jesteś tu: Strona główna » Kultura » Dziedzictwo kulturowe » Dziedzictwo niematerialne » Listy Dziedzictwa Niematerialnego » Kraje arabskie

Palestyna

Palestyńskie Hikaye

Kraj(e) członkowski(e): Palestyna

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2008 r. (Proklamacja 2005)

Palestyńskie Hikaye to licząca kilka wieków tradycji forma narracji, opowiadana przez kobiety innym kobietom i dzieciom. Historie są fikcyjne, ale traktują o problemach rodzinnych i społecznych na Bliskim Wschodzie. Hikaye to forma krytyki społecznej, przedstawianej z perspektywy kobiet. Większość historii, o których opowiada Hikaye, to opisy konfliktów wewnętrznych kobiet rozdartych pomiędzy obowiązkiem a pożądaniem. Hikaye jest zazwyczaj opowiadane w domu w czasie zimowych wieczorów, podczas spontanicznych spotkań towarzyskich, w których biorą udział niewielkie grupki matek i dzieci. Udział mężczyzn jest niezwykle rzadki i uważany za niestosowny. Ekspresyjna siła narracji wynika z częstego stosowania emfazy, zmian rytmu mowy i modulacji głosu, jak również z umiejętności przyciągania uwagi słuchaczy oraz przenoszenia ich w świat imaginacji i fantazji. Technika i styl narracji pokrywają się z konwencjami literackimi i językowymi, co odróżnia je wyraźnie od typowych opowieści ludowych. Hikaye nie stroni od słownego manieryzmu i form językowych nieużywanych w zwyczajnej rozmowie. Opowieści przekazywane są w dialekcie palestyńskim, tj. albo w dialekcie wiejskim fallahi albo w dialekcie miejskim madani. Niemal każda Palestynka licząca więcej niż 70 lat jest opowiadaczką Hikaye. Tradycję podtrzymują więc głównie starsze kobiety, chociaż dziewczęta i młodzi chłopcy również opowiadają sobie czasami takie historie, choćby dla praktyki. Hikaye staje się sztuką coraz bardziej zagrożoną ze względu na wpływ środków masowego przekazu, wyrabiających w ludziach przekonanie, że stare zwyczaje są prymitywne i niewarte podtrzymywania. W konsekwencji, matki czytają i opowiadają dzieciom chętniej zagraniczne niż rodzime bajki. Innym czynnikiem, który zagraża kontynuacji Hikaye, jest niestabilność życia społecznego i zagrożenia, wynikające z sytuacji politycznej w Palestynie.

Wiedza, umiejętności, tradycje i praktyki związane z palmą daktylową
Kraj(e) członkowski(e): Arabia Saudyjska/Bahrajn/Egipt/Irak/Jemen/Jordania/Kuwejt/ Maroko/Mauretania/Oman/Palestyna/Sudan/Tunezja/ Zjednoczone Emiraty Arabskie

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Od wieków palma daktylowa była związana z życiem ludności krajów, które wspólnie wystąpiły z wnioskiem o wpis. Dostarczała materiału niezbędnego w kilku gałęziach rzemiosła, przy wykonywaniu licznych zawodów, pielęgnowaniu różnych tradycji, zwyczajów i praktyk społeczno-kulturalnych, a także była ważnym źródłem pożywienia. Daktylowiec jest drzewem o trwałych liściach i korzeniach, które mogą czerpać wilgoć z dużej głębokości, typowym dla klimatu suchego. Do depozytariuszy i praktyków należą właściciele plantacji daktylowców, rolnicy, którzy sadzą, pielęgnują i nawadniają palmy, rzemieślnicy, którzy wykonują tradycyjne wyroby z różnych części daktylowca, handlarze daktyli, twórcy i artyści, którzy recytują ludowe opowieści i poematy. Wiedza, umiejętności, tradycje i praktyki związane z daktylowcem zaważyły na stosunku mieszkańców wyżej wymienionych krajów do ziemi, gdyż to drzewo pozwoliło im przezwyciężyć trudności, jakie napotyka się w środowisku pustynnym. Historyczne relacje łączące cały region z tym elementem kultury zaowocowały bogatym dziedzictwem, obejmującym do dziś stosowane praktyki, wiedzę i umiejętności. Rozwój na przestrzeni wieków i znaczenie kulturowe tego elementu tłumaczą, dlaczego społeczności lokalne angażują się w jego ochronę, uczestnicząc w różnych działaniach dotyczących palmy daktylowej, urządzając związane z nią obrzędy świąteczne oraz podtrzymując tradycje i zwyczaje.

Sztuka haftu w Palestynie, praktyki, umiejętności, wiedza i zwyczaje
Kraj(e) członkowski(e): Palestyna

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego w 2021 r.

