jesteś tu: Strona główna » Kultura » Dziedzictwo kulturowe » Dziedzictwo niematerialne » Listy Dziedzictwa Niematerialnego » Wpisy 2014

Wpisy 2014

Opisy obiektów na podstawie informacji opublikowanych w portalu UNESCO: www.unesco.org

Lista dziedzictwa wymagającego pilnej ochrony

Taniec Isukuti społeczności Isukha i Idakho w zachodniej Kenii
Kraj(e) członkowski(e): Kenia

Wpis na Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony, w 2014 r.

Taniec Isukuti jest wykonywany w czasie tradycyjnych uroczystości, organizowanych przez społeczności Isukha i Idakho w zachodniej Kenii. Jest to bardzo rytmiczny taniec, wykonywany z dużą energią, w szybkim tempie i z pasją. Wtóruje mu gra na bębnach i śpiewanie pieśni. Taniec jest ważnym elementem kultury i ma wpływ na harmonijne współistnienie rodzin i społeczności. Wykonywany jest z różnych okazji i towarzyszy poszczególnym etapom życia ludzi (narodzinom, obrzędom inicjacyjnym, weselom i pogrzebom), a także obchodom rocznic, inauguracjom, świętom religijnym, imprezom sportowym czy innym wydarzeniom. Nazwa tańca pochodzi od bębnów. Muzyka wykonywana jest na trzech bębnach (dużym, średnim i małym), a zazwyczaj także na rogu antylopy i metalowych grzechotkach. Tańcem kieruje solista, śpiewający pieśni na różne tematy. Narzuca on rytm muzykom grającym na bębnach i tancerzom, którymi są mężczyźni i kobiety, ustawieni w dwóch osobnych rzędach. Zwyczaje związane z tańcem Isukuti zanikają, a sam taniec jest coraz rzadziej wykonywany. Starsi przedstawiciele społeczności nie znajdują następców, którym mogliby przekazać swoją wiedzę i umiejętności. Przeszkodą dla kontynuowania tradycji jest również brak środków i materiałów. Wielu twórców wybiera dzisiaj bardziej dochodową działalność, a publiczność coraz częściej woli widowiska współczesne.

Obrzęd oczyszczenia chłopców z plemienia Lango w środkowo-północnej Ugandzie
Kraj(e) członkowskie: Uganda

Wpis na Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony, w 2014 r.

Obrzęd oczyszczenia, któremu poddawani są chłopcy z plemienia Lango w środkowo-północnej Ugandzie, ma na celu uzdrowienie dzieci płci męskiej, u których podejrzewa się utratę męskości. W czasie obrzędu matka i dziecko są zamknięci w domu przez trzy dni i odżywiają się nieosłodzoną papką z prosa. Dziecko jest traktowane jak niemowlę przez cały czas trwania obrzędu. Trzeciego dnia matka wychodzi z domu z dzieckiem i siada przy wejściu. Towarzyszy jej kuzyn ze strony ojca dziecka. Dziecku obcina się włosy i splata je w warkoczyki, w które wplata się kawałki kory fiskusa z dodatkiem masła shea. Warkoczyki owija się wokół szyi, nadgarstków i talii chłopca. Pozostałe zwija się w kulę, którą trzykrotnie rzuca się w matkę, kuzyna i dziecko. Wszyscy troje są umazani masłem shea. Podaje się im purée z grochu, chleb z prosa i napój sporządzony z prosa i drożdży. Następnie rozpoczynają się zawodzenia, śpiewy i tańce, które mają potwierdzać, że chłopiec odzyskał męskość. Obrzęd służy pojednaniu i przywraca dziecku status społeczny. Coraz rzadziej odbywające się obrzędy zagrażają wymarciem tej tradycji. Większość spośród osób będących depozytariuszami tej tradycji jest w podeszłym wieku, a sam obrzęd coraz częściej utrzymywany jest w tajemnicy w obawie przed ekskomuniką.

Tradycje ustne ludu Mapoyo i związane z nimi symboliczne miejsca na ziemiach przodków
Kraj(e) członkowskie: Wenezuela

Wpis na Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony, w 2014.

Tradycje ustne ludu Mapoyo, nawiązujące do symbolicznych miejsc na ziemiach przodków, obejmują zbiór opowieści składających się na zbiorową pamięć tego ludu. Są one w sposób nierozerwalny symbolicznie związane z całym szeregiem miejsc na ziemiach przodków, położonych nad rzeką Orinoko. Najstarsi członkowie plemienia opowiadają historie w trakcie codziennych zajęć. To właśnie tworzy symboliczną przestrzeń, która stała się punktem odniesienia dla żywej historii, łączącej lud Mapoyo z jego przeszłością i zamieszkiwanym terytorium. Tradycje wiążą się ze strukturą społeczną, wiedzą, kosmogonią i opowieściami. Uczyniły one z ludu Mapoyo prawowitych uczestników procesu rodzenia się Wenezueli jako republiki. Tradycje ustne i zawartą w nich symbolikę przekazują dziś głównie najstarsi członkowie społeczności. Jest jednak wiele czynników, utrudniających przejmowanie tych tradycji przez następne pokolenia: emigracja ludzi młodych w poszukiwaniu wykształcenia i lepszych warunków życia, rozwój przemysłu wydobywczego i formalna edukacja publiczna, która nie sprzyja używaniu języka mapoyo.

Lista Reprezentatywna Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości

Obrzędy i ceremonie Sebeïba w oazie Djanet
Kraj(e) członkowski(e): Algieria

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa ludzkości w 2014 r.

Obrzędy i ceremonie Sebeïba są odprawiane przez dwie społeczności mieszkające w oazie Djanet w ciągu dziesięciu dni w pierwszym miesiącu muzułmańskiego kalendarza księżycowego. W czasie Timoulawine, trwających dziewięć dni zawodów, tancerze i śpiewacy konkurują ze sobą o prawo reprezentowania swojej społeczności. Dziesiątego dnia, wyłonieni w wyniku zawodów zwycięzcy uczestniczą w obrzędach i ceremoniach Sebeïba. Mężczyźni w strojach wojowników razem z kobietami udają się w miejsce zwane loghya. Tancerze ustawiają się w rytualny krąg, pobrzękując nieprzerwanie mieczami, a kobiety śpiewają obrzędowe pieśni przy akompaniamencie tamburynów. Pod koniec dnia uczestnicy się rozchodzą. Wiedza związana z obrzędami i ceremoniami jest przekazywana przez osoby starsze. Miejscowi rzemieślnicy wytwarzają i naprawiają stroje, broń, biżuterię i instrumenty muzyczne niezbędne do odprawienia obrzędów i ceremonii. Tradycje te mają duże znaczenie dla tożsamości kulturowej Tuaregów, którzy żyją na Saharze algierskiej. Pozwalają na zacieśnianie więzi społecznych i na symboliczne przeciwdziałanie potencjalnej przemocy między rywalizującymi ze sobą społecznościami poprzez symulowanie jej i przeniesienie na płaszczyznę artystycznego współzawodnictwa.

