Edukacja dla Wszystkich
Edukacja dla Wszystkich (Education for All) jest od momentu zainicjowania na Światowej Konferencji w Jomtien (Tajlandia,1990) głównym programem edukacyjnym UNESCO. Uczestniczy w nim obecnie 180 krajów, a w realizację zaangażowane są także inne agendy systemu Stanów Zjednoczonych: Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju, Bank Światowy i UNICEF.
Na konferencji w Jomtien ustalono, że celem programu Edukacja dla Wszystkich jest doprowadzenie do zaspokojenia podstawowych potrzeb edukacyjnych wszystkich ludzi. Podkreślano przy tym konieczność zadbania o wysoką jakość procesu kształcenia (Art. 26 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka o powszechnym prawie do edukacji). Raport na temat poziomu zaspokojenia potrzeb edukacyjnych w poszczególnych krajach dostarczył alarmujących danych i stał się podstawą dyskusji. Konferencja przyjęła dokument Światowa Deklaracja "Edukacja dla Wszystkich" oraz plan działania na 10 lat. Za najpilniejsze uznano do prowadzenie do zaspokojenia podstawowych potrzeb edukacyjnych wszystkich ludzi, przez co rozumie się opanowanie umiejętności czytania, pisania, liczenia, formułowania myśli, rozwiązywania problemów, a także wpojenie postaw i wartości.
Realizacja postanowień Światowej Konferencji w Jomtien była monitorowana przez UNESCO, a także oceniana na specjalnych konferencjach regionalnych, na które przygotowywano raporty krajowe.
Międzynarodowa Konferencja "Edukacja dla Wszystkich" zorganizowana została w Warszawie 9-11.09.1993 pod hasłem "Podstawowe potrzeby edukacyjne w Europie Środkowej i Wschodniej w okresie przemian". Uczestnicy rozpatrywali możliwość realizacji działań regionalnych i krajowych, zaproponowanych przez konferencję w Jomtien. Podstawowym wnioskiem z dyskusji było stwierdzenie, że zróżnicowanie potrzeb edukacyjnych w poszczególnych krajach wymaga opracowania różnorodnych strategii, dlatego też do realizacji programów należy włączyć społeczności lokalne, przedsiębiorców, organizacje pozarządowe, stowarzyszenia, etc. Działania powinny być prowadzone na szczeblu krajowym, zaś współpraca regionalna i międzynarodowa może być dla innych istotnym wsparciem. Dla regionu Europy Środkowo-Wschodniej za zadania szczególnie istotne uznano:
- rozwój demokratycznych i humanistycznych wartości i zachowań;
- uwypuklenie międzynarodowego wymiaru edukacji, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb edukacyjnych mniejszości narodowych
- zapobieganie analfabetyzmowi funkcjonalnemu
- edukację na rzecz środowiska naturalnego
- rozwój oświaty dorosłych
- edukację dla dzieci specjalnej troski
- kształcenie i doskonalenie nauczycieli.
Regionalna Konferencja "Edukacja dla Wszystkich" dla Europy i Ameryki Północnej zorganizowana została w Warszawie w dniach 6-8 lutego 2000. W konferencji wzięli udział przedstawiciele rządów 39 państw, a także organizacji między- i pozarządowych. Na podstawie przygotowanych raportów krajowych dokonano oceny działań w okresie 10 lat, które upłynęły od zakończenia konferencji w Jomtien. Przyjęta strategia działań na lata 2000-2015 zakładała konieczność:
- Tworzenia narodowych planów działania
- Zdobywania środków na realizację programu
- Zdobywania partnerów
- Szukania rozwiązań dla problemów specyficznych, takich jak edukacja w rejonach wiejskich czy edukacja dla mniejszości narodowych
- Śledzenia postępów drogą wymiany informacji i doświadczeń, współpracy bilateralnej i multilateralnej.
W rezultacie Konferencji przyjęto Ramowy Plan Działania, w którym sformułowano podstawowe zadania, stojące przed decydentami, zajmującymi się polityką edukacyjną: zdefiniowanie pojęcia "Edukacja bazowa", zapewnienie wszystkim, niezależnie od płci i wieku, dostępu do edukacji bazowej, a także zapewnienie dzieciom trzyletnim możliwości korzystania z edukacji przedszkolnej i wypracowanie narodowych strategii działań.
Bilans osiągnięć programu "Edukacja dla Wszystkich", przygotowany przez państwa członkowskie UNESCO na Światowe Forum "Edukacja dla Wszystkich" w Dakarze (Senegal 2000), uświadomi istnienie wielu nowych obszarów działania oraz ogrom potrzeb, wynikających z różnorodnej sytuacji gospodarczej i politycznej państw członkowskich. Następstwem tej konstatacji było zalecenie, skierowane przez UNESCO do państw członkowskich, tworzenia krajowych forów programu "Edukacja dla Wszystkich" oraz opracowywania krajowych planów działania.
Obrady Światowego Forum w Dakarze zakończyły się sformułowaniem sześciu celów, które powinny zostać zrealizowane do 2015 roku:
- Edukacja przedszkolna - upowszechnienie, poprawa jakości, objęcie nią dzieci ze środowisk zaniedbanych, ubogich;
- Zapewnienie wszystkim dzieciom edukacji podstawowej, obowiązkowej, bezpłatnej i na odpowiednim poziomie, ze szczególnym uwzględnieniem dziewcząt, dzieci ze środowisk zaniedbanych i dzieci ze środowisk mniejszości etnicznych;
- Zaspokojenie potrzeb edukacyjnych młodzieży i dorosłych, umożliwienie im zdobywania umiejętności i wiedzy niezbędnej w codziennym życiu;
- Zmniejszenie o 50% liczby analfabetów wśród dorosłych, zapewnienie im równego dostępu do edukacji bazowej i możliwości stałego dokształcania się;
- Eliminacja nierówności w dostępie kobiet do edukacji podstawowej i średniej oraz zapewnienie wszystkim kobietom edukacji bazowej;
- Poprawa jakości kształcenia we wszystkich jego aspektach w celu zapewnienia wszystkim ludziom wymiernych rezultatów kształcenia.
