jesteś tu: Strona główna » Kultura » Dziedzictwo kulturowe » Dziedzictwo niematerialne » Listy Dziedzictwa Niematerialnego » Wpisy 2019

Wpisy 2019

Opisy obiektów na podstawie informacji opublikowanych w portalu UNESCO: www.unesco.org

Lista dziedzictwa wymagającego pilnej ochrony

Wiosenny obrzęd Jurajski Karahod
Kraj(e) członkowski(e): Białoruś

Wpis na Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony, w 2019 r.

Wiosenny obrzęd Jurajski Karahod jest odprawiany przez mieszkańców wsi Pahost z okazji dnia św. Jerzego, którego Białorusini uważają za patrona zwierząt hodowlanych i upraw rolnych. Obrzęd jest związany z różnymi ceremoniami, śpiewem, zabawą, przepowiedniami i wierzeniami. Dzieli się na dwie części. Pierwsza ma miejsce w zagrodzie, gdzie nad zwierzętami, po raz pierwszy po zimie wyprowadzanymi na dwór, odprawiane są różne zaklęcia, które mają im zapewnić ochronę. Druga część dotyczy tradycji związanych z uprawą ziemi. Zaczyna się w przeddzień święta wypieczeniem dwóch rodzajów chleba: odświętnego, zwanego „karahod” i czarnego o charakterze ofiarnym. W dniu święta mieszkańcy, przy wtórze pieśni udają się na pole, niosąc odświętny obrus, chleb i ośmioramienną gwiazdę . Na miejscu mężczyźni niosący „karahod” ustawiają się w kręgu nadal śpiewając. Kawałek czarnego chleba zakopywany jest w ziemi przy modlitwie o obfite zbiory. Uczestnicy ceremonii wracają do wsi i rozdają wszystkim mieszkańcom kawałki odświętnego chleba. Świętowanie trwa aż do wieczora. Mimo starań o podtrzymanie tej tradycji, jest ona obecnie zagrożona z kilku przyczyn: starzenia się ludności wsi Pohost, braku możliwości rozwoju zawodowego na miejscu, globalizacji, folkloryzacji tego elementu dziedzictwa i sytuacji społeczno-gospodarczej regionu.

Seperu, taniec ludowy i związane z nim praktyki
Kraj(e) członkowski(e): Botswana

Wpis na Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony, w 2019 r.

Seperu, taniec ludowy i związane z nim praktyki obejmują śpiew, taniec i obrzędy sakralne, odgrywające ważna rolę w życiu członków społeczności Veekuhane. Taniec towarzyszy ceremoniom urządzanym z ważnych dla wspólnoty okazji. Kobiety tworzą półokrąg, a na jego obu krańcach, na wprost kobiet ustawiają się mężczyźni. Główny tancerz kieruje ceremonią, posługując się specjalną miotełką, z pomocą której wskazuje i wybiera jedną z tancerek. W tym czasie pozostali członkowie grupy naśladują gruchanie gołębia. Wybranka popisuje się umiejętnościami tanecznymi, rozpościerając „pawi ogon” z kilku warstw spódnic (mushishi). Mimo znaczenia tańca dla poczucia tożsamości i dumy społeczności Veekuhane, liczba depozytariuszy wiedzy i praktyków bardzo się zmniejszyła, co ma niekorzystny wpływ na widoczność i przekazywanie tego przejawu dziedzictwa młodszemu pokoleniu. Obecnie jest 194 czynnych praktyków i 12 mistrzów, przy czym wszyscy mają ponad 70 lat. Tradycyjnie formom przekazu zagrażają: niewłaściwa interpretacja mushishi, współczesne uroczystości weselne, obecne programy szkolne i modernizacja, która sprawia, że członkowie społeczności osiedlają się w innych regionach kraju.

Buklog, system obrzędów dziękczynnych ludu Subanen
Kraj(e) członkowski(e): Filipiny

Wpis na Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony, w 2019 r.

Buklog stanowi złożony system obrzędów dziękczynnych odprawianych przez lud Subanen –rdzennych mieszkańców południowej części Filipin. Przygotowania do obrzędów wyrażających wdzięczność dla duchów należą do głowy rodu, timuay, który zazwyczaj jest też przywódcą wioski. Rytuały służą jedności rodziny, klanu i społeczności, ale również zapewnieniu harmonii między światem ludzkim, przyrodą i światem duchowym. Do duchów kierowane są na przykład zapytania i prośby o pozwolenie na zbieranie runa leśnego, zaś ofiary składane są w formie datków pieniężnych. Duchy zmarłych zapraszane są do udziału w festynie. W obrzędach wzywa się duchy wody, ziemi lub muzyki i tańca. Uczestniczy tańczą na zadaszonym podium zbudowanym z drewna, które stanowi przestrzeń społeczną i sakralną zwaną buklog. Konstrukcja ta, rezonując, wydaje dźwięki, które mają podobać się duchom. Następnie wykonywany jest wspólny taniec, służący odnawianiu więzi duchowych i społecznych. O ile ten system obrzędów pozostaje głównym czynnikiem jednoczącym całą społeczność, jego trwaniu i żywotności zagrażają różne czynniki natury społecznej, politycznej i gospodarczej, w tym wpływy innych kultur na terenach tradycyjnie zamieszkiwanych przez lud Subanen, ewolucja życia rodzinnego i problemy ekonomiczne. Nawet jeśli lud Subanen wypracował mechanizmy adaptacyjne, zapewniające przetrwanie jego kultury, buklog uważany jest za przejaw dziedzictwa, który może zaniknąć pod wpływem wielu realnych, powiązanych ze sobą zagrożeń.

Obrzędy i praktyki związane z sanktuarium Kit Mikayi
Kraj(e) członkowski(e): Kenia

Wpis na Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony, w 2019 r.

Obrzędy i praktyki związane z sanktuarium Kit Mikayi dotyczą plemienia Luo z zachodniej Kenii. Jak głosi legenda, sanktuarium Kit Mikay przynosi szczęście ludności Seme i innym grupom etnicznym plemienia Luo, mieszkającym w pobliżu świętego miejsca. Przedstawiciele tych społeczności udają się do sanktuarium, by się pomodlić, złożyć przysięgę, odprawiać obrzędy czy kontemplować jego naturalne piękno. W czasie klęsk, takich jak klęska głodu, przedstawiciele starszyzny udawali się do sanktuarium, by poprzez obrzędy wymodlić deszcz i obfite zbiory. Obrzędy były odprawiane przez starszych mężczyzn i kobiety o wysokiej pozycji społecznej. Mężczyźni między innymi zajmowali się składaniem ofiar ze zwierząt, a kobiety śpiewały pieśni, tańczyły i przyrządzały rytualne potrawy. Przez całe pokolenia sanktuarium było uważane za święte miejsce, w którym możliwa jest komunikacja z Bogiem. Temu elementowi dziedzictwa zagrażają dziś jednak różne czynniki. Obrzędy odprawiane są coraz rzadziej, depozytariusze i praktycy starzeją się, w pobliżu powstają inne przestrzenie kulturowe. Fakt, że ostatnie pełne obrzędy, wraz z towarzyszącymi im praktykami, miały miejsce w 1987 roku, najlepiej uświadamia zagrożenie i dowodzi braku wiedzy pociągającego za sobą utratę znaczenia sanktuarium i statusu miejsca świętego w oczach społeczności.

Muzyka sega z tamburynem z Czagos
Kraj(e) członkowski(e): Mauritius

Wpis na Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony, w 2019 r.

Muzyka sega z tamburynem z Czagos jest jednym z gatunków muzyki sega na Mauritiusie. Podobnie jak inne jej formy, wywodzi się z czasów niewolnictwa. Pieśni śpiewane są w dialekcie kreolskim używanym na archipelagu Czagos. Jest to gatunek muzyczny oraz styl tańca i tęsknych pieśni śpiewanych z energią i dobitnym rytmem. Głównym akcentem jest gra na tamburynie, dużym okrągłym instrumencie, który nadaje rytm. Słowa często są improwizowane i mówią o codziennych przeżyciach, zwłaszcza o smutku, szczęściu i buncie. Na spotkaniach przy muzyce podawane są tradycyjne dania i napoje. Powstające dzisiaj utwory są nostalgiczne i wyrażają tęsknotę za krajem. Nawiązują do bolesnych doświadczeń rozstania z ziemią ojczystą, by młodzi nie zapominali o swoich korzeniach i byli z nich dumni. Mimo wysiłków podejmowanych w celu zachowania tej formy dziedzictwa, zagraża jej kilka czynników. O ile starsze pokolenie przykłada wagę do zachowania tradycyjnych form muzyki i śpiewu, młodzież coraz częściej interesuje się innymi rodzajami muzyki. Jednym z głównych zagrożeń jest wymieranie osób, które jeszcze pamiętały krajobrazy stanowiące inspirację dla tego gatunku twórczości. Często z powodu emigracji poszczególne osoby żyją w ubóstwie w środowisku o słabych więziach społecznych, co przyczynia się do utraty pamięci zbiorowej i zainteresowania praktykowaniem tej formy dziedzictwa.

Lista Reprezentatywna Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości

Wiedza, umiejętności, tradycje i praktyki związane z palmą daktylową
Kraj(e) członkowski(e): Arabia Saudyjska/Bahrajn/Egipt/Irak/Jemen/Jordania/Kuwejt/ Maroko/Mauretania/Oman/Palestyna/Sudan/Tunezja/ Zjednoczone Emiraty Arabskie

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Od wieków palma daktylowa była związana z życiem ludności krajów, które wspólnie wystąpiły z wnioskiem o wpis. Dostarczała materiału niezbędnego w kilku gałęziach rzemiosła, przy wykonywaniu licznych zawodów, pielęgnowaniu różnych tradycji, zwyczajów i praktyk społeczno-kulturalnych, a także była ważnym źródłem pożywienia. Daktylowiec jest drzewem o trwałych liściach i korzeniach, które mogą czerpać wilgoć z dużej głębokości, typowym dla klimatu suchego. Do depozytariuszy i praktyków należą właściciele plantacji daktylowców, rolnicy, którzy sadzą, pielęgnują i nawadniają palmy, rzemieślnicy, którzy wykonują tradycyjne wyroby z różnych części daktylowca, handlarze daktyli, twórcy i artyści, którzy recytują ludowe opowieści i poematy. Wiedza, umiejętności, tradycje i praktyki związane z daktylowcem zaważyły na stosunku mieszkańców wyżej wymienionych krajów do ziemi, gdyż to drzewo pozwoliło im przezwyciężyć trudności, jakie napotyka się w środowisku pustynnym. Historyczne relacje łączące cały region z tym elementem kultury zaowocowały bogatym dziedzictwem, obejmującym do dziś stosowane praktyki, wiedzę i umiejętności. Rozwój na przestrzeni wieków i znaczenie kulturowe tego elementu tłumaczą, dlaczego społeczności lokalne angażują się w jego ochronę, uczestnicząc w różnych działaniach dotyczących palmy daktylowej, urządzając związane z nią obrzędy świąteczne oraz podtrzymując tradycje i zwyczaje.

Pismo ormiańskie i związane z nim formy wyrazu kulturowego
Kraj(e) członkowski(e): Armenia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Pismo ormiańskie i związane z nim formy wyrazu kulturowego to licząca kilka stuleci sztuka piśmiennicza, obejmująca liternictwo ormiańskie i bogatą kulturę zdobniczą oraz jej liczne zastosowania. Alfabet ormiański stworzył w 405 r.n.e. Mesrop Mashtots, posługując się regułą, że każdej głosce odpowiada jedna litera. Pismo cechuje bogactwo kroju ozdobnych liter, które klasyfikuje się według formy jako węzły, ptaki, zwierzęta, postaci mitologiczne lub fantastyczne. Niezależnie od pełnienia podstawowej funkcji, polegającej na tworzeniu dziedzictwa piśmienniczego, pismo ormiańskie służyło do tworzenia liczb i układania kryptogramów czy szarad. Współcześnie liternictwo wykorzystuje się również w rzemiośle. Pismo ormiańskie jest obecne w życiu niemal wszystkich warstw społecznych, zwłaszcza w sztuce ludowej. Dziedzictwo to występuje na obszarze całego kraju i stanowi nieodłączną część tożsamości kulturowej Ormian. Do depozytariuszy i praktyków należą artyści, tkacze, hafciarze, rzeźbiarze, językoznawcy, kaligrafowie i jubilerzy. Instytucje edukacyjne wszystkich szczebli zajmują się przekazywaniem tej formy dziedzictwa młodym pokoleniom. Istnieją ośrodki dla młodzieży, które przywiązują dużą wagę do nauki liternictwa ormiańskiego. Począwszy od 2008 roku odbywa się regularnie doroczny międzynarodowy konkurs wzornictwa „Granshan”. Do zaznajamiania dzieci i młodzieży z pismem ormiańskim przyczynia się Apostolski Kościół Ormiański.

Transhumancja, sezonowe pędzenie stad pasterskich stałymi szlakami w basenie Morza Śródziemnego i w Alpach
Kraj(e) członkowski(e): Austria/Grecja/Włochy

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Transhumancja to tradycyjna metoda wypasu, polegająca na sezonowym przemieszczaniu zwierząt gospodarskich stałymi szlakami w basenie Morza Śródziemnego i w Alpach. Każdego roku, wiosną i jesienią, od świtu do zmierzchu tysiące zwierząt przeganianych jest przez grupy pasterzy z psami i końmi, stałymi trasami między dwoma regionami geograficznymi i klimatycznymi. Często wraz ze zwierzętami gospodarskimi wędrują też rodziny pasterzy. Można wyróżnić dwa główne typy wypasów: poziomy w regionach równinnych lub płaskowyżowych, i pionowy, zazwyczaj w regionach górskich. Transhumancja wymaga przestrzegania zwyczajów i wspólnych praktyk społecznych w opiece nad zwierzętami i hodowli, sposobie korzystania z gruntów, lasów i zasobów wody oraz reagowania na zagrożenia ze strony przyrody, przez co jest ważnym czynnikiem kształtowania relacji między człowiekiem, zwierzętami i ekosystemami.

Pasterze mają dogłębną wiedzę na temat środowiska, równowagi ekologicznej i zmian klimatu, ponieważ stosują jedną z najbardziej zrównoważonych i wydajnych metod hodowli zwierząt. Mają także specjalne umiejętności praktyczne związane z wytwarzaniem żywności i rękodzielnictwem. Depozytariusze tego elementu żywego dziedzictwa świętują początek i koniec wypasu wiosną i jesienią, kiedy przy wspólnym posiłku, obrzędach i opowieściach wprowadzają także najmłodszych w tajniki tej praktyki kulturowej, zapewniając w ten sposób jej ciągłość.

Ommegang, historyczny pochód i festyn ludowy w Brukseli
Kraj(e) członkowski(e): Belgia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Doroczny historyczny pochód połączony z festynem ludowym Ommegang odbywa się w lipcu przez dwa wieczory, w historycznym centrum Brukseli. Obchody rozpoczynają się od zawodów strzelania z kuszy i uroczystej ceremonii w kościele Notre-Dame du Sablon. Na okolicznych ulicach różne grupy tworzą wspólny pochód, który paraduje 1,5 km przez całe miasto aż dotrze do Grand-Place (Wielkiego Placu), gdzie czekają już członkowie Magistratu i depozytariusze różnych form żywego dziedzictwa kulturowego. Przez jakiś czas maszerują razem wkoło, a niektóre grupy biorą udział w specjalnym przedstawieniu, którego forma od 1930 roku ciągle ulega modyfikacjom.

Procesja, której początki sięgają roku 1348, była początkowo wydarzeniem religijnym, którego tradycja w XVIII wieku zaczęła zanikać. W latach 1928–1930 postanowiono ją odtworzyć, posługując się zachowanym opisem procesji, w której uczestniczył w 1549 roku cesarz Karol V.

Współcześnie tradycja ta przekształciła się w festyn ludowy, promujący lokalne dziedzictwo kulturowe. Wśród uczestników są różne grupy wolontariuszy, którzy wcześniej wspólnie przygotowują występy, zachęcając do udziału młodszych członków społeczności. Grupy te są zrzeszone w klubach, które spotykają się podczas Ommegang na początku lipca i wymieniają doświadczeniami. Dzieci biorą udział w procesji wraz z rodzicami. Wiele osób jest zaangażowanych w pielęgnowanie tej tradycji od kilkudziesięciu lat. Stale dbają one o zachowanie żywotności tej formy dziedzictwa, a stowarzyszenie sprawujące pieczę nad Ommegang na bieżąco angażuje się w przygotowanie i promocję kolejnej edycji.

Święto Santísima Trinidad del Señor Jesús del Gran Poder w mieście La Paz
Kraj(e) członkowski(e): Boliwia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Święto Santísima Trinidad del Señor Jesús del Gran Poder odbywa się w Dzień Świętej Trójcy w stolicy Boliwii, La Paz. Obchody co roku odmieniają i ożywiają życie społeczne miasta, co wynika ze szczególnego sposobu rozumienia i przeżywania andyjskiego katolicyzmu. Święto zaczyna się od przejścia procesji przez zachodnią część miasta. Jest to najważniejsza część całego wydarzenia, gromadzącego około czterdziestu tysięcy wiernych, którzy tańczą i śpiewają w ofierze dla Pana Jezusa Wielkiej Mocy. Taniec ma mistyczne znaczenie dla sześćdziesięciu dziewięciu wspólnot zaangażowanych w organizację uroczystości, które są witane na ulicach w euforycznej atmosferze, przy dźwiękach muzyki granej przez siedem tysięcy wykonawców. Tańce rozpoczynają się od kultowego Morenos, któremu towarzyszą także lżejsze formy tańca. Jednocześnie wykonywane są rodzime tańce Sikuris i Qhantus, nawiązujące do początków festiwalu Ch'ijini. Następnego dnia członkowie procesji uroczyście noszą na ramionach obraz świętego patrona w dzielnicy Gran Poder, a wierni oddają mu cześć z pomocą kadzideł, kwiatów i konfetti. Wspólnoty przygotowują repertuar muzyczny uroczystości przez cały rok; hafciarze i jubilerzy z Gran Poder przekazują z pokolenia na pokolenie wiedzę i umiejętności związane z tą formą dziedzictwa, a jej aspekt religijny utrwalany jest poprzez uroczystości, wieczorne modlitwy i procesje.

Kompleks kulturowy Bumba-meu-boi w Maranhão
Kraj(e) członkowski(e): Brazylia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Kompleks kulturowy Bumba-meu-boi w Maranhão stanowi praktykę obrzędową, obejmującą różne formy ekspresji muzycznej, choreograficznej, teatralnej i ludycznej, w której pośrednikiem/mediatorem w relacjach uczestników z sakrum jest figura byka. Wyróżniającymi elementami tej praktyki są: przedstawianie cyklu życia, mistyczno-religijny obraz wszechświata i sama postać byka. Obrzęd jest na wskroś przepełniony symbolizmem: odtwarzając cykl narodzin, życia i śmierci, przedstawia w istocie metaforę ludzkiej egzystencji. Podobne praktyki obrzędowe występują również w innych stanach w Brazylii, niemniej kompleks kulturowy Bumba-meu-boi w Maranhão jest szczególny, gdyż łączy różne style i zespoły, ukazując nierozerwalne więzi między wiarą, świętowaniem i sztuką. Co roku zespoły Bumba-meu-boi wymyślają uroczystości na nowo, tworząc nowe pieśni, nowe komedie i nowe hafty na figurze byka i strojach artystów. Reprezentujące pięć głównych charakterystycznych stylów (tzw. „akcentów”) zespoły, mimo dzielących je różnic, przestrzegają tego samego kalendarza, według którego organizowane są występy i uroczystości. Cykl festiwalowy, którego szczyt przypada na koniec czerwca, może trwać od czterech do ośmiu miesięcy. Obejmuje on kilka faz: próby, sezon wstępny, chrzest, występy publiczne zwane „brincada” i obrzędy związane ze śmiercią byka. Jest to czas odnowy i gromadzenia zapasów energii. Przekazywanie praktyki następuje w czasie zajęć dla dzieci i warsztatów tanecznych oraz w ramach zespołów.

Śpiew bizantyjski
Kraj(e) członkowski(e): Cypr/Grecja

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Śpiew bizantyjski, będący żywą sztuką uprawianą od ponad dwóch tysięcy lat, stanowi również ważną tradycję kulturową i zamknięty system muzyczny, należący do wspólnych tradycji, które się rozwinęły w Cesarstwie bizantyjskim. Opiera się na tekstach liturgicznych greckiego kościoła prawosławnego i jest ściśle związany z życiem duchowym i religijnym. Sztuka wokalna koncentruje się na interpretacji i uwydatnianiu znaczenia tekstów kościelnych. Swoje istnienie śpiew bizantyjski zawdzięcza niewątpliwie słowu (logos). Każdy aspekt tej tradycji służy głoszeniu przesłania religijnego. Śpiew bizantyjski był przekazywany ustnie z pokolenia na pokolenie i na przestrzeni wieków zachował swoje cechy. Jest to muzyka wyłącznie wokalna, zasadniczo monofoniczna. Śpiew zapisywany/kodowany jest w systemie ośmiu skal modalnych, a zróżnicowane style rytmiczne służą akcentowaniu niektórych sylab w słowach tekstu liturgicznego. Sztuka śpiewania psalmów zawsze była związana z głosem męskim, ale w klasztorach i niekiedy w parafiach śpiewa wiele kobiet. Przekazywanie dziedzictwa następuje głównie za pośrednictwem Kościoła, a także dzięki zaangażowaniu ekspertów i amatorów – muzyków, chórzystów, kompozytorów, muzykologów i naukowców, którzy przyczyniają się do badania, prezentowania i upowszechniania tego przejawu dziedzictwa.

Święto Epifanii w Etiopii
Kraj(e) członkowski(e): Etiopia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Uroczystości upamiętniające chrzest Chrystusa w Jordanie są w Etiopii barwnym świętem obchodzonym w całym kraju. Zaczynają się co roku 18 stycznia, w wigilię głównego święta, które nosi nazwą Ketera, co oznacza „zatrzymanie strumienia wody” po to, by udzielić błogosławieństwa wiernym. W przeddzień Ketera, w podniosłej atmosferze parafianie towarzyszą kapłanowi niosącemu miniaturową replikę Arki Przymierza do źródła wody (timkete bahir), którym może być zbiornik wodny lub rzeka. Przez całą noc modlą się i śpiewają uczestnicząc w nabożeństwach, w tym w liturgii eucharystycznej. W uroczystościach odbywających się 19 stycznia biorą udział setki tysięcy ludzi. Obchody rozpoczynają się odprawieniem obrzędów o wschodzie słońca, po czym wierni otrzymują błogosławieństwo świeconą wodą. Około godziny 10.00 następuje odprowadzenie kapłanów niosących Arkę Przymierza do kościołów parafialnych. W czasie tej niesłychanie barwnej ceremonii, śpiewane są pieśni ludowe i religijne. Doroczna organizacja święta zapewnia żywotność i przetrwanie tej tradycji. Zasadniczą rolę odgrywają kapłani Etiopskiego Kościoła Ortodoksyjnego, którzy recytują specjalne modlitwy, niosą replikę Arki Przymierza i przytaczają odpowiednie teksty religijne.

Alpinizm
Kraj(e) członkowski(e): Francja/Włochy/Szwajcaria

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Alpinizm jest sztuką wspinania się na ścianach skalnych i zdobywania szczytów w wysokich górach lub na lodowcach. Do uprawiania go potrzebne są właściwe kwalifikacje fizyczne, techniczne i intelektualne. W czasie wspinaczki stosuje się odpowiednio przystosowane techniki oraz specjalne materiały i sprzęt, taki jak czekan i klamry. Tę tradycyjną formę sportu cechuje kultura społeczna, łącząca w sobie znajomość środowiska wysokogórskiego, historię praktykowania alpinizmu i związanych z nim wartości oraz specyficzne umiejętności. Alpinizm wymaga znajomości środowiska naturalnego, zmiennych warunków klimatycznych i potencjalnych zagrożeń. Opiera się również na przesłankach estetycznych, gdyż alpiniści przywiązują wagę do elegancji ruchów podczas wspinaczki, do podziwiania krajobrazów i doświadczania poczucia jedności z otoczeniem przyrodniczym. Praktykowaniu alpinizmu przyświecają zasady etyczne, oparte na osobistym zaangażowaniu każdego alpinisty, który nie pozostawia po sobie śladów na środowisku i niesie pomoc pozostałym uczestnikom wyprawy. Symbolizowany przez linę duch zespołu jest również ważnym wymiarem mentalności alpinisty. Większość alpinistów należy do klubów alpejskich, które popularyzują na całym świecie praktyki związane z tą dziedziną aktywności. Kluby organizują spotkania, dostarczają informacji praktycznych i biorą udział w przedsięwzięciach wydawniczych, szerząc kulturę alpinizmu. Od XX wieku kluby alpejskie wszystkich trzech krajów pielęgnują więzi przyjaźni, często organizując dwustronne lub trójstronne spotkania na różnych szczeblach.