Przygotowanie, forma i znaczenie tradycyjnego ormiańskiego chleba lavash
Kraj(e) członkowskie: Armenia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Lavash to tradycyjny chleb w formie placka nieodłącznie związany z ormiańską kuchnią. Jego przygotowaniem i wypiekiem zajmuje się kilka kobiet, a jest to przedsięwzięcie wymagające dużego wysiłku, dobrej koordynacji, doświadczenia i specjalnych umiejętności. Ciasto składające się z mąki i wody mięsi się i formuje w kule, które są rozwałkowywane na cienkie placki, a następnie nakładane na specjalną owalną formę w kształcie wałka. Wałek z ciastem przykłada się do ścianki glinianego pieca o stożkowatym kształcie. Pieczenie trwa od 30 sekund do najwyżej jednej minuty, po czym placek jest odklejany od ścianki pieca. Tak upieczony chleb można przechowywać do sześciu miesięcy. W placek można zawijać ser, warzywa lub mięso. Chleb pełni funkcję obrzędową w czasie wesel, kiedy to nakłada się go na ramiona młodej parze, by życzyć jej pomyślności i udanego potomstwa. Wspólne przygotowania umacniają więzi rodzinne, wspólnotowe i społeczne. Uczestniczą w nich młode dziewczęta, które w miarę nabywania doświadczenia przejmują coraz ważniejsze role. Zadaniem mężczyzn jest wytwarzanie wałków i konstruowanie pieców. Przekazują oni swe umiejętności uczniom i pomocnikom, co jest niezbędnym warunkiem zachowania żywotności tradycji wypieku chleba lavash.

Tradycyjna sztuka i symbolika chust kelaghayi
Kraj(e) członkowskie: Azerbejdżan

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Ze sztuki wyrobu chust kelaghayi słyną dwie miejscowości w Azerbejdżanie: miasto Szeki i wioska Basgal. Sztuka ta jest zakorzeniona w tradycjach, rozwiniętych w regionach, przez które przebiegają Jedwabne Szlaki. Wyrób chust kelghayi obejmuje dwa etapy: tkanie materiału, farbowanie i zdobienie przy pomocy drewnianych bloczków. Ze starannie wybranej u hodowców jedwabników przędzy tkacze tkają na krosnach płachty tkaniny, po czym zanurzają je we wrzątku i suszą. Mistrzowie barwią je na różne kolory przy użyciu barwników roślinnych i zdobią różnymi wzorami przy pomocy drewnianych bloczków, pokrytych roztworem na bazie kalafonii, parafiny i utwardzonej oliwy. Barwy chust mają znaczenie symboliczne. Są one noszone z okazji wesela, pogrzebu, różnych uroczystości i przy codziennej pracy. Sztuka przekazywana wyłącznie poprzez nieformalną naukę jest zajęciem przede wszystkim rodzinnym. Każda rodzina ma własny styl i wzornictwo. Praktyka wyrobu i noszenia chust kelaghayi jest wyrazem tożsamości kulturowej i tradycji religijnych. Symbolizuje więzi społeczne, umacniając rolę kobiet i zaświadczając o jedności kulturowej społeczeństwa Azerbejdżanu.

Pujillay i Ayarichi
Kraj(e) członkowski(e): Boliwia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Pujillay i Ayarichi to główne formy muzyczno-taneczne związane z kulturą Jampara, wzajemnie się dopełniające i stanowiące pewną całość. Obrzędy Pujillay odprawia się w porze deszczowej, a Ayarichi w porze suchej. Muzyka i taniec Pujillay są wykonywane przez mężczyzn w czasie obrzędów o tej samej nazwie ku czci odrodzenia się życia i obfitości plonów sprowadzanych przez deszcz. Dźwięki, tańce i stroje przywołują „Tata Pujillay”, demoniczną postać kipiącą życiem i energią. Grupa muzyków gra na różnego rodzaju fletach i na klarnecie z rogu. Przebrani za Tata Pujillay, bogato wystrojeni tancerze niestrudzenie wirują wokół ogromnego ołtarza przyozdobionego potrawami. Ayarichi tańczy się w czasie świąt katolickich świętych, których kult wpływa na porządek społeczny i wizję świata oraz na ochronę życia. W grupie znajduje się czterech tancerzy-muzyków grających na fletni Pana i na bębnach oraz od dwóch do czterech młodych tancerek. Kobiety zajmują się wykonywaniem dopracowanych w każdym szczególe strojów. W zorganizowanie obrzędów i zapewnienie obfitości jedzenia i napojów są zaangażowane różne środowiska. Wiedzy na temat tańców i muzyki dzieci nabywają bez pośrednictwa dorosłych, dzięki wspólnym zabawom i poprzez obserwację. Stanowiąc formę łączności z przyrodą, Pujlillay i Ayrachi umacniają jedność społeczności Jampara.

Sztuka haftu w Zmijanje
Kraj(e) członkowskie: Bośnia i Hercegowina

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

W wiosce Zmijanje w Bośni i Hercegowinie kobiety wykonują hafty, które charakteryzują się geometrycznymi motywami, wyszytymi ciemnoniebieskimi nićmi, ręcznie farbowanymi za pomocą naturalnych barwników. Bogactwo i różnorodność wzorów określa społeczną pozycję kobiet w wiosce. Zgodnie z tradycją, haftami tymi ozdabia się stroje kobiece, w tym głównie ślubne, chusty i pościel. Na ogół kobiety zajmują się haftem wspólnie, w małych grupkach, śpiewając przy tym i rozmawiając. Hafciarki przekazują swoje umiejętności młodszym, najczęściej podczas zajęć praktycznych. Uczennice uczą się, patrząc jak doświadczone hafciarki łączą ze sobą różne wzory, a następnie naśladują je w trakcie regularnej, długotrwałej praktyki. Za sprawą haftu łączą się ze sobą różne elementy dziedzictwa kulturowego, takie jak muzyka, obrzędy, tradycje ustne, rękodzieło i symbolika. Tradycja ta ma również walor emocjonalny i sentymentalny, zwłaszcza dla ludności przesiedlonej, dla której noszenie haftowanych strojów jest wyrazem tożsamości narodowej i źródłem dumy.

Krąg capoeira
Kraj(e) członkowskie: Brazylia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Capoeira to praktyka kulturowa ludności afro-brazylijskiej, która jest jednocześnie formą walki i tańca. Może być uważana za tradycję, sport, a nawet formę sztuki. Uczestnicy ustawiają się w krąg, którym otaczają dwóch zmagających się zawodników. Wykonywane przez nich ruchy wymagają wielkiej zwinności. Pozostali śpiewają, klaszczą i grają na instrumentach perkusyjnych. Krąg capoeira stanowi grupa mężczyzn i kobiet, wśród których są: mistrz, pomocnik mistrza i uczniowie. Mistrz przechowuje wiedzę kręgu i jest jej strażnikiem. Jego zadaniem jest przekazywanie repertuaru i utrzymywanie jedności grupy oraz czuwanie nad poszanowaniem zasad obrzędu. Mistrz na ogół gra na jednostrunowym instrumencie perkusyjnym, intonuje pieśni, czuwa nad synchronizacją i rytmem gry. Wszyscy uczestnicy muszą umieć wykonać instrumenty muzyczne i na nich grać, śpiewać wspólny repertuar, improwizować pieśni, znać i respektować zasady kodeksu etycznego i kodeksu postępowania. Muszą także umieć odpowiednio się poruszać, przemieszczać i wykonywać gesty pozorujące atak. Krąg capoeira stanowi przestrzeń kulturową, w której wiedza i umiejętności przekazywane są za pomocą obserwacji i naśladownictwa. Krąg capoeira pozwala również na wzajemne poszanowanie się wspólnot, grup i jednostek, sprzyja integracji społecznej i podtrzymuje pamięć o oporze przeciw zniewoleniu w przeszłości.

