jesteś tu: Strona główna » Kultura » Dziedzictwo kulturowe » Dziedzictwo niematerialne » Listy Dziedzictwa Niematerialnego » Afryka

Malawi / Mozambik / Zambia

„Gule Wamkulu”

Kraj(e) członkowski(e): Malawi-Mozambik-Zambia

Wpis na Listę Reprezentatywną Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości 2008. (Proklamacja 2005)

Gule Wamkulu to nazwa zarówno tajnej sekty, jak i tanecznego rytuału praktykowanego wśród ludu Czewa zamieszkującego Malawi, Zambię i Mozambik. Taniec jest wykonywany przez członków braterstwa Njau, będącego rodzajem tajnego stowarzyszenia mężczyzn Czewa, którzy przeszli inicjację. W tradycyjnej matrilinearnej społeczności Czewa mężowie odgrywali raczej marginalną rolę, więc powstanie stowarzyszenia było próbą stworzenia pewnego rodzaju przeciwwagi i budowania solidarności pomiędzy mężczyznami z różnych wiosek. Członkowie Njau są odpowiedzialni za wprowadzanie młodych mężczyzn w dorosłość. Przedstawiane na koniec praktyk inicjacyjnych Gule Wamkulu podkreśla integrację młodych mężczyzn ze społecznością dorosłych. Gule Wamkulu jest wykonywany w sezonie następującym po lipcowych żniwach. Towarzyszy nie tylko ceremoniom inicjacyjnym, ale także ślubom, pogrzebom oraz wprowadzeniu na urząd wodza. Tancerze Njau noszą kostiumy i maski wykonane z drewna i słomy. Przedstawiają przeróżne postacie, takie jak dzikie zwierzęta, duchy zmarłych, handlarzy niewolników, ale także zupełnie współczesne „postacie”, takie jak honda czy helikopter. Każda z nich jest w jakiś sposób negatywna: ma zły charakter, nieodpowiednio się zachowuje. Postacie występujące jako przedstawiciele zaświatów wykonują różne ruchy, by rozbawić lub wystraszyć widzów. Dla publiczności jest to swego rodzaju szkoła społecznych wartości i norm postępowania. Rzeźby masek mogą być wykonane zarówno przez zawodowych artystów, jak i rzemieślników - amatorów. Są dowody na to, że Gule Wamkulu istniało w czasie wielkiego Imperium Czewa w XVII wieku. Pomimo wysiłków chrześcijańskich misjonarzy, chcących zakazać tych praktyk, przetrwały one pod kolonialnymi rządami Brytyjczyków. Obecnie, mimo że matrilinearny system utracił swoje społeczne znaczenie, tradycje Njau oraz Gule Wamkulu są wciąż bardzo żywe, a mężczyźni Czewa są członkami zarówno kościoła chrześcijańskiego, jak i społeczności Njau.