references
316 A N E K S
2
cuje grupę uczestników „gry w dziedzictwo”. Dlatego kluczową kwestią staje się w tradycji anglosaskiej tzw. „community consensus & cooperation” (konsensus i współdziałanie lokalnych społeczności), zwłaszcza iż dzisiaj znacznie poszerzamy obszar rozumienia i interpretacji dziedzictwa, a jego wartości podlegają „renegocjacji”. Stąd wyzwaniem staje się problem, jak przenieść poziom rozmowy o ochronie dziedzictwa i jego wykorzystania dla rozwoju z poziomu służb rządowych i ekspertów na poziom samorządu i społeczeństwa obywatelskiego. Kluczową kwestią jest dzisiaj w wielu krajach – w tym w Polsce – problem narzędzi angażujących lokalne społeczności „do gry w dziedzictwo”. Dziedzictwo podlega też szczególnym zjawiskom będącym przedmiotem zainteresowania ekonomii. W Stanach Zjednoczonych Ameryki tzw. „building rights transfer” daje właścicielom zabytkowych obiektów możliwość „odsprzedaży” prawa do dodatkowej wysokości właścicielom budowli sąsiednich. Dziedzictwo może być więc przedmiotem gry rynkowej w różnych formach i aspektach. Zwiększa się też różnorodność aktorów na „rynku dziedzictwa”. Charakterystycznym trendem ostatnich lat jest też szybki wzrost znaczenia dziedzictwa niematerialnego, w tym jego udział w tworzeniu PKB. Łączy się to również z wyraźnym zjawiskiem przechodzenia społeczeństw od potrzeby zwiedzania nowych miejsc do potrzeby poszukiwania tożsamości własnego miejsca. Innymi słowy: im więcej ludzie dzisiaj podróżują, tym silniejsza jest w nich potrzeba poszukiwania korzeni. O ile nie ma potrzeby przywoływania racji ekonomicznych dla uzasadnienia obowiązku ochrony dziedzictwa kulturowego to dzisiaj można mówić o różnych aspektach relacji pomiędzy dziedzictwem a ekonomią. Najczęściej przywołuje się turystykę, która oparta jest na unikalności miejsca. O tej unikalności z reguły przesądza dziedzictwo przyrodnicze lub dziedzictwo kulturowe. Choć poza ekonomicznymi relacjami dziedzictwa i turystyki nie ma badań i danych statystycznych dotyczących wpływu dziedzictwa na rozwój ekonomiczny to we współczesnej literaturze wyróżnia się wiele jego aspektów. Można wśród nich wymienić dziedzictwo kulturowe jako: • produkt turystyczny; • zasób prorozwojowy; • zasób podnoszący jakość życia; • komodyfikacja miejsca; • rynek pracy;