Tradycje związane z tkaniem kilimów w Czypirowcach
Kraj(e) członkowskie: Bułgaria

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Czypirowce (Chiprovtci) to miejscowość położona w północno-wschodniej Bułgarii, słynąca z ręcznie tkanych kilimów. Stosowana przy wyrobie kilimów technika polega na chwytaniu lewą ręką kilku nitek osnowy i przewlekaniu przez nie kolorowych, wełnianych nitek wątku oraz utykaniu ich specjalnym grzebieniem w celu uzyskania zwartej tkaniny. Pionowe krosna znajdują się w większości domów, a samo tkanie tych dwustronnych tkanin jest domeną kobiet. Miejscowi mężczyźni natomiast na ogół zajmują się wyrobem, gręplowaniem i farbowaniem wełny. Nici barwione naturalnymi barwnikami powodują, że kilimy mają stonowane, pastelowe kolory. Przy zastosowaniu barwników chemicznych uzyskuje się intensywniejsze barwy. Kilimy wyróżniają się właściwą im kompozycją i motywami geometrycznymi – te najbardziej znane stosowane są powszechnie i występują nawet w herbie miasta. Wykonywanie kilimów związane jest również z wierzeniami, zaklęciami i obrzędami. Przed rozpoczęciem pracy tkaczki modlą się i wypowiadają zaklęcia, a podczas pracy śpiewają i snują opowieści. Córki i wnuczki uczą się od swych matek i babek, często w czasie wspólnej pracy nad dużymi kilimami. Zajęcia te są głęboko zakorzenione w życiu społecznym i kulturalnym Czypirowiec.

Obrzędowy taniec z bębnem królewskim
Kraj(e) członkowski(e): Burundi

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Obrzędowy taniec z bębnem królewskim to widowisko, w czasie którego potężnym, zsynchronizowanym uderzeniom w bęben towarzyszą tańce, recytowanie poezji o dawnych bohaterach i tradycyjne pieśni. Cała ludność Burundi uważa ten taniec za fundament swojego dziedzictwa i tożsamości. Do wykonania go potrzeba około tuzina bębnów, zawsze w nieparzystej liczbie, ustawionych w półkolu wokół głównego bębna. Na kilku instrumentach gra się nieprzerwanie, rytm wybijany na pozostałych jest dostosowany do gry na głównym bębnie. Grze towarzyszy taniec kilku muzyków. To obrzędowe widowisko odbywa się w czasie świąt narodowych lub lokalnych i podczas wizyt ważnych osobistości. Ma budzić duchy przodków i przepędzać demony. Wykonawcy obrzędowego tańca są wybierani spośród osób związanych z sanktuariami na całym terytorium kraju, a większość z nich to potomkowie strażników świątyń. Obrzędowy taniec z bębnem królewskim, wartości, które symbolizuje i specyficzne umiejętności związane z wytwarzaniem bębnów są przekazywane na ogół poprzez praktykę, ale także w drodze formalnej nauki. Obecnie obrzędowy taniec stanowi okazję do przekazywania treści kulturowych, politycznych i społecznych. Na uroczystościach gromadzą się osoby różnego pochodzenia i w różnym wieku, co sprzyja jedności i spójności społecznej.

Baile chino
Kraj(e) członkowski(e): Chile

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Bailes chinos to bractwa muzyczno-śpiewacze, które w czasie uroczystości świątecznych wyrażają swą wiarę poprzez muzykę, taniec i śpiew. Wyodrębnia się pięć stylów baile chino. Nazwa każdego z nich pochodzi od nazwy doliny lub dorzecza w regionie Norte Chico w środkowej części Chile. Tańce, wykonywane głównie przez mężczyzn z obszarów wiejskich, charakteryzują się podskokami i przysiadami wykonywanymi w rytmie miarowej muzyki instrumentalnej, granej na instrumentach perkusyjnych i fletach, wywodzących się z czasów prekolumbijskich. Mistrz śpiewa strofy o tematyce religijnej z pamięci lub je improwizuje. Towarzyszą mu muzycy i tancerze ustawieni w dwóch jednakowych rzędach. Układem tanecznym kieruje muzyk grający na instrumencie perkusyjnym, który czuwa również nad zachowaniem tempa gry. W każdej grupie muzycznej jest osoba niosąca sztandar i strażnicy, którymi na ogół są kobiety. Muzykę, taniec i teksty poznaje się w drodze bezpośredniej obserwacji, naśladownictwa i rodzinnego przekazu. Działalność bractwa zapewnia udział jego członków w życiu społecznym i dodaje im prestiżu. Uroczystości mogą służyć za wzór integracji i spójności społecznej, gdyż uczestniczy w nich praktycznie cała społeczność lokalna i dają one poczucie tożsamości i solidarności.

Tradycje związane z sauną dymną w Võromaa
Kraj(e) członkowski(e): Estonia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Sauna dymna zajmują ważne miejsce w życiu codziennym mieszkańców Võro w południowej Estonii. Jest z nią związany cały zespół tradycji: zwyczaje dotyczące kąpieli, wyrobu biczów, budowania i reperowania saun oraz wędzenia mięsa. Sauna jest osobnym pomieszczeniem, ogrzewanym przez kamienny piec i ma podest do siedzenia lub leżenia. Sauna nie ma komina, więc dym powstały w wyniku spalania drewna zostaje w pomieszczeniu. Ciepłe powietrze nasycone parą powstaje wskutek polewania wodą rozgrzanych kamieni. W saunie przebywa się aż do wystąpienia potów. Po wypoceniu się, biczowaniu (aby oczyścić skórę z martwego naskórka i pobudzić krążenie) i odpoczynku oraz ewentualnych zabiegach terapeutycznych, ludzie wychodzą na zewnątrz, żeby ochłonąć i spłukać ciało wodą. Cała procedura jest kilkakrotnie powtarzana. Tradycje związane z sauną dymną to w pierwszym rzędzie tradycje rodzinne. Do sauny zazwyczaj chodzi się całą rodziną w sobotę lub w dni poprzedzające święta czy ważne rodzinne wydarzenia; jej funkcją jest odprężenie ciała i umysłu. Rodziny wzajemnie goszczą się u siebie. Często starsza osoba przygotowuje kąpiel wraz z dziećmi, które stopniowo nabywają potrzebnych umiejętności.

Gwoka: muzyka, śpiew, taniec i zwyczaje reprezentatywne dla tożsamości Gwadelupy
Kraj(e) członkowskie: Francja

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Gwoka jest sztuką uprawianą przez wszystkie grupy etniczne i religijne na Gwadelupie. Łączy w sobie śpiew responsorialny w gwadelupiańskiej odmianie języka kreolskiego, rytmy wybijane na bębnach ka i taniec. Tradycyjna forma gwoka obejmuje te trzy formy wyrazu, pozostawiając pole dla indywidualnej improwizacji. Uczestnicy i publiczność stają w kręgu, do którego wchodzą kolejno solista i tancerze, ustawiając się na wprost bębnów. Publiczność klaszcze i śpiewa refren intonowany przez solistę. Kilkanaście tysięcy osób regularnie uprawia sztukę gwoka podczas popularnych plenerowych wieczorów, kiedy ujawniają się indywidualne talenty. Praktyka i umiejętności związane z wytwarzaniem bębnów ka przekazywane są w sposób nieformalny, w kręgu rodziny i przyjaciół, ale również coraz częściej w ramach formalnej nauki, w warsztatach i w szkołach tradycyjnej muzyki i tańca. Gwoka to jeden z najbardziej emblematycznych przejawów kultury społeczeństwa Gwadelupy, który w formach uwspółcześnionych posługuje się nowoczesnymi wzorcami muzycznymi, choreograficznymi i wokalnymi. Gwoka towarzyszy wydarzeniom życia codziennego, a także obchodom świąt, wydarzeniom kulturalnym i świeckim. Wzmacnia poczucie tożsamości i wartości całej zbiorowości, przyczyniając się do budowania indywidualnej dumy, nawiązując do idei wspólnotowości, godności i oporu przeciw zniewoleniu.

