jesteś tu: Strona główna » Kultura » Dziedzictwo kulturowe » Dziedzictwo niematerialne » Listy Dziedzictwa Niematerialnego » Kraje arabskie

Jemen

Pieśni z Sanaa
Kraj(e) członkowski(e): Jemen

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2008 r. (Proklamacja 2003)

Pojęcie pieśni z Sanaa, znanych także jako al.-Ghina al.-San’ani określa grupę pieśni, należących do bogatej muzycznej tradycji, praktykowanej w całym Jemenie. Wywodzący się z różnych poetyckich tradycji sięgających XIV wieku, gatunek ten stanowi integralną część doniosłych ceremonii i różnych form aktywności społecznej, takich jak samra (wieczory małżeńskie) i magyal (codzienne popołudniowe spotkania przyjaziół i znajomych). Pieśni są interpretowane przez solistę przy akompaniamencie dwóch pradawnych instrumentów: quanbus (lutni jemeńskiej) i sahn nuhasi, miedzianej tacy, którą grający trzyma kciukami, delikatnie uderzając pozostałymi ośmioma palcami. Zmiana z jednego instrumentu na inny w trakcie jednego występu jest bardzo rzadka, a mistrzostwo artysty jest oceniane na podstawie jego zdolności do upiększania melodii, w celu podkreślenia treści tekstu i poruszenia słuchaczy. Muzyka ta może być również łączona z wymyślnymi, tradycyjnymi tańcami. Repertuar poetycki, pisany zarówno w dialekcie jemeńskim, jak i w klasycznym arabskim, obfituje w wymyślną grę słowną i jest znany z dużego ładunku emocjonalnego. Teksty pieśni zawierają wysoko cenione i często cytowane fragmentypoematów, powstałych w Jemenie – kraju, w którym poezja jest uważana za najwyższą formę literatury. Mimo, że pieśni są bezpośrednio związane z historyczną stolicą Jemenu, Sanaa, można je usłyszeć w wielu miastach i wsiach w całym kraju. Repertuar poetycki często czerpie z dialektów z różnych części Jemenu. Dodatkowo, tradycyjne melodie pieśni są często zapożyczane przez artystów uprawiających inne gatunki sztuki, w tym wiejskie tańce i współczesną muzykę.

Wiedza, umiejętności, tradycje i praktyki związane z palmą daktylową
Kraj(e) członkowski(e): Arabia Saudyjska/Bahrajn/Egipt/Irak/Jemen/Jordania/Kuwejt/ Maroko/Mauretania/Oman/Palestyna/Sudan/Tunezja/ Zjednoczone Emiraty Arabskie

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Od wieków palma daktylowa była związana z życiem ludności krajów, które wspólnie wystąpiły z wnioskiem o wpis. Dostarczała materiału niezbędnego w kilku gałęziach rzemiosła, przy wykonywaniu licznych zawodów, pielęgnowaniu różnych tradycji, zwyczajów i praktyk społeczno-kulturalnych, a także była ważnym źródłem pożywienia. Daktylowiec jest drzewem o trwałych liściach i korzeniach, które mogą czerpać wilgoć z dużej głębokości, typowym dla klimatu suchego. Do depozytariuszy i praktyków należą właściciele plantacji daktylowców, rolnicy, którzy sadzą, pielęgnują i nawadniają palmy, rzemieślnicy, którzy wykonują tradycyjne wyroby z różnych części daktylowca, handlarze daktyli, twórcy i artyści, którzy recytują ludowe opowieści i poematy. Wiedza, umiejętności, tradycje i praktyki związane z daktylowcem zaważyły na stosunku mieszkańców wyżej wymienionych krajów do ziemi, gdyż to drzewo pozwoliło im przezwyciężyć trudności, jakie napotyka się w środowisku pustynnym. Historyczne relacje łączące cały region z tym elementem kultury zaowocowały bogatym dziedzictwem, obejmującym do dziś stosowane praktyki, wiedzę i umiejętności. Rozwój na przestrzeni wieków i znaczenie kulturowe tego elementu tłumaczą, dlaczego społeczności lokalne angażują się w jego ochronę, uczestnicząc w różnych działaniach dotyczących palmy daktylowej, urządzając związane z nią obrzędy świąteczne oraz podtrzymując tradycje i zwyczaje.

Kaligrafia arabska
Kraje członkowskie: Algieria/Arabia Saudyjska/Bahrajn/Egipt/Irak/Jemen/Jordania/Kuwejt/ Liban/Maroko/Mauretania/Oman/Palestyna/Sudan/Tunezja/Zjednoczone Emiraty Arabskie

Wpis na Reprezentatywna listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2021 r.

Kaligrafia arabska to artystyczna praktyka odręcznego, ozdobnego pisania alfabetem arabskim, wyrażająca harmonię, wdzięk i piękno. Pismo składa się z 28 liter alfabetu arabskiego zapisywanych kursywą, z prawej do lewej strony. Sztukę kaligrafii opanowuje się poprzez naukę formalną lub nieformalną. Pierwotnie kaligrafia służyła czytelnemu przepisywaniu tekstów, z czasem stając się sztuką związaną z islamem, stosowaną w dziełach tradycyjnych i współczesnych. Płynność zapisu w języku arabskim stwarza niezliczone możliwości, nawet w pojedynczym słowie, gdyż litery mogą być dowolnie ścieśniane i przekształcane, tworząc różne motywy. W tradycyjnych technikach stosuje się materiały naturalne, takie jak na przykład łodygi trzciny lub bambusa, służące do wykonania przyboru do pisania – qalam. Do sporządzenia tuszu używa się miodu, sadzy i szafranu. Papier wykonywany jest ręcznie i nasycany krochmalem, białkiem kurzym i ałunem. W nowoczesnej kaligrafii powszechnie stosuje się flamastry i barwniki syntetyczne, a do wykonywania kalligrafitti na murach, znakach i budynkach używa się farb w sprayu. Rzemieślnicy i projektanci posługują się kaligrafią arabską dla wzmocnienia efektu artystycznego na przykład w rzeźbie z marmuru i drewna, w hafcie i w wyrobach z metalu. Kaligrafia arabska jest szeroko stosowana w krajach arabskich i poza nimi. Sztukę tę uprawiają mężczyźni i kobiety, niezależnie od wieku. Umiejętności są przekazywane nieformalnie lub formalnie – w szkołach lub poprzez terminowanie.