references
I S T O TA D Z I E D Z I C T W A N I E M AT E R I A L N E G O W R O Z U M I E N I U K O N W E N C J I U N E S C O . . .
65
przede wszystkim to, co otrzymało przed półwieczem miano „kapitału ludzkiego”9, a na progu nowego tysiąclecia „kapitału intelektualnego”10. Ale najbardziej do znaczenia, w jakim przymiotnik „niematerialny” został użyty w nazwie „niematerialne dziedzictwo kulturowe”, przybliży nas jego zastosowanie w opisie gospodarki, gdzie pojawia się on, gdy mowa jest o usługach. Wszelkie usługi, składające się na tradycyjnie wyodrębniany trzeci sektor – inny niż rolnictwo i inny niż przemysł – charakteryzowane są bowiem na pierwszym miejscu jako niematerialne (w sformułowaniu angielskim: services are intangible). Tak pojęte usługi definiowane są bądź to negatywnie – jako te rodzaje działalności, które nie prowadzą do wytwarzania dóbr materialnych11 – bądź też enumeratywnie – przez pełne wyliczenie tych rodzajów działalności społeczno-gospodarczej, które miałyby składać się na ten sektor gospodarki12. Ale
9
Zob. G. S. Becker: Human Capital: A Theoretical and Empirical Analysis,
with Special Reference to Education, New York: National Bureau of Economic Research, distributed by Columbia University Press, 1964.
10
Zob. L. Edvinsson, M. S. Malone: Intellectual Capital: Realizing Your
Company’s True Value by Finding Its Hidden Brainpower, New York: HarperBusiness, 1997 (por. wyd. polskie: Kapitał intelektualny, przeł. M. Marcinkowska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001).
11
W myśl klasycznej definicji usługami są wszelkie czynności związane bez-
pośrednio lub pośrednio z zaspokojeniem potrzeb ludzkich, nie służące jednak do wytwarzania przedmiotów (zob. O. Lange: Dzieła, przewodniczący komitetu wydawniczego M. Jagielski, przypisy H. Hagemejer, t. 3, Ekonomia polityczna, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, 1975), a więc nie dające produktu materialnego.
12
Byłyby to zatem handel, naprawa towarów, transport – np. drogowy, ruro-
ciągowy, kosmiczny – i związane z transportem magazynowanie towarów, działalność pocztowa i kurierska, wreszcie wszelka działalność związana z zakwaterowaniem – od hoteli do pól namiotowych. Byłaby to działalność związana z wyżywieniem, a więc restauracje, kawiarnie, bary, bufety, katering. Dalej: byłoby to nadawanie programów radiofonicznych i telewizyjnych, telekomunikacja – przewodowa i satelitarna – oraz działalność związana z oprogramowaniem komputerowym, przetwarzanie danych, hosting czy działalność portali internetowych. Do domeny usług należałoby zaliczyć również wszelkiego rodzaju pośrednictwo pieniężne, ubezpieczenia i fundusze emerytalne, kupno, sprzedaż i wynajem nieruchomości czy marketing i reklamę. W tej właśnie domenie trzeba by widzieć całą administrację publiczną i obronę narodową, działalność prawniczą i rachunkowo-księgową, aktywność wszelkich organizacji członkowskich, takich jak Kościoły i związki wyznaniowe, związki zawodowe, organizacje pracodawców, organizacje pozarządowe, partie
