references
I S T O TA D Z I E D Z I C T W A N I E M AT E R I A L N E G O W R O Z U M I E N I U K O N W E N C J I U N E S C O . . .
75
Jednak kluczowe jest w tej definicji stwierdzenie, że bierze się tu pod uwagę takie – i tylko takie – praktyki czy zwyczaje, wyobrażenia, formy ekspresji, wiedzę i umiejętności, jak również związane z nimi narzędzia i instrumenty, przedmioty, artefakty oraz przestrzenie czy obszary kulturowe, które same wspólnoty, same grupy i niekiedy – w określonych przypadkach – same jednostki uznają za część własnego dziedzictwa kulturowego. To jest główny punkt tej definicji i idea samej Konwencji, które muszą być dobrze zrozumiane. W Konwencji tej nie o to bowiem chodzi, żeby te ze 195 państw członkowskich Organizacji Narodów Zjednoczonych dla Wychowania, Nauki i Kultury (i 8 państw z nią stowarzyszonych), które ją ratyfikują, ustaliły wspólną listę wybitnych zjawisk kulturalnych czy po prostu artystycznych28 – coś na kształt ogólnoświatowej listy rankingowej dzieł twórczości ulotnej. Jakkolwiek początkowo, w latach 2001-2005, realizując program nakreślony w 1997 roku, przyjęto w UNESCO łącznie 90 proklamacji tak zwanych arcydzieł ustnego i niematerialnego dziedzictwa ludzkości29; proklamacje te zostały później przeniesione (zgodnie z art. 31,
28
W polskiej terminologii fachowej – kulturoznawczej, antropologiczno-
kulturowej – za pomocą różnych przymiotników wskazuje się na różne znaczenia terminu „kultura”: przymiotnik „kulturalny” wskazuje zwykle na kulturę w wąskim znaczeniu, ograniczonym do dziedziny działalności artystycznej, jak np. w wyrażeniach „życie kulturalne”, „wydarzenie kulturalne”, „magazyn kulturalny”, natomiast przymiotnik „kulturowy” – na kulturę w znaczeniu szerokim, czy też (jak to ujął przytoczony wcześniej Tylor) „najszerszym znaczeniu etnograficznym” albo (właśnie) antropologicznokulturowym, a więc pojmowaną jako – warto tu przywołać fragment innej klasycznej definicji – „całokształt zobiektywizowanych elementów dorobku społecznego”. S. Czarnowski: Dzieła, t. 1, Studia z historii kultury, oprac. N. Assorodobraj i S. Ossowski, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1956, s. 20. (Definicja pochodzi z rozdziału wstępnego książki tegoż: Kultura, przedmowa L. Krzywicki, Warszawa: „Wiedza i Życie”, 1938).
29
Program został nakreślony podczas 29. sesji Konferencji Generalnej
UNESCO w listopadzie 1997 r. w następstwie międzynarodowej konsultacji w sprawie ochrony ludowych obszarów kulturowych zorganizowanej przez Sekretariat UNESCO we współpracy z Marokańskim Komitetem do spraw UNESCO w czerwcu tego samego roku w Marrakeszu. Rok później Rada Wykonawcza UNESCO uchwaliła przepisy dotyczące proklamacji arcydzieł ustnego i niematerialnego dziedzictwa ludzkości: http://unesdoc.unesco.org/ images/0011/001142/114238e.pdf. W 2001 r. ogłoszono 19 proklamacji (a wśród nich przestrzeń kulturową placu Dżemaa el-Fna w Marrakeszu), w 2003 r.
