references
ZALECENIA DOTYCZĄCE WDROŻENIA PRAWODAWSTWA UNESCO...
263
ruchomych ze względu na szczególną wartość dla kultury55, a co za tym idzie – główną funkcją listy pomników historii były względy związane z promocją dziedzictwa. Ochrona pomnika historii, który nie został w całości wpisany do rejestru zabytków (objęty parkiem kulturowym56) jest iluzoryczna, gdyż nie daje możliwości ingerencji służb konserwatorskich. Cechą bowiem pomników historii, jako form ochrony zabytków, jest brak dodatkowych skutków prawnych. Podstawą do ingerencji może być więc wyłącznie objęcie pozostałymi, wskazanymi formami ochrony zabytków. To oczywiście rodzi pytanie o ratio legis przepisów o pomnikach historii. W szczególności warto przypomnieć dyskusję nad ich funkcją i celowością ich utrzymania w systemie ochrony zabytków57. Wydaje się, że funkcją pomników historii jest nadal wyłącznie funkcja związana z promocją dziedzictwa. Nie ma jednak dodatkowych skutków prawnych. Sytuacji tej nie zmieni dodanie do ustawy upoważnienia do wydania rozporządzenia58. Wskazanej niespójności nie usunie również nadanie pomnikom historii dodatkowych skutków prawnych. *** Analiza polskiego ustawodawstwa uprawnia do sformułowania poważnych wątpliwości, czy spełniamy warunki, jakie stawia Państwom Stronom Konwencja z 1972 r. Mając na względzie ogólną kondycję regulacji w obszarze ochrony zabytków, trudno uznać, że gwarantują one właściwą jakość zarzą55
56
57
58
Należy jednak przypomnieć, że do 2003 r. przymiot zabytku był przypisywany co do zasady obiektom wpisanym do rejestru zabytków. Stanowił o tym art. 4 ustawy o ochronie dóbr kultury: „Ochronie prawnej, przewidzianej w przepisach ustawy, podlegają następujące dobra kultury, zwane w ustawie „zabytkami”: 1) wpisane do rejestru zabytków, 2) wchodzące w skład muzeów i bibliotek, z wyjątkiem materiałów archiwalnych wchodzących w skład narodowego zasobu archiwalnego, którego ochronę regulują odrębne przepisy, 3) inne, jeżeli ich charakter zabytkowy jest oczywisty, o ile nie podlegają ochronie na podstawie odrębnych przepisów”. Park kulturowy, jako forma ochrony zabytków, został wprowadzony dopiero w 2003 r. więc zostanie pominięty w dalszych rozważaniach. Zob. M. Konopka, Pomniki historii – nie wykorzystana szansa, OZ nr 4/1999, s. 414–417; J Pruszyński, Pomniki jako kategoria prawna, OZ nr 4/1999, s. 418–422; M. Konopka, O pomnikach historii ciąg dalszy – w obronie „zabytku prawa”, OZ nr 2/2000, s. 191–193. Istotnym elementem natury legislacyjnej jest również rozważenie, jakie kwestie dotyczące ochrony dziedzictwa kulturowego powinny zostać uregulowane w ustawie, a które mogą być materią rozporządzenia. Przypomnieć należy, że zgodnie z zasadą wyłączności ustawy w sferze wolności i praw człowieka i obywatela, wszelkie sprawy o istotnym znaczeniu