Umiejętności związane z uprawą mastyksu na wyspie Chios
Kraj(e) członkowski(e): Grecja

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Mastyks jest żywicą aromatyczną z drzewa mastyksowego (pistacia lenticus), od dawna cenioną z powodu wielorakich właściwości. Na wyspie Chios pozyskiwanie mastyksu jest zajęciem rodzinnym, a związane z tym prace rozkładają się na cały rok. W poszczególnych etapach uprawy i zbioru mastyksu biorą udział mężczyźni i kobiety niezależnie od wieku. Zimą mężczyźni nawożą ziemię i przycinają gałęzie. Porządkowaniem, czyszczeniem i wyrównywaniem terenu wokół pnia drzewa zajmują się od połowy czerwca kobiety. Nacinanie kory na pniu i głównych gałęziach zaczyna się w lipcu. Największe żywiczne „łzy” są na początku zbierane i czyszczone przez kobiety, a następnie składowane w drewnianych skrzynkach w chłodnym miejscu. Starsze osoby uczą młodszych sposobu nacinania kory i zbierania mastyksu. Jego uprawa jest wydarzeniem społecznym, wokół którego ukształtował się system samopomocy i współpracy. Dzięki wspólnie wykonywanym zajęciom, którym towarzyszy opowiadanie dawnych podań i opowieści, zachowywana jest zbiorowa pamięć mieszkańców Chios.

Tradycja wyrobu mosiężnych i miedzianych naczyń w Jandiala Guru w Pendżabie
Kraj(e) członkowskie: Indie

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Rękodzieło rzemieślników należących do społeczności Thatheras w Jandiala Guru w Pendżabie to mosiężne i miedziane naczynia, wykonywane tradycyjną techniką. Stosowane materiały – miedź, mosiądz i niektóre stopy są tam uważane za dobroczynne dla zdrowia. Ze sztab metalu wykuwa się cienkie płytki, a z nich czarki, talerze, dzbany na wodę lub mleko, kuchenne naczynia i inne przedmioty. Przy nadawaniu formy metal musi być stale podgrzewany, co wymaga precyzyjnego kontrolowania temperatury. Jest to możliwe dzięki zagłębionym w ziemi i opalanym drewnem piecykom z ręcznymi miechami. Wykute naczynia są ręcznie polerowane za pomocą materiałów tradycyjnych, piasku i soku z tamaryszku. Wzory są wykuwane na gorąco, w formie niewielkich zagłębień. Naczynia pełnią funkcje obrzędowe lub użytkowe. Są przeznaczone do użytku indywidualnego lub wspólnego w czasie np. wesel lub w świątyniach. Znajomość wyrobu naczyń jest przekazywana z ojca na syna. Obróbka metalu to nie tylko zajęcie zapewniające środki do życia. Tradycja ta rzutuje na strukturę rodziny i więzy pokrewieństwa oraz na etykę zawodową i status społeczny w mieście.

Washi, tradycyjna technika wyrobu papieru
Kraj(e) członkowski(e): Japonia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Z tradycyjnego wyrobu papieru washi słyną trzy społeczności Japonii, zamieszkujące w dzielnicy Misumi-cho w mieście Hamada położonym w prefekturze Shimane, w mieście Mino w prefekturze Gifu i w mieście Ogawa/wiosce Higashi-chichibu w prefekturze Saitama. Papier wyrabia się z włókien kory morwy papierowej. Włókna są zanurzane w rzece i po spęcznieniu filtrowane za pomocą bambusowego sita. Papier wykonany techniką washi służy do wyrobu papeterii i książek, a także do urządzania wnętrz. Z papieru washi robi się ścianki działowe Shoji, parawany i drzwi. Większość mieszkańców wszystkich trzech społeczności jest zaangażowanych w podtrzymywanie umiejętności związanych z wyrobem papieru, począwszy od uprawy morwy po nauczanie technik wyrobu papieru poprzez kreowanie nowych produktów oraz promocję krajową i zagraniczną. Przekazywanie tradycji odbywa się na trzech płaszczyznach: przez rodziny rzemieślnicze, stowarzyszenia działające na rzecz ochrony tradycji i przez lokalne władze. Rodziny i zatrudnieni pracownicy pracują i szkolą się pod kierunkiem mistrzów, którzy swoją wiedzę otrzymali od rodziców. Wszyscy mieszkańcy tych miejscowości są dumni ze swoich tradycji i uważają wyrób papieru washi za symbol tożsamości kulturowej. Washi sprzyja umacnianiu więzi społecznych, gdyż większość społeczności ma bezpośredni związek z tą tradycją.

Tradycyjna sztuka kazachska dombra kūj
Kraj(e) członkowskie: Kazachstan

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Dombra kūj to krótki utwór muzyczny grany solo (kūj) na instrumencie tradycyjnym w kształcie gruszki, o dwóch szarpanych strunach i długim gryfie, zwanym dombra. Dzięki tym utworom, tradycyjnym bądź improwizowanym, publiczność ma poczucie uczestnictwa w doświadczeniu duchowym i emocjonalnym, ściśle związanym z jej korzeniami i tradycjami. Włączenie się publiczności w wykonanie utworu to jeden z najważniejszych sposobów komunikacji społecznej, a także forma przekazywania wiedzy i umiejętności związanych z kulturą kazachską. Muzyce zazwyczaj towarzyszą opowieści i legendy. Zgodnie z tradycją, utwory dombra kūj gra się w czasie wolnym od pracy, podczas towarzyskich spotkań i świąt, przy suto zastawionym stole. Jest to nieodzowne doświadczenie społeczne i kulturowe, które umacnia poczucie tożsamości, sprzyja rodzeniu się więzów solidarności i wzajemnego zrozumienia. Przyszli muzycy oddawani są pod opiekę mistrzów, gdy tylko jako dzieci ujawnią zainteresowanie filozofią i mistrzowskim wykonywaniem tradycyjnej muzyki. Amatorzy uczą się od utalentowanych i bardziej doświadczonych wykonawców, rozwijając własne umiejętności i stopniowo poszerzając repertuar.

Tradycja budowania jurt kirgiskich i kazachskich
Kraj(e) członkowski(e): Kazachstan/Kirgistan

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Jurta jest domostwem koczowniczych ludów kazachskich i kirgiskich. Składa się z drewnianego okrągłego stelaża pokrytego filcem, łatwego w montażu i demontażu. Jurty budowane są i dekorowane przez rzemieślników – mężczyzn i kobiety posiadających specjalistyczną wiedzę. Buduje się je z surowców naturalnych i odnawialnych. Mężczyźni i ich uczniowie wznoszą ręcznie drewniany stelaż, a także wykonują drewniane akcesoria z drewna, skór, kości i metalu. Kobiety zajmują się dekorowaniem wnętrza i zewnętrznej powierzchni zdobionej tradycyjnymi motywami zwierzęcymi, roślinnymi lub geometrycznymi. Zgodnie z przyjętymi regułami, wykonują te czynności w grupie, pod nadzorem doświadczonych kobiet. Zajmują się one tkaniem, przędzeniem, pleceniem, filcowaniem, haftowaniem, szyciem i innymi tradycyjnymi technikami rzemieślniczymi. Wykonanie jurt angażuje całą społeczność rzemieślników, służąc umacnianiu wspólnych wartości, sprzyjając konstruktywnej współpracy i rozwijając twórczą wyobraźnię. Wiedza i umiejętności są zazwyczaj przekazywane w rodzinie albo w relacji mistrz - uczeń. Wszystkie uroczystości, ceremonie, narodziny, wesela i obrzędy pogrzebowe odbywają się w jurcie, która jest w związku z tym symbolem rodziny i tradycyjnej gościnności, stanowiącej podstawę tożsamości ludów kazachskich i kirgiskich.

Ludowa pieśń Arirang
Kraj(e) członkowskie: Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Arirang jest gatunkiem lirycznej pieśni przekazywanej ustnie i stale modyfikowanej. Występuje w różnych formach tradycyjnych, a także w postaci aranżacji muzycznych, symfonicznych i współczesnych. Zgodnie z tradycją, składa się z łagodnej lirycznej melodii i refrenu „Arirang, arirang, arariyo...”. W tekstach pieśni porusza się tematy takie jak rozstanie, spotkanie, smutek, radość i szczęście. Jej rozmaite wersje różnią się słowami i melodią. Uznaje się, że występuje 36 odmian pieśni, które podlegają ustawicznym przekształceniom. Pieśń wykonuje się z różnych okazji, w gronie rodziny i przyjaciół lub publicznie w czasie uroczystości i świąt. Dzieci uczą się jej od rodziców i sąsiadów, w szkole i w innych okolicznościach. Zespoły artystów zawodowych w Pyongyang śpiewają różne wersje pieśni, a stowarzyszenia na rzecz jej ochrony odgrywają ważną rolę w wykonywaniu, zachowywaniu i przekazywaniu lokalnych odmian. Tradycyjna pieśń Arirang przyczynia się do umacniania więzi społecznych i wzajemnego szacunku, a dzięki temu także do rozwoju społecznego. Pozwala Koreańczykom wyrażać uczucia i przezwyciężać trudności, jest źródłem dumy. Arirang występuje w sztuce widowiskowej, filmie, literaturze i innych współczesnych utworach artystycznych jako symbol jedności.

Al-Zajal, poezja recytowana lub śpiewana
Kraj(e) członkowskie: Liban

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Al-Zajal jest formą ludowej poezji libańskiej, recytowanej lub śpiewanej podczas wydarzeń towarzyskich i rodzinnych, ale również na co dzień. Wykonawcy, którymi są zarówno mężczyźni jak kobiety, wypowiadają się, indywidualnie lub w kilkuosobowej grupie, na tematy takie jak życie, miłość, nostalgia, śmierć, polityka czy wydarzenia z życia codziennego. W czasie swoistych zawodów poetyckich, grupy poetów i muzyków zasiadają przy stole zastawionym przekąskami (mezze) i szklaneczkami araku, by dla zgromadzonej publiczności recytować poezję przy wtórze tamburynu i darbuki. Wiersze recytowane przez poetów, często w tonie wyzwania, są podchwytywane przez chórzystów i publiczność. Mowa w nich o pięknie Libanu, znaczeniu tolerancji i dialogu między społecznościami i religiami oraz o prawie do różnienia się. Tradycję tę przekazuje się zazwyczaj w sposób nieformalny. Pielęgnowana jest w ramach rodziny lub przekazywana spontanicznie dzięki obserwacjom, naśladownictwu i uczestnictwu. Poeci i muzycy oraz organizacje pozarządowe są bardzo zaangażowane w jej praktykowanie i twórczą kontynuację. Wielość religii i społeczności zapewnia ciągłość tradycji, a zawody poetyckie stanowią pewien wentyl bezpieczeństwa i odgrywają istotną rolę w rozwiązywaniu konfliktów i umacnianiu spójności społecznej.

Kopaczka, ludowy taniec we wsi Dramcze
Kraj(e) członkowskie: Była Jugosłowiańska Republika Macedonii

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego l udzkości w 2014 r.

Kopaczka to dynamiczny ludowy taniec ze wsi Dramcze, położonej w regionie Pijanec. Tańczą go najlepsi męscy tancerze na weselach, publicznych zgromadzeniach oraz imprezach z okazji świąt religijnych. Taniec wykonywany jest w półkolu, przy wtórze bębnów, skrzypiec, a niekiedy tambury lub dud. Główne role przypadają trzem tancerzom – prowadzącemu, ostatniemu i środkowemu, którego zadaniem jest utrzymanie w ryzach prawej i lewej części półkola. Mężczyźni trzymają się za pasy i ramiona, by zachować równowagę w miarę zwiększającego się tempa. Początkowy wolny marsz przekształca się w wykonywany drobnymi krokami coraz szybszy taniec, w rytmie wybijanym obcasami. Młodzi lub początkujący tancerze najpierw zajmują w półkolu ostatnie miejsca, a w miarę postępów zbliżają się do jego części środkowej. Dla miejscowej ludności, kopaczka jest symbolem tożsamości kulturalnej nie tylko wioski Dramcze, ale także całego regionu Pijaniec.

Tchopa, ofiarny taniec ludu lomwe
Kraj(e) członkowski(e): Malawi

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Taniec tchopa jest gatunkiem sztuki widowiskowej, wykonywanej przez społeczności lomwe zamieszkujące południowo-wschodnią części Malawi. Na ogół ofiarny taniec odbywa się z okazji zakończenia udanych zbiorów i polowań, a także w czasie składania ofiar duchom przodków po klęskach, takich jak susza czy epidemia. Wykonanie tańca tchopa wymaga specjalnych umiejętności tanecznych i wokalnych oraz akompaniamentu trzech zestawów bębnów różnej wielkości. Taniec wykonuje od dwudziestu do trzydziestu osób, które tańczą w kole, zamieniając się co jakiś czas miejscami. Niektórzy tancerze niosą na plecach worki z narzędziami rolniczymi, skóry zwierząt, marionetki, sprzęt myśliwski i dawne naczynia kuchenne. Każda wioska ma własną grupę tancerzy tchopa, którą wódz anonsuje podczas uroczystości. Dawniej taniec wykonywali starsi mężczyźni i kobiety ze społeczności lomwe, będący strażnikami tej tradycji, ale dzisiaj coraz częściej tańczą również dzieci. Wiedza i umiejętności potrzebne do wykonywania tańca tchopa są przekazywane podczas prób i wykonywania tańca z jakiejś okazji. Kluczową rolę odgrywają osoby wytwarzające stroje tancerzy i bębny, wykonawcy gwizdów i tancerze. Taniec cementuje więzi między poszczególnymi społecznościami lomwe, ponieważ ich członkowie w razie potrzeby przychodzą sobie wzajemnie z pomocą, na przykład w chorobie, żałobie, czy też pomagając społecznie w pracach rolniczych wykonawcom tańca obarczonym zbyt wieloma obowiązkami.

Tańce z maskami i kukłami w Markali
Kraj(e) członkowskie: Mali

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Tańce z maskami i kukłami odbywają się z okazji obrzędowego święta ludów bambara, bozo, marka i somono w Markali. Śpiewającym piosenki tancerzom w maskach i tancerzom z kukłami towarzyszy muzyka tam-tamów. Poszczególne maski i kukły wyobrażające zwierzęta, którym przypisuje się określone cechy ludzkie, symbolizują świętą więź człowieka z przyrodą. W czasie pory suchej młodzi chłopcy są przygotowywani do wejścia w dorosłe życie. Inicjacja ma miejsce w świętym gaju, nad brzegiem rzeki Niger, gdzie chłopcy nabywają umiejętności przekazywanych im przez starszych. Obrzędy kończą się ucztą i składaniem ofiar duchom opiekuńczym i ciemnym mocom, w celu uzyskania ich zgody na osiągnięcie statusu mężczyzny, który ma prawo nosić maskę i wykonywać taniec. Po spełnieniu obrzędów obchodzi się święto zbiorów, w czasie którego różnorodność lokalnych kultur znajduje wyraz w modłach, muzyce, śpiewie i tańcu. Wita się wtedy rozpoczęcie pory połowu ryb, wspólnego lub indywidualnego. Święto ilustruje jedność, dialog, tolerancję i ciągłość tożsamości kulturowej, wyrażającą się w wielu kulturach Markali i sąsiednich wiosek. Tworzy płaszczyznę spotkań i wymiany, służącej rozwiązywaniu konfliktów wewnątrz społeczności i pomiędzy nimi, sporów i zatargów rodzinnych.

Argan, praktyki i umiejętności związane z drzewem arganowym
Kraj(e) członkowskie: Maroko

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Drzewo arganowe jest gatunkiem endemicznym i licznie występuje w Rezerwacie biosfery Arganeraie w południowo-zachodnim Maroku. Kobiety oraz - w mniejszym stopniu - mężczyźni z obszarów wiejskich na terenie Rezerwatu tradycyjnymi metodami pozyskują olej z owoców drzewa arganowego. Niezbędne do tego umiejętności opanowują drogą naśladownictwa i nieformalnej nauki. Olej ma wiele zastosowań w kuchni, lecznictwie i kosmetyce. Kolejno wykonywane prace to zbiór owoców, suszenie ich, ucieranie, wytłaczanie nasion, sortowanie, mielenie i mieszanie. Używane w procesie produkcji ręczne młynki wytwarzane są przez miejscowych rzemieślników. Podczas mieszania stopniowo dodaje się ciepłej wody w ściśle określonych ilościach. Wszelkie aspekty kulturowe związane z uprawą drzewa arganowego, tłoczeniem oleju, sporządzaniem receptur, wytwarzaniem wyrobów pochodnych i ręcznym wykonywaniu potrzebnych narzędzi przyczyniają się do spójności społecznej, zacieśniania więzi międzyludzkich i wzajemnego poszanowania w relacjach między społecznościami. Olej arganowy jest ofiarowywany jako prezent ślubny i często używany przy sporządzaniu odświętnych dań. Tradycyjne umiejętności, związane z tłoczeniem oleju i jego zastosowaniami, przekazywane są przez kobiety, które uczą córki od najmłodszych lat, jak stosować je w praktyce.

Tradycyjna sega maurytyjska
Kraj(e) członkowski(e): Mauritius

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Maurytyjska sega tipik to charakterystyczne dla kreolskiej społeczności niezwykle dynamiczne widowisko, odbywające się w czasie nieformalnych spotkań rodzinnych i imprez dla publiczności. Piosenki śpiewane w niskiej tonacji stopniowo nabierają tempa, a tancerze wirują wokół siebie w różnych układach tanecznych, wykonując drobne kroki i poruszając w rytmie melodii biodrami i rękami. Soliści improwizują pieśni w języku kreolskim, a niekiedy również i w innych językach. Tempo i typowy dla segi rytm nadają instrumenty muzyczne – tamburyn, grzechotka i triangel (żelazny trójkąt). Słowa piosenek mówią o miłości albo o trudnościach dnia codziennego, co często jest oddane również przez układy taneczne. Kobiety zwykle noszą powłóczyste spódnice nakładane na halki, a mężczyźni spodnie z podwiniętymi nogawkami, kolorowe koszule i słomkowe kapelusze, co ma przypominać stroje przodków. Śpiewacy, tancerze i muzycy przekazują wiedzę zarówno w sposób formalny, jak i nieformalny, poprzez uczestnictwo i naśladownictwo. Niektórzy wytwarzają instrumenty i udzielają innym nieformalnych lekcji. Odzwierciedlając wielokulturowość społeczeństwa, sega obala bariery kulturowe i klasowe, stanowi okazję do spotykania się ludzi różnych kultur i jednoczy różne środowiska wokół wspólnego dziedzictwa maurytyjskiego.

Szagaj charwaa, mongolska gra w kości
Kraj(e) członkowskie: Mongolia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Mongołowie czczą niektóre kości zwierząt hodowlanych, używając ich do obrzędów religijnych i tradycyjnych gier. Jedną z takich popularnych gier zespołowych jest zręcznościowa gra ze strzelaniem kośćmi szagaj charwaa. Drużyna liczy od sześciu do ośmiu graczy. Gra polega na wysyłaniu pstryknięciem palca „strzały” z gładkiej drewnianej podstawki do celu składającego się z baranich kostek (szagajów). Gra się trzydziestoma płaskimi klockami, podobnymi do domina. Grze towarzyszą tradycyjne melodie i pieśni związane z tematem gry w kości, śpiewane przez uczestników. Każdy z zawodników ma własne, ręcznie wykonane przedmioty do gry i nosi specjalny strój zdobiony stosownie do jego rangi i zasług. Członków drużyny łączą bliskie relacje. Obowiązują reguły etyczne, opierające się na wzajemnym szacunku i poszanowaniu godności drugiej osoby. Obrzędy, wiedza, umiejętności, techniki i doświadczenie eksperckie związane z grą w kości, a także umiejętność wytwarzania potrzebnych przedmiotów i akcesoriów są przekazywane w relacji mistrz – uczeń. Zwyczaje związane z grą w kości przyczyniają się do powstania środowiska sprzyjającego rozwojowi osobistemu i dobrobytowi, gdyż każdy z zawodników ma udział w sukcesie zespołowym, a uczestnicy gry wzajemnie się od siebie uczą i pomagają sobie. Zgodnie z tradycją, gra łączy osoby z różnych środowisk, a także sprzyja kształtowaniu podstawy szacunku wobec starszych i graczy wzajemnie wobec siebie oraz zacieśnianiu więzi społecznych.

Żarty o pokrewieństwie
Kraj(e) członkowski(e): Niger

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Żarty o pokrewieństwie to praktyka społeczna związana z relacjami między osobami, grupami i społecznościami etniczno-językowymi mająca na celu budowanie poczucia braterstwa, solidarności i wspólnoty. Przybiera ona postać żartobliwego dialogu między dwiema osobami z dwóch różnych społeczności, które symbolicznie odgrywają krewnych ze strony męża i ze strony żony w tej samej rodzinie. Praktyka ta często ma źródło w zawartym przez przodków pradawnym pakcie, zakazującym sporów i wojen między danymi społecznościami, a nakazującym miłość i w razie potrzeby niesienie sobie wzajemnie pomocy. Członkowie obu społeczności mają się nie okłamywać, wszystko obracać w żart i wspólnie korzystać z dóbr materialnych, mając świadomość, że wszelkie spory należy rozstrzygać pokojowo. Żartują oni w miejscach publicznych, w czasie pracy w polu czy w biurze, na targu, przy studni, w gronie rodzinnym itp., na co dzień i przy specjalnych okazjach, takich jak wesela, chrzty, różne ceremonie, pogrzeby, transakcje handlowe, wydarzenia kulturalne i imprezy rozrywkowe. Żartom o pokrewieństwie i związanym z nimi zwyczajom jest poświęcony pierwszy miesiąc kalendarza księżycowego. Znajomość zwyczajów, związanych z żartami o pokrewieństwie, jest przekazywana nieformalnie z pokolenia na pokolenie. Będąc narzędziem pojednania i pokojowego rozstrzygania konfliktów, przyczyniają się one do jedności i stabilności rodzin, grup etnicznych i społeczności. Sprzyjają również równości społecznej pod względem wieku i hierarchii, a także ułatwiają dialog międzypokoleniowy.

Ay-Ayyala, tradycyjna sztuka widowiskowa w Sułtanacie Omanu i w Zjednoczonych Emiratach Arabskich
Kraj(e) członkowskie: Oman, Zjednoczone Emiraty Arabskie

Wpis na Listę Reprezentatywną Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości 2014

Al-Ayyala jest ekspresyjną praktyką kulturową, popularną w północno-zachodnim Omanie i na terenie całych Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Łączy poezję śpiewaną, grę na bębnach i taniec pozorujący bitwę. Naprzeciwko siebie stoi w dwóch rzędach po dwudziestu mężczyzn. Trzymane przez nich cienkie bambusowe laski symbolizują lance lub miecze. Muzycy grający na małych i dużych bębnach, tamburynach i mosiężnych cymbałach zajmują miejsce między rzędami. Mężczyźni ustawieni w rzędach wykonują ruchy głowy i wymachują laskami w rytmie gry na bębnach, śpiewając poetyckie pieśni. Wokół nich chodzą inni mężczyźni trzymający miecze i strzelby, od czasu do czasu podrzucając je do góry i chwytając. W Zjednoczonych Emiratach Arabskich na przodzie stoją młode kobiety, potrząsając włosami. Melodia składa się z nieregularnie powtarzających się siedmiu tonów, a tematy poetyckich pieśni są dobierane stosownie do okazji. Zgodnie z tradycją, widowisko odbywa się tradycyjnie na weselach i w czasie różnych uroczystości w Sułtanacie Omanu i w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Uczestniczą w nim osoby różnego pochodzenia i w różnym wieku. Prowadzący ceremonię na ogół dziedziczy swoją funkcję i ma za zadanie kształcenie kolejnych wykonawców. Al-Ayyala łączy osoby w różnym wieku, różnej płci i z różnych klas społecznych.

Święto Matki Boskiej Gromnicznej
Kraj(e) członkowski(e): Peru

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Obchody święta Matki Boskiej Gromnicznej, odbywające się co roku w mieście Puno, obejmują uroczystości religijne i wydarzenia kulturalne. Wywodzą się one z tradycji katolickiej i czerpią elementy symboliczne z andyjskiej wizji świata. Właściwe obchody rozpoczynają się na początku miesiąca odprawianą o świcie uroczystą mszą, po czym następuje pradawna ceremonia oczyszczenia. Nazajutrz, po nabożeństwie, ulicami miasta wyrusza procesja z wizerunkiem Matki Boskiej. Towarzyszą jej muzyka i tradycyjne tańce. Następnie odbywają się dwa konkursy, w których bierze udział 170 zespołów, liczących ogółem 40 tys. tancerzy i muzyków z całego regionu. Uczestniczą w nich głównie mieszkańcy wsi i miast z regionu Puno, należący do grup etnicznych Keczua i Ajmara. Wiele osób, które urodziły się w tych okolicach i później wyemigrowały, wraca na Święto Matki Boskiej Gromnicznej, które daje uczestnikom poczucie ciągłości kulturowej. Trzy regionalne federacje współpracują ze sobą przy organizowaniu obchodów oraz przechowywaniu wiedzy i umiejętności związanych z tańcem, muzyką i wykonywaniem masek. Młodsze pokolenie zdobywa potrzebne umiejętności w czasie prób i warsztatów rzemieślniczych. Obchody zamyka uroczystość ku czci Matki Boskiej, koncert i pożegnalne nabożeństwa.

Cante Alentejano, śpiew wielogłosowy w Alentejano w południowej Portugalii
Kraj(e) członkowskie: Portugalia

Wpis na Listę Reprezentatywną Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości 2014

Cante Alentejano jest gatunkiem śpiewu tradycyjnego o dwudzielnym metrum, wykonywanego przez amatorskie chóry na południu Portugalii. Pieśni są śpiewane bez akompaniamentu muzycznego. Wyróżnia je charakterystyczna linia melodyczna, tekst i styl wokalny. Chór może liczyć do trzydziestu osób i jest podzielony na mniejsze zespoły. Pieśń intonowana jest w niskiej tonacji, a następnie odtwarzana altem, o jedną trzecią lub jedną dziesiątą tonu wyżej od pierwotnie intonowanej, często z dodaniem ozdobników. Następnie rozbrzmiewa cały chór, śpiewając pozostałe strofy w równoległych tercjach. Alt dominuje nad chórem w trakcie wykonywania całej pieśni. Bogaty repertuar tradycyjnych poematów wykonywany jest według dawnych lub na nowo skomponowanych melodii. Pieśni poruszają tradycyjne tematy, takie jak życie na wsi, przyroda, miłość, macierzyństwo czy religia, a także przemiany kulturalno-społeczne. Cante odgrywa ważną rolę w życiu wszystkich społeczności Alentejano i jest nieodłącznie związane ze zgromadzeniami publicznymi i prywatnymi spotkaniami. Tradycja przekazywana jest przez starszych, głównie podczas prób chóru. Dla wokalistów i ich aficionados, śpiew wyraża silne poczucie tożsamości i przynależności, wzmacnia dialog między pokoleniami, przedstawicielami obu płci i różnych środowisk, przyczyniając się do umocnienia więzi społecznych.

Nongak, ludowe widowisko muzyczno-taneczne w Republice Korei
Kraj(e) członkowski(e): Republika Korei

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Nongak jest gatunkiem ludowej sztuki widowiskowej wywodzącej się z obrzędów wspólnotowych i wiejskich zwyczajów. Z czasem stała się sztuką widowiskową reprezentatywną dla Republiki Korei, obejmując grę na instrumentach perkusyjnych (a niekiedy także na instrumentach dętych), pochody, tańce, przedstawienia teatralne i pokazy akrobatyczne. Artyści pochodzący z danego regionu noszą wielobarwne stroje, grają i tańczą w czasie wiejskich uroczystości, aby zdobyć przychylność bogów, przepędzić demony, na wiosnę modlić się o dobre plony, jesienią świętować udane zbiory, a także uzyskiwać środki na wspólne przedsięwzięcia. Wyróżnia się pięć regionalnych stylów nongak, na ogół odpowiadających pięciu ośrodkom kulturalnym. Wioski w jednym regionie różnią się między sobą pod względem stylu, rytmu, strojów i składu zespołów. Wykonywane są tańce z układami choreograficznymi i tańce z maskami, w czasie których aktorzy w maskach i specjalnych strojach recytują zabawne skecze. Pokazom akrobatycznym towarzyszą występy z balansowaniem talerzami i błazenady z dziećmi noszonymi przez tancerzy na barana. Publiczność poznaje nongak poprzez uczestnictwo w widowisku. W nauczaniu i przekazywaniu różnych jego części składowych ważną rolę odgrywają zespoły ludowe i placówki szkolne. Nongak sprzyja solidarności i współpracy w ramach wspólnoty oraz poczuciu wspólnej tożsamości mieszkańców.

Sława, uroczystość ku czci patrona rodziny
Kraj(e) członkowskie: Serbia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa ludzkości w 2014 r.

W Serbii rodziny wyznania prawosławnego obchodzą Sławę – święto swojego patrona, którego uważają za opiekuna zapewniającego pomyślność. Podczas uroczystości, gromadzącej członków rodziny, sąsiadów i przyjaciół, składana jest rytualna bezkrwawa ofiara . W domu zapala się specjalną świecę i skrapia winem ciasto upieczone z tej okazji przez żonę gospodarza. Na cieście nacina się znak krzyża, obraca się je i podnosi do góry, a następnie dzieli na cztery części. W czasie odprawiania obrzędu oddaje się cześć świętemu i odprawia modlitwy za pomyślność. Gospodarz dzieli ciasto w asyście najstarszej lub najważniejszej osoby spośród gości oraz pozostałych członków rodziny. Posiłek rozpoczyna się kieliszkiem wina, degustacją świątecznej potrawy i wzniesieniem toastu z życzeniami zdrowia, udanego potomstwa i pomyślności dla rodziny oraz gości. Wiedzę na temat obchodów Sławy przekazuje się w rodzinie, a szczególną rolę w zachowaniu zwyczajów i przekazywaniu ich przesłania odgrywają kobiety.

Ebru, sztuka malowania na wodzie
Kraj(e) członkowskie: Turcja

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Ebru jest tradycyjną sztuką turecką, która polega na tworzeniu kolorowych wzorów poprzez nakładanie barwników na wodę zagęszczoną tłustą substancją i przenoszenie wzoru na papier. Uzyskuje się w ten sposób desenie stosowane w sztuce papieru marmurkowanego, m.in. wzory kwiatowe, roślinne i ornamentalne, motywy plecionkowe, meczety i księżyce. Wzory te są używane do dekoracji w tradycyjnej sztuce introligatorskiej. Dla uzyskania barwników z naturalnych pigmentów stosuje się naturalne techniki. Barwniki miesza się z kilkoma kroplami żółci krowiej, która jest rodzajem naturalnego kwasu, a następnie nakłada patyczkiem lub pędzelkiem na powierzchnię zagęszczonego płynu, na której tworzą się wielobarwne wzory. Artyści, ich uczniowie i praktykujący sztukę ebru uważają ją za integralną część swojej tradycyjnej kultury, tożsamości i sposobu życia. Znajomość tej sztuki i związanej z nią filozofii jest przekazywana ustnie i drogą praktyki w relacji mistrz – uczeń. Na opanowanie samych tylko jej podstaw potrzeba co najmniej dwóch lat. Sztuka Ebru, uprawiana bez względu na wiek, płeć i pochodzenie etniczne, ma wpływ na społeczną pozycję kobiet i lepsze stosunki wewnętrzne w ramach wspólnoty. Wspólne malowanie na wodzie sprzyja budowaniu przyjacielskich relacji, umacnia więzi między poszczególnymi osobami i całymi społecznościami.

Askya, sztuka dowcipnych dialogów
Kraj(e) członkowskie: Uzbekistan

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Askiya jest gatunkiem popularnej sztuki oratorskiej, która ma formę dialogu dwóch lub większej liczby osób, wymieniających między sobą dowcipne komentarze na wybrany temat. Zawodnicy uprawiający tę sztukę, na ogół mężczyźni, muszą znać tajniki języka uzbeckiego, umieć improwizować, mieć szybki refleks i prowadzić zręczne wywody, posługując się żartem i wykazując poczucie humoru. Mimo żartobliwej formy, prowadzone dialogi mają niemałe znaczenie dla uwrażliwiania ludzi na sprawy i wydarzenia społeczne, ponieważ zwracają uwagę na istotne kwestie, a ich tematyka wynika z uważnej obserwacji codziennego życia, Słowne zawody odbywają się często w czasie świąt ludowych, uroczystości, rodzinnych ceremonii i podczas spotkań organizowanych w miastach i wioskach na terenie całego Uzbekistanu. Szacuje się, że występuje obecnie trzydzieści odmian tej sztuki, w tym niektóre formy uprawiane przez zawodowych artystów. Każda z odmian ma odrębne cechy. Wiedza i umiejętności związane ze słownym współzawodnictwem są na ogół przekazywane osobom, grupom i całym społecznościom tradycyjnie, w relacji mistrz – uczeń. Dzięki swoim najważniejszym cechom: poczuciu humoru i prostocie formy w komunikacji międzyludzkiej Askya to łączy wokół wspólnego wydarzenia przedstawicieli różnych społeczności, niezależnie od ich wieku i zawodu. Ma też wyraźny wymiar dydaktyczny, gdyż za pomocą dowcipu skłania ludzi do uważnego analizowania trudności i problemów życia codziennego, przyczyniając się w ten sposób do rozwoju kulturalnego i społecznego.

Ví i giặm, gatunek pieśni ludowych w Nghệ Tint
Kraj(e) członkowski(e): Wietnam

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Ví i giặm to gatunek pieśni śpiewanych w wielu społecznościach w prowincjach Nghệ An i Hà Tĩnh, położonych w środkowym i północnym Wietnamie. Ludzie wykonują te pieśni bez akompaniamentu muzycznego, w czasie sadzenia ryżu, pływania barką, wyplatania spiczastych kapeluszy czy kołysania dzieci do snu. Liryczne pieśni są śpiewane w dialekcie i z użyciem idiomów charakterystycznych dla regionu Nghệ Tĩnh, tembrem głosu typowym dla śpiewu mieszkańców tego obszaru. Przeważająca część tekstów opiewa podstawowe wartości i cnoty, takie jak szacunek dla rodziców, lojalność, poświęcenie, troska o innych, a także znaczenie uczciwości i przywiązania do wiejskich zwyczajów i tradycji. Śpiew umila ludziom pracę i pozwala zapomnieć o codziennych troskach. Zarówno starsi, jak i młodsi posługują się śpiewem, by wyrazić swoje uczucia. Obecnie pieśni są często wykonywane w czasie imprez kulturalnych, a artyści śpiewają je w salach koncertowych. Zwyczaj śpiewania pieśni ví i giặm jest przekazywany i pielęgnowany przez mistrzów śpiewu. Miejscowe przedstawienia i festiwale pieśni ludowych są dla wiejskich i szkolnych zespołów ví i giặm okazją do upowszechniania tego gatunku pieśni.

Tradycja uprawiania winorośli na wyspie Pantelleria
Kraj(e) członkowski(e): Włochy

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Na leżącej na Morzu Śródziemnym wyspie Pantelleria tradycja uprawiania niskopiennej winorośli przekazywana jest z pokolenia na pokolenie w rodzinach winiarzy i rolników. Około 5 tysięcy mieszkańców ma swoje poletka uprawiane tradycyjnymi metodami, obejmującymi kilka etapów. Winorośl sadzi się w głębokim dołku wydrążonym w ziemi, po starannym przygotowaniu gruntu. Główny pęd przycina się w taki sposób, by wyrosło sześć gałęzi, a krzew rozrastał się promieniście. Zagłębienie, w którym osadzona została winorośl, jest następnie wielokrotnie poprawiane i kształtowane na nowo, by zapewnić roślinie wzrastanie w odpowiednim mikroklimacie. Zbieranie winogron odbywa się ręcznie w czasie tradycyjnego winobrania pod koniec lipca. Winiarze i rolnicy z Pantelleria (zarówno mężczyźni<ins cite="mailto:Ola" datetime="2016-06-07T18:15">,</ins> jak i kobiety) uprawiają winorośl w trudnych warunkach klimatycznych. Ich wiedza i umiejętności przekazywane są w ramach rodziny – ustnie, w miejscowym dialekcie, oraz poprzez praktykę. Obrzędy i święta organizowane od lipca do września angażują całą lokalną społeczność. Mieszkańcy wyspy nadal utożsamiają się z uprawą winorośli i robią wszystko, co w ich mocy, by zachować tę tradycję

Najlepsze praktyki w dziedzinie niematerialnego dziedzictwa kulturowego

Ochrona kultury związanej z grą na dzwonach: pielęgnowanie i przekazywanie tradycji, wymiana doświadczeń i edukacja
Kraj(e) członkowski(e): Belgia

Wpis do rejestru dobrych praktyk w dziedzinie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Gra na dzwonach, lub na instrumencie zwanym karylion, rozbrzmiewała zwykle w dni targowe i w święta. Program ochrony tej tradycji jest realizowany w 76 miejscowościach w Belgii i w trzydziestu innych krajach. Ma na celu ochronę elementów kultury związanej z grą na dzwonach (zwyczajów, repertuaru, instrumentów, muzyki, historii przekazywanej ustnie i zapisanej) oraz zapewnienie dalszego trwania tej formy żywego dziedzictwa, które umacnia tożsamość kulturową i sprzyja zacieśnianiu więzi społecznych. Program zajmuje się również ochroną i restaurowaniem zabytkowych instrumentów, co pozwoliło ponownie wydobyć dźwięki z dzwonów, które już zamilkły. Przekazywaniu umiejętności sprzyja szereg inicjatyw edukacyjnych, wśród których do najważniejszych należy szkoła gry na dzwonach w Mechelen (Malines). Podjęto również kroki, by ożywić tę tradycję, zachęcając do tworzenia nowych aranżacji, kompozycji i gatunków muzycznych. Program łączy w sobie poszanowanie tradycji z dążeniem do innowacji. Cechuje go stałe poszukiwanie nowych rozwiązań, służących ochronie kultury związanej z grą na karylionie we współczesnym społeczeństwie. Ważne w tych działaniach są także dobre praktyki, uznanie roli lokalnych muzyków i współpraca wszystkich zainteresowanych.