Geopark Świętokrzyski Światowym Geoparkiem UNESCO

Geopark Świętokrzyski uzyskał status światowego geoparku UNESCO. Pozytywna rekomendacja Rady ds. Światowych Geoparków UNESCO, przyjęta na 5. sesji, która odbyła się w dniach 8-9 grudnia 2020 r., została zatwierdzona przez Radę Wykonawczą UNESCO w dniu 21 kwietnia 2021 roku.

Jest to drugi geopark w Polsce, któremu nadano ten status. W roku 2015 do Sieci Światowych Geoparków  UNESCO został włączony Łuk Mużakowa, jako obiekt transgraniczny, polsko-niemiecki.

Geopark Świętokrzyski o powierzchni ponad 500 km2 jest położony w zachodniej części Gór Świętokrzyskich na terenie 5 gmin. Największym miastem znajdującym się w granicach Geoparku są Kielce. Geopark ubiegał się o przyłączenie do Światowej Sieci Geoparków od 2017 roku, jednakże tworzenie tego obiektu ma swoje początki dużo wcześniej. Powstanie geoparku było inicjatywą oddolną, związaną z działaniami podejmowanymi już od 2000 roku na poziomie lokalnych samorządów i środowisk naukowych. W proces tworzenia geoparku, dążącego do uzyskania statusu światowego geoparku UNESCO, były włączone także na różnych etapach lokalne społeczności. Pomysł powołania geoparku, który starałby się o przyłączenie do Światowej Sieci Geoparków, mógł się urzeczywistnić dzięki porozumieniu o współpracy, zawartemu w 2015 roku miedzy 5 gminami, na terenie których znajduje się geopark: Kielce, Chęciny, Morawica, Sitkówka-Nowiny oraz Piekoszów.

Wyjątkowość Geoparku Świętokrzyskiego wynika z niezwykłej w skali międzynarodowej różnorodności geologicznej, która współistnieje z bogactwem przyrodniczym i dziedzictwem kulturowym. Dzięki swojemu unikalnemu ukształtowaniu, obszar Gór Świętokrzyskich, a w tym Geoparku Świętokrzyskiego, jest bardzo istotnym obiektem dla badań nad geologiczną przeszłością Europy. Znajdując się bowiem w strefie tzw. Transeuropejskiego Szwu Tektonicznego (TESZ), czyli obszaru granicznego między trzema platformami geologicznymi naszego kontynentu, stanowią jedyny jego obszar, gdzie na powierzchni są odsłonięte skały osadowe pochodzące ze wszystkich okresów historii Ziemi od kambru do czwartorzędu.

Formacje geologiczne i formy tektoniczne współistnieją z florą, której znaczną część stanowią lasy grądowe oraz roślinność kserotermiczna z wieloma gatunkami chronionymi. Geopark Świętokrzyski jest także ilustracją współistnienia człowieka i przyrody, gdyż na jego obszarze zachowało się wiele pozostałości po działalności górniczej i wydobywczej, które stanowią element dziedzictwa kulturowego.

Na podstawie decyzji Rady Wykonawczej UNESCO, podjętej podczas 211. sesji, wraz z Geoparkiem Świętokrzyskim status światowego geoparku UNESCO otrzymało siedem innych obszarów, znajdujących się w Danii, Finlandii, Grecji, Indonezji, Niemczech oraz we Włoszech.

Status światowego geoparku UNESCO posiada obecnie 169 obiektów w 44 krajach.

Światowe geoparki UNESCO są obszarami o międzynarodowym znaczeniu pod względem dziedzictwa geologicznego. Istotną rolę dopełniającą dla wyjątkowego dziedzictwa geologicznego pełni miejscowe dziedzictwo przyrodnicze, a także materialne i niematerialne dziedzictwo kulturowe danego obszaru. Zgodnie z holistyczną koncepcją światowych geoparków UNESCO, zakładającą połączenie idei ochrony, edukacji i zrównoważonego rozwoju, w funkcjonowaniu tych obiektów duże znaczenie ma rozwój badań naukowych oraz prowadzenie działań, przyczyniających się do szerzenia i pogłębiania wiedzy z zakresu m.in. łagodzenia skutków zmian klimatycznych i zrównoważonego wykorzystywania zasobów naturalnych. Geoparki UNESCO przyczyniają się do lokalnego rozwoju, prowadzącego do polepszenia sytuacji społeczno-gospodarczej, wzmacniania więzi społeczności z ich regionem oraz prowadzenia odpowiedzialnej turystyki.

Działalność geoparków UNESCO musi być zgodna z założeniami programowymi Organizacji. Co cztery lata status geoparku UNESCO podlega weryfikacji. 

Zachęcamy do wirtualnego zwiedzania światowych geoparków UNESCO poprzez internetową platformę VISIT US,  uruchomioną przez Światową Sieć Geoparków: