Szkoły Stowarzyszone

Rozpowszechnianie idei współpracy międzynarodowej wśród dzieci i młodzieży przyczynia się do budowania wzajemnego zrozumienia, a dzięki temu do zachowania pokoju na świecie. Takie założenie legło u podstaw stworzenia, w 1953 roku, programu Szkół Stowarzyszonych UNESCO. Przystąpiły wówczas do niego 33 szkoły ponadpodstawowe w 16 krajach. Dziś w programie uczestniczy 12000 instytucji oświatowych ze 182 krajach, począwszy od przedszkoli, a skończywszy na placówkach kształcenia nauczycieli. Polskie szkoły przystąpiły do tego programu w 1956 roku. Uczestnictwo w programie Szkół Stowarzyszonych UNESCO łączy się z moralnym zobowiązaniem do podejmowania wszelkich działań promujących kulturę pokoju i wzajemnego międzynarodowego zrozumienia.

Logo sieci Szkół Stowarzyszonych UNESCO składa się z połączonych symboli: otwartej książki (edukacja), której strony oznaczają również rozpostarte skrzydła gołębia (pokój) oraz globu ziemskiego (dialog kultur).

Szkoły Stowarzyszone UNESCO są zobowiązane:

• Realizować podstawowe cele, zapisane w Akcie Konstytucyjnym UNESCO, planując swoje działania w oparciu o cztery filary edukacji, przedstawione w raporcie Międzynarodowej Komisji do spraw Edukacji dla XXI wieku (Raport Delors’a): uczyć się, aby wiedzieć – czyli zdobywać narzędzia rozumienia; uczyć się, żeby działać – mieć świadomość oddziaływania na środowisko i wykorzystywać tę możliwość; uczyć się, aby żyć wspólnie – być aktywnym członkiem grupy, społeczeństwa, umieć współpracować; uczyć się, aby być – rozwijać swoją osobowość, uczyć się osobistej odpowiedzialności.
• Włączać się w realizację celów przyjętych przez ONZ w 2015 roku w "Agendzie na rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030", a szczególnie celu 4., jakim jest zapewnienie wszystkim ludziom dobrego poziomu edukacji oraz umożliwienie kształcenia przez całe życie.
• Twórczo traktować swój udział w programie Szkół Stowarzyszonych UNESCO i raz w roku informować komitet narodowy UNESCO o realizowanych programach i podejmowanych inicjatywach.

Przystępując do sieci Szkół Stowarzyszonych UNESCO placówki zobowiązują się do realizacji projektów na przynajmniej jeden z niżej podanych tematów:

• Globalne obywatelstwo oraz kultura pokoju i niestosowania przemocy.
• Zrównoważony rozwój i zrównoważony styl życia.
• Nauczanie międzykulturowe – zrozumienie i szacunek dla różnorodności kulturowej i dziedzictwa.
• Dni, rocznice, wydarzenia organizowane pod patronatem UNESCO

oraz do:

• Uczestnictwa, w każdym roku szkolnym, w co najmniej jednym globalnym lub regionalnym projekcie, konkursie lub kampanii zaproponowanej przez UNESCO lub w powiązanym z nimi działaniu krajowym zaproponowanym przez Koordynatora Krajowego;
• Obchodów co najmniej dwóch dni ustanowionych przez ONZ, wybranych z kalendarza ASPnet, zorganizowanych z udziałem całej społeczności szkolnej, a także rocznicy lub wydarzenia organizowanego pod patronatem UNESCO 

Te szeroko nakreślone tematy umożliwiają tworzenie całego wachlarza projektów interdyscyplinarnych. Istotne jest, aby starać się realizować je we współpracy ze szkołami partnerskimi, najlepiej Szkołami Stowarzyszonymi UNESCO w kraju i zagranicą. UNESCO proponuje szkołom udział w projektach, konferencjach, warsztatach i kampaniach społecznych. Polskie szkoły stowarzyszone uczestniczą od wielu lat w międzynarodowym projekcie UNESCO (tzw. projekcie wiodącym - flagship project): Projekcie Morza Bałtyckiego.

Przy tworzeniu i realizacji projektów szkoły mogą korzystać z publikacji i zestawów edukacyjnych, najczęściej dostępnych w języku angielskim, przygotowywanych specjalnie dla nich przez UNESCO i współpracujące z nią agendy, z których polecamy:

Włączenie do programu Szkół Stowarzyszonych UNESCO przebiega w dwóch etapach:

1. aplikacje szkół rozpatrywane są przez komisje edukacji komitetów narodowych UNESCO i po akceptacji, po około rocznym okresie próby, komitet narodowy wnioskuje do UNESCO o wpisanie szkoły do programu;
2.  ocena i decyzja o przyjęciu lub odrzuceniu wniosku szkoły zapada w UNESCO. Szkoły przyjęte otrzymują certyfikat podpisany przez Dyrektora Generalnego UNESCO, a szkoła podpisuje Kartę Szkoły Stowarzyszonej UNESCO;
3. członkostwo przyznawane jest na okres pięciu lat. O jego przedłużeniu na kolejny okres decyduje koordynator krajowy na podstawie rocznych sprawozdań z działalności szkoły.