Sztuka tradycyjnego haftu jest w Palestynie bardzo popularna. Pierwotnie hafty wykonywano i noszono na wsi. Obecnie cieszą się popularnością w całej Palestynie i w diasporze palestyńskiej. Strój kobiet wiejskich składał się z długiej tuniki, spodni, żakietu, nakrycia głowy i zasłony na twarz. Wszystkie części garderoby były zdobione różnymi symbolami, takimi jak ptaki, drzewa czy kwiaty. Dobór kolorów i motywów wskazywał na region, z którego pochodziła kobieta, na jej stan cywilny i status majątkowy. Na głównej części odzieży– luźnej sukni zwanej thob – wzory wyhaftowane były na piersi, rękawach i mankietach. Zdobiły ją pionowe haftowane pasy biegnące od talii w dół. Hafty wykonywane są jedwabnymi nićmi na tkaninach wełnianych, lnianych lub bawełnianych. Wykonywanie haftów jest międzypokoleniową praktyką społeczną. Kobiety spotykają się w domach, by razem haftować i szyć, niekiedy matki przychodzą z córkami. Wiele kobiet haftuje dla przyjemności, ale dla niektórych jest to sposób na uzyskanie dodatkowych dochodów. Wykonują hafty samodzielnie lub wspólnie z innymi kobietami, zbierając się w domach lub w ośrodkach gminnych, gdzie również mogą sprzedawać swoje wyroby. Praktyka jest przekazywana córkom przez matki lub na formalnych kursach.

Kaligrafia arabska
Kraje członkowskie: Algieria/Arabia Saudyjska/Bahrajn/Egipt/Irak/Jemen/Jordania/Kuwejt/ Liban/Maroko/Mauretania/Oman/Palestyna/Sudan/Tunezja/Zjednoczone Emiraty Arabskie

Wpis na Reprezentatywna listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2021 r.

Kaligrafia arabska to artystyczna praktyka odręcznego, ozdobnego pisania alfabetem arabskim, wyrażająca harmonię, wdzięk i piękno. Pismo składa się z 28 liter alfabetu arabskiego zapisywanych kursywą, z prawej do lewej strony. Sztukę kaligrafii opanowuje się poprzez naukę formalną lub nieformalną. Pierwotnie kaligrafia służyła czytelnemu przepisywaniu tekstów, z czasem stając się sztuką związaną z islamem, stosowaną w dziełach tradycyjnych i współczesnych. Płynność zapisu w języku arabskim stwarza niezliczone możliwości, nawet w pojedynczym słowie, gdyż litery mogą być dowolnie ścieśniane i przekształcane, tworząc różne motywy. W tradycyjnych technikach stosuje się materiały naturalne, takie jak na przykład łodygi trzciny lub bambusa, służące do wykonania przyboru do pisania – qalam. Do sporządzenia tuszu używa się miodu, sadzy i szafranu. Papier wykonywany jest ręcznie i nasycany krochmalem, białkiem kurzym i ałunem. W nowoczesnej kaligrafii powszechnie stosuje się flamastry i barwniki syntetyczne, a do wykonywania kalligrafitti na murach, znakach i budynkach używa się farb w sprayu. Rzemieślnicy i projektanci posługują się kaligrafią arabską dla wzmocnienia efektu artystycznego na przykład w rzeźbie z marmuru i drewna, w hafcie i w wyrobach z metalu. Kaligrafia arabska jest szeroko stosowana w krajach arabskich i poza nimi. Sztukę tę uprawiają mężczyźni i kobiety, niezależnie od wieku. Umiejętności są przekazywane nieformalnie lub formalnie – w szkołach lub poprzez terminowanie.

Palma daktylowa, wiedza, umiejętności, tradycje i praktyki
Kraj(e) członkowski(e): Zjednoczone Emiraty Arabskie, Bahrajn, Egipt, Irak, Jordania, Kuwejt, Mauretania, Maroko, Oman, Palestyna, Katar, Arabia Saudyjska, Tunezja i Jemen

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2022 roku.

Zwykle występująca na pustyni i w suchym, umiarkowanym klimacie, palma daktylowa jest wiecznie zieloną rośliną, której korzenie głęboko penetrują ziemię w poszukiwaniu wilgoci. Palmy daktylowe rosną w oazach na obszarach pustynnych o odpowiednim poziomie wody, umożliwiającym nawadnianie. Od wieków wiele populacji było związanych z palmą daktylową, sprzyjającą budowaniu cywilizacji w regionach pustynnych. Historyczny związek między regionem arabskim a palmą daktylową zaowocował bogatym dziedzictwem kulturowym, przekazywanym z pokolenia na pokolenie. Obecnie społeczności, grupy i osoby zamieszkujące obszary, na których rozprzestrzeniła się palma daktylowa, nadal zachowują związane z nią praktyki, wiedzę i umiejętności. Obejmują one pielęgnację i uprawę palmy daktylowej oraz wykorzystywanie jej liści i włókien w rzemiośle tradycyjnym i w praktykach społecznych. Palma daktylowa jest opisywana w poezji i pieśniach. Od wieków związana z regionem, stanowi istotne źródło pożywienia. Ze względu na swoje wielowiekowe znaczenie dla regionu, palma daktylowa jest wysoko ceniona przez lokalne społeczności i agencje rządowe, co prowadzi do zauważalnego rozwoju jej upraw, a dzięki temu także do zwiększenia liczby nowych miejsc pracy.