był podstawową przyczyną dla podjęcia prac przez UNIDROIT (na zlecenie UNESCO) nad nową Konwencją39. Należy pamiętać, że została ona przyjęta, jako komplementarna wobec Konwencji UNESCO z 1970 r. 40, uzupełniając jej postanowienia [!] Jednocześnie, wobec niekorzystnego reżimu nabycia w dobrej wierze w prawie polskim, ratyfikacja Konwencji UNIDROIT umożliwiłaby zwrot skradzionych i nielegalnie wywiezionych dóbr kultury. Podstawowym argumentem przesądzającym o potrzebie ratyfikacji Konwencji UNIDROIT jest wprowadzenie znacznie dłuższych niż w prawie polskim terminów dochodzenia roszczeń windykacyjnych – dla restytucji zwykłych 3-letni od chwili, gdy występujący z roszczeniem dowiedział się o miejscu przechowywania dobra i tożsamości posiadacza, zaś termin zawity wynosi 50 lat od momentu kradzieży, a w wypadkach o których mowa w art. 3 ust. 5 – 75 lat41. Konwencja UNIDROIT uprzywilejowuje właścicieli
36
37 38
39 40 41
Zob. orzeczenie SN z 18 października 1994 r., I CRN 98/94, niepubl. [za:] St. Rudnicki, Komentarz do Kodeksu Cywilnego. Księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe, Warszawa 2003, s. 181. St. Rudnicki, op.cit., s. 181. Tłumaczenie Konwencji UNIDROIT W. Kowalskiego. Zob. W. Kowalski, Konwencja UNIDROIT o skradzionych lub nielegalnie wywiezionych dobrach kultury, Studia i Materiały 102, Warszawa 1996. Szczegóły dot. przebiegu prac oraz tekst dokumentu: L. V. Prott: Commentary on the UNIDROIT Convention. Leicester, Institute of Art and Law, 1997, str. 12 i nast. Zob. W. Kowalski, Nabycie dzieła sztuki od nieuprawnionego, Kraków 2004, s. 207–208. Zob. W. Paczuski, Handel dziełami sztuki w Unii Europejskiej, Kraków 2005, s. 218 i nast. Zob. W. Kowalski, K. Zalasińska, Prawo ochrony dziedzictwa kulturowego w Polsce – próba oceny i wnioski, [w:] System ochrony zabytków w Polsce – analiza, diagnoza, propozycje, Warszawa-Lublin 2011, s. 32.