references
94 O B E C N A
SYTUACJA PRAWNA W ZAKRESIE OCHRONY I ZARZĄDZANIA...
spectacle / performing arts). Według Nowogo słowaria russkogo jazyka Jefriemowej przymiotnik исполнительский odsyła (poprzez rzeczownik исполнитель) do czasownika исполнять, który znaczy nie tylko ‘przedstawiać słuchaczom, widzom utwór muzyczny, literacki lub dramatyczny’ czy ‘tworzyć, wykonywać’, ale – podobnie jak angielski czasownik to perform – w ogóle ‘urzeczywistniać, realizować, wcielać w życie, wypełniać, dokonywać, spełniać’61; jednak w rosyjskiej literaturze przedmiotu wyrażenie исполнительские искусства odnosi się do twórczości aktorów i reżyserów urzeczywistniającej na scenie, estradzie, arenie, w radiu, filmie czy telewizji utwory dramaturgów i scenarzystów, do twórczości recytatorów i lektorów zamieniających teksty literackie w żywe słowo, do twórczości śpiewaków, instrumentalistów i dyrygentów nadających utworom kompozytorów postać dźwiękową, wreszcie do twórczości tancerzy realizujących koncepcje kompozytorów i choreografów – krótko mówiąc, odnosi się je do tak zwanych sztuk wykonawczych. „Termin angielski performing arts (dosł[ownie]: sztuki «wykonawcze») dobrze oddaje ich zasadniczą cechę: są one w y k o n y w a n e bezpośrednio, tzn. stwarzane hic et nunc przed publicznością, która jest obecna przy samym akcie wykonania”62. Nie od rzeczy będzie jednak zauważyć, że Jerzy Grotowski, reżyser i antropolog teatralny, termin „sztuki wykonawcze” zdawał się ignorować i proponował, żeby nazwy performing arts na język polski nie tłumaczyć:
istnieje długi łańcuch tego, co nazywa się sztukami widowiskowymi, a co ja osobiście wolę nazywać performing arts z angielska, ponieważ jak mówimy „sztuki widowiskowe” albo les arts du spectacle, odwołujemy się do tego, co widziane, co patrzone, a nie do tego, co czynione. W określeniu performing arts jest pojęcie performing, które jest bardziej czynne, związane nie z patrzeniem, a z czynieniem, z podjęciem pewnego czynu63.
61
Т[атяна] Ф. Ефремова: Новый словарь русского языка. Толковословообразовательный, Москва: „Русский язык”, 2000: http://www.efremova.info/ word/ispolnitelskij.html; http://www.efremova.info/word/ispolnjat.html. 62 P. Pavis: Słownik terminów teatralnych, s. 503. 63 Przemówienie doktora honoris causa Jerzego Grotowskiego, w: Promocja Jerzego
