Jednym z głównych celów programu "Szlaki" jest wzajemne poznanie, dialog pomiędzy historykami, artystami, pisarzami z poszczególnych kręgów kulturowych, często ze sobą zwaśnionych. Rezultatem funkcjonowania programu jest przełamywanie wzajemnych uprzedzeń, szczególnie tych mających swe źródła w bolesnych wydarzeniach historycznych, które utrudniają porozumienie i współpracę w innych sferach życia. Wzajemne spotkania historyków i rewizja wspólnej, często bolesnej historii nie są jedynymi działaniami przedsięwziętymi przez UNESCO.

Antidotum dla wyprawy łupieżczej jest szlak handlowy. Dziennik podróży z dalekiej wyprawy w nieznane pozostaje świadectwem ciekawości innego, oswojeniem obcego a również próbą zdefiniowania samego siebie w nowej perspektywie. UNESCO uruchomiła cykl programów pod wspólna nazwą Szlaki. Służą one przypomnieniu i celebrują wielkie i często pierwsze spotkania odmiennych cywilizacji. W ramach wspomnianego cyklu programów, dotychczas podjęto współpracę w następujących tematach: Szlaków jedwabnych, Szlaków Niewolników, Dróg Żelaza w Afryce, Dialogu Międzykulturowego Wschód-Zachód w Azji Centralnej, Szlaków al-Andalus, Szlaków Wiary, Programów Śródziemnomorskiego i Europa-Mundi.

Szlaki Jedwabne są pierwszym z projektów, których zadaniem jest animacja dialogu między cywilizacjami. Kupcy jako pierwsi wchodzili w kontakt z dalekimi i obcymi im kulturami gnani chęcią odkrycia miejsc gdzie produkcja jedwabiu będzie bardziej opłacalna i gdzie będą mogli drożej sprzedać swoje produkty. Swój pęd ku fortunie przypłacali często życiem zamarzając na stepach Eurazji. Wymiana handlowa pociągnęła za sobą wymianę w innych dziedzinach takich jak nauka, kultura i sztuka. Wkrótce misjonarze i archeolodzy podążyli ich śladami. Dzisiaj kontakty pomiędzy Europą a Dalekim Wschodem są niezwykle bogate i częste. Już nie tylko businessmani ale również naukowcy, artyści i zwyczajni turyści odwiedzają wciąż odległy ale już nie tak Daleki Wschód a przybysze z Azji zwiedzają egzotyczną Europę. Celem powyższego programu było zbadanie wpływu szlaków jedwabnych na rozwój różnych cywilizacji oraz aktualnej kondycji społeczeństw żyjących w ich sąsiedztwie.

Program Szlaki Niewolników rozpoczął się w 1994 roku. Jego celem było zbadanie dogłębnych przyczyn, które legły u powstania niewolnictwa jak i transatlantyckiego handlu ludźmi. W wyniku tych praktyk miliony Afrykańczyków zostało deportowanych, tysiące zmarło, dziesiątki milionów dotknął tragiczny los. Z jednej strony Program Szlaków Niewolników napiętnowuje i zwalcza intelektualne założenia, które legły u podstaw tej tragedii. Było nim miedzy innymi przeświadczenie o wyższości i misyjnej roli jednych kultur nad innymi. Z drugiej strony przybliża fenomen multikulturowych społeczeństw, które narodziły się w konsekwencji handlu niewolnikami w obu Amerykach, Zachodnich Indiach i basenie Oceanu Indyjskiego.

Celem Dróg Żelaza było przybliżenie zdobyczy technologicznych Afryki i uświadomienie mieszkańcom czarnego lądu ich wkładu w technologiczny rozwój kontynentu afrykańskiego. Świadomość taka, będzie miała wpływ na lepsze przygotowanie narodów Afryki do wyzwań, jakie stoją przed ludzkością w XXI wieku.

Prace podjęte przy okazji Szlaków Jedwabnych znalazły przedłużenie w projekcie Międzykulturowego Dialogu Wschód-Zachód w Centralnej Azji. W ramach tego projektu powstały International Institute for the Study of Nomadic Civilisations oraz International Institute for General Asian Studies and the China Maritime Silk Route Studies Centre. Został stworzony portal internetowy poświęcony karawanserajom. Z czasem stał się on forum dyskusyjnym dla osób z całego świata zainteresowanych tą problematyką. Odbyło się wiele konferencji i seminariów na temat polityki turystycznej w krajach, przez które biegły Szlaki Jedwabne, ale również na temat kultury, religii i sztuki tego regionu.

Inną inicjatywą podjętą w celu wsparcia nowych tematów do dialogu między cywilizacjami były Drogi al-Andalus. Kultura muzułmańska, żydowska i chrześcijańska współistniały obok siebie przez osiem wieków. Fakt ten stanowi cenne doświadczenie, nie zapominając o jego ciemnych stronach, któremu Europa zawdzięcza spuściznę starożytnej Grecji, wpływy myśli i nauki z Persji, Indii i Chin. Dzięki niemu była w stanie zbudować most pomiędzy cywilizacją antyczną a renesansem. Dialog pomiędzy trzema religiami monoteistycznymi: chrześcijaństwem, judaizmem i islamem stał się również tematem projektu Szlaków Wiary, dla którego odniesieniem była historia Jerozolimy. W 1995 roku w Rabacie a w 1997 roku na Malcie przedstawiciele różnych religii spotkali się, aby omówić możliwości współpracy.

Ostatnim z projektów podnoszących temat dialogu międzykulturowego jest program Europa-Mundi. Jego uczestnicy pragną pochylić się nad głównymi problemami, które nurtują współczesny świat, tak z perspektywy europejskiej, jak i innych aktorów geopolitycznych. Będą starać się odpowiedzieć sobie na pytanie o przyszłość politycznej wspólnoty międzynarodowej, rozwój demokracji, globalnego społeczeństwa obywatelskiego i przestrzeganie praw człowieka, szanse i zagrożenia związane z powstaniem społeczeństwa informacyjnego, o to jak zapewnić stały wzrost gospodarce światowej.

Omówione programy są jedynie fragmentem większej całości, na którą składają się również inne projekty UNESCO w dziedzinie, filozofii, nauki, edukacji, mediów i informacji. Wszystkie wspomniane inicjatywy miały służyć jednemu celowi, jakim jest ustanowienie trwałych podstaw dla pokoju w świecie.