Tradycje pencak silat
Kraj(e) członkowski(e): Indonezja

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Oprócz wymiaru sportowego współzawodnictwa, tradycja pencak silat obejmuje także aspekty mentalne, duchowe i artystyczne oraz elementy samoobrony. Na style uprawiania pencak silat wpływają różne elementy sztuki, w tym zasada jedności ciała i wykonywanych ruchów z towarzyszącą im muzyką. Termin „pencak” jest bardziej znany na Jawie, natomiast „silat” na Zachodniej Sumatrze, gdzie obejmuje grupę sztuk walki, które łączy wiele podobieństw. Oprócz lokalnych uwarunkowań, każdy region ma własne style walki, zestaw ruchów, muzykę i dodatkowe wyposażenie, w tym kostiumy, instrumenty muzyczne i tradycyjną broń. Praktykujących pencak silat uczy się utrzymywania właściwych relacji z Bogiem, ludźmi i naturą, Dodatkowo są szkoleni w różnych technikach odpierania ataków lub radzenia sobie w innych niebezpiecznych sytuacjach, zgodnie z zasadą, że należy chronić siebie i innych, unikać zranienia przeciwnika i budować braterskie więzi. Ta praktyka kulturowa wzmacnia więzi przyjaźni, wspiera utrzymanie porządku społecznego i zapewnia rozrywkę podczas oficjalnych uroczystości. Odpowiedni zasób wiedzy i umiejętności, obejmujący tradycje ustne i wyrażenia, takie jak pozdrowienia, frazy filozoficzne, rymowaną poezję, porady, a także piosenki i techniki gry na instrumentach, przekazywany jest w placówkach edukacji nieformalnej.

Gra na harfie celtyckiej
Kraj(e) członkowski(e): Irlandia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Gra na harfie odgrywa ważną rolę w tożsamości narodu irlandzkiego, towarzysząc mu od ponad tysiąca lat. Harfa jest symbolem narodowym Irlandii. Dźwięki tego instrumentu i wykonywana na nim muzyka podbijają serca słuchaczy i mają swoje miejsce w literaturze, mitologii i folklorze. Harfy skonstruowane z jednego kawałka wierzby z zamontowanymi na nim metalowymi strunami, w które uderzano paznokciami, zostały dziś zastąpione instrumentami wytwarzanymi z różnych gatunków twardego drewna i wyposażonymi w struny z jelit zwierzęcych lub nylonu, poruszane opuszkami palców. Na harfie grają przede wszystkim kobiety w różnym wieku, chociaż harfistami bywają również mężczyźni (dorośli i młodzi). Potrzebnych umiejętności nabywa się drogą przekazu ustnego lub za pomocą zapisów nutowych. Muzycy grający na harfie tradycyjnej z metalowymi strunami są depozytariuszami cennego dziedzictwa muzycznego. Współcześni harfiści posługujący się strunami z jelit zwierzęcych, czerpią z dawnego repertuaru i przyczyniają się do jego zachowania, jednocześnie przystosowując go do zmieniających się stylów. Od około 60 lat następuje stały wzrost zainteresowania grą na harfie, wynikający z uznania jej roli w tożsamości, języku i kulturze Irlandii. Obecnie jest około półtora tysiąca depozytariuszy i praktyków tego elementu dziedzictwa i liczba ta regularnie rośnie. Gra na harfie przełamuje podziały między ludźmi i sprzyja różnorodności.

Dobroczynność i gościnność okazywana w związku ze świętem Al-Arba'in
Kraj(e) członkowski(e): Irak

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Dobroczynność i gościnność okazywana w związku ze świętem Al -Arba'in jest tradycją społeczną praktykowaną w środkowych i południowych regionach Iraku, skąd rzesze odwiedzających i pielgrzymów wyruszają w kierunku świętego miasta Karbala. Praktyka społeczna, głęboko zakorzeniona w irackiej i arabskiej tradycji gościnności, będąca niezwykłym przejawem dobroczynności i życzliwości w postaci bezinteresownie wykonywanej pracy i mobilizacji społecznej, uważana jest za zasadniczy element tożsamości kulturowej Iraku. Każdego roku, około 20. dnia muzułmańskiego miesiąca Safar, iracka prowincja Karbala przyjmuje miliony uczestników jednej z najliczniejszych pielgrzymek religijnych na świecie. Przybysze z różnych regionów Iraku, a także z zagranicy, udają się do Sanktuarium Imama Husajna. Ogromna rzesza ludzi poświęca czas i środki dla zapewnienia pielgrzymom bezpłatnych usług na całej trasie ich wędrówki. Co najmniej dwa tygodnie przed datą święta Al-Arba'in społeczne stowarzyszenia zaczynają przygotowywać tymczasowe schronienia, a także otwierać stałe obiekty przy szlakach pielgrzymkowych, takie jak sale modlitewne, domy gościnne, stragany i punkty usługowe. Wiele osób otwiera także własne domy, oferując pielgrzymom bezpłatne noclegi. Depozytariuszami i praktykami tej tradycji są kucharze, rodziny oferujące gościnę, administracja dwóch Sanktuariów w Karbali, bezpłatni przewodnicy, ochotnicze zespoły medyczne i hojni darczyńcy.

Tradycyjne umiejętności wytwarzania i posługiwania się lutnią dotār
Kraj(e) członkowski(e): Iran

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Tradycyjne umiejętności wytwarzania lutni dotār i grania na niej są jednym z najważniejszych społecznych i kulturalnych elementów muzyki ludowej pośród grup etnicznych i społeczności niektórych regionów Iranu. Depozytariusze i praktycy tej formy dziedzictwa to głównie rolnicy: mężczyźni którzy zarówno wytwarzają instrumenty, jak i grają na nich oraz kobiety, które są głównie instrumentalistkami. Dotār jest ludowym instrumentem strunowym szarpanym, z wygiętym w łuk pudłem rezonansowym w gruszkowatym kształcie, wykonanym z suszonego drewna morwowego, z szyjką z drewna morelowego lub orzechowego oraz dwiema strunami (z perskiego: do tār = dwie struny). Istnieje teoria, według której jedna struna jest męska i służy do wygrywania akordów, podczas gdy druga jest żeńska i służy do grania głównej melodii.

Gra na dotār towarzyszy ważnym wydarzeniom społeczno-kulturalnym, takim jak wesela, przyjęcia, oficjalne uroczystości i ceremonie religijne. W ostatnich dziesięcioleciach zaczęła się także pojawiać na festiwalach, zarówno lokalnych i regionalnych, jak też krajowych i międzynarodowych. Grając, muzycy opowiadają także epickie historie oraz liryczne i moralne przypowieści o kluczowym znaczeniu dla ich historii, tożsamości narodowej i poczucia dumy. Wiedza tradycyjna na temat wytwarzania lutni dotār oraz grania na tym instrumencie jest przekazywana nieformalnie metodą mistrz-uczeń, a sam element dziedzictwa jest również obecny w lokalnej literaturze ustnej i pisanej, odzwierciedlającej historię i pochodzenie depozytariuszy. Tradycja ta sprzyja pokojowemu współistnieniu, budowaniu wzajemnego szacunku i zrozumienia, zarówno między różnymi społecznościami lokalnymi, jak i sąsiadującymi krajami.

Rękodzielnictwo związane z ak-kalpak, tradycyjna wiedza i umiejętności dotyczące wyrobu kirgiskiego męskiego nakrycia głowy
Kraj(e) członkowski(e): Kirgistan

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Al-kalpak – męskie nakrycie głowy z białego filcu, mające znaczenie sakralne – jest tradycyjnym wyrobem rękodzielnictwa kirgiskiego. . Rękodzielnictwo jest sumą stale rozwijającej się wiedzy i umiejętności w zakresie folowania, kroju, szycia i haftu. Zajmują się nim kobiety. Wiedzy nabywa się w drodze przekazu ustnego, w tym w czasie zajęć praktycznych i warsztatów. Wyróżnia się 80 rodzajów ak-kalpak zdobionych różnymi wzorami. Każdy z nich ma własną historię i znaczenie sakralne. Nakrycie głowy jest ekologiczne i przyjemne w noszeniu. Przypomina ośnieżoną górę, której cztery stoki symbolizują cztery żywioły – powietrze, wodę, ogień i ziemię. Cztery krawędzie symbolizują życie, a znajdujące się na górze frędzle i motyw drzewa genealogicznego – pamięć o przodkach i ciągłość pokoleń. Al-kalpak symbolizuje jedność plemion i społeczności kirgiskich, wyróżniając je wśród innych grup etnicznych. Jednocześnie sprzyja integracji, zwłaszcza wtedy, gdy na znak jedności czy żałoby, z okazji świąt czy pogrzebu zakładają go przedstawiciele innych grup etnicznych. Wiedza i umiejętności przekazywane są w czasie warsztatów organizowanych w całym kraju. Projekt zatytułowany „Z pokolenia na pokolenie”, poświęcony tradycyjnym technikom wyrobu al-kalpak, w 2013 roku był realizowany w całym kraju, a jego podsumowaniem stały się wystawa i publikacja.

Silat
Kraj(e) członkowski(e): Malezja

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Silat to wojenna sztuka samoobrony i przetrwania, trwale zakorzeniona w tradycji Archipelagu Malajskiego. Wywodzący się z wczesnego okresu Królestwa Langkasuka, Silat z czasem przekształcił się w doskonałą praktykę treningu fizycznego i duchowego, obejmującą także tradycyjny strój malajski, instrumenty muzyczne i zwyczaje. Istnieje wiele stylów Silat, inspirowanych ruchami ludzkiego ciała, zwierząt i przyrody. Na przykład Silat Harimau opiera się na wystudiowanych, rytmicznych ruchach imitujących sztukę samoobrony wobec ataku tygrysa. W samej Malezji znanych jest ponad 150 stylów Silat, których nazwy pochodzą od elementów przyrody, takich jak zwierzęta i rośliny. Pierwotnie malajski Silat praktykowany był przez wojowników, jako szlachetnie urodzonych strażników sprawiedliwości. Obecnie jest on udziałem mistrzów, guru, nauczycieli i uczniów, którzy stali się odpowiedzialni za utrzymanie tej praktyki kulturowej. Treningi odbywają się zwykle wieczorem lub w nocy, na otwartej przestrzeni, takiej jak np. dziedziniec, i prowadzone są przez mistrza oraz „Jurukaka”. Przeszkolono już w ten sposób znaczną liczbę praktyków Silat, a w kilku regionach kraju powstały specjalne centra szkoleniowe. Dzięki upowszechnieniu, praktyka ta stopniowo zmieniała swój charakter, ewoluując ze sztuki walki coraz bardziej w kierunku sztuki widowiskowej, by ostatecznie stać się dzisiaj popularnym sportem uprawianym dla zdrowia i rekreacji.

Gnawa
Kraj(e) członkowski(e): Maroko

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Termin gnaoua odnosi się do całości tradycji muzycznych i widowiskowych oraz praktyk i obrzędów o znaczeniu terapeutycznym, w których elementy świeckie przeplatają się z sakralnymi. Gnawa to przede wszystkim przywołująca duchy przodków muzyka bractw sufickich, której na ogół towarzyszą słowa o przesłaniu religijnym. Wywodzi się z czasów niewolnictwa i handlu niewolnikami, sięgających co najmniej XVI wieku. Kultura gnawa odciska piętno na marokańskiej tożsamości kulturowej. Wśród zamieszkującej w miastach społeczności gnawa praktykowany jest terapeutyczny obrzęd opętania, polegający na wprawianiu się w trans pod wpływem rytmicznej muzyki, w której mieszają się pradawne praktyki afrykańskie, wpływy arabsko-muzułmańskie i echa widowisk rdzennej ludności berberyjskiej. Wiejskie społeczności gnawa urządzają wspólne posiłki i składają potrawy w ofierze świętym i przywódcom duchowym – marabutom. W mieście używa się strunowego instrumentu muzycznego i kastaniet, na wsi – przeważnie dużych bębnów i kastaniet. Mieszkańcy miast noszą stroje haftowane i wielobarwne, na wsi nosi się białe stroje z dodatkami. Liczba bractw i mistrzów na wsi i w dużych miastach stale wzrasta. Grupy gnawa zrzeszają się w stowarzyszenia i w ciągu całego roku urządzają festyny o charakterze lokalnym, regionalnym, krajowym i międzynarodowym, co pozwala młodemu pokoleniu poznawać teksty i instrumenty muzyczne oraz praktyki i obrzędy związane z kulturą gnawa.

Proces wyrobu ceramiki z Puebli i Tlaxcala (Meksyk) i ceramiki z Talaver de la Reina i El Puente del Arzobispo (Hiszpania)
Kraj(e) członkowski(e): Meksyk / Hiszpania

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Dwie społeczności w Meksyku – w Puebli i w Tlaxcala oraz dwie inne w Hiszpanii – w Talaver de la Reina i w El Puente del Arzobispo trudnią się wyrobem ceramiki, która używana jest jako naczynia kuchenne, przedmioty dekoracyjne czy elementy architektoniczne. Mimo zmian zachodzących w tej gałęzi rzemiosła w obu krajach, wynikających zwłaszcza z używania elektrycznego koła garncarskiego, procesy rękodzielnicze, w tym techniki wyrobu, glazurowania i dekorowania ceramiki pozostają takie same jak w XVI wieku. Wiedza i umiejętności związane z tym elementem dziedzictwa obejmują: przygotowanie gliny, uformowanie wyrobu za pomocą koła garncarskiego lub formy, przygotowanie glazury i barwników oraz wymagającą dużego doświadczenia obsługę pieca garncarskiego. Niektórzy garncarze wykonują wszystkie te czynności, inni specjalizują się w poszczególnych etapach całego procesu. Wiedzę na temat wydobycia surowca, obróbki materiałów, dekorowania wyrobów i techniki wypalania mają mistrzowie i wytrawni garncarze, którzy zdobyli kwalifikacje w czasie długiej praktyki. Przekazują ją młodszemu pokoleniu w warsztatach garncarskich i w domu. Pochodzenie wyrobu poznaje się po szczegółach charakterystycznych dla danego warsztatu –formie ceramiki, dekoracji, barwach czy glazurze. W obu krajach wyroby ceramiczne stanowią ważny symbol tożsamościowy.

Tradycyjna technika wytwarzania ajragu (kumysu) i związane z nim zwyczaje
Kraj(e) członkowski(e): Mongolia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Element dziedzictwa obejmuje tradycyjną metodę wytwarzania ajragu (sfermentowanego napoju uzyskiwanego z mleka klaczy) wraz z potrzebnym do tego wyposażeniem, takim jak khokhuur (naczynie ze skóry wołowej), buluur (szpatułka) i khovoo (podpuszczka). Podstawowa technika wytwarzania ajragu polega na dojeniu klaczy, chłodzeniu świeżego mleka, a następnie energicznym wstrząsaniu go i mieszaniu – ponad 500 razy – szpatułką w skórzanym naczyniu, w którym wcześniej pozostawiono zaczyn (odrobinę odpowiednio przygotowanego starego kumysu) w celu wspomożenia fermentacji. Khokhuur i pozostałe narzędzia wytwarzane są przez osoby o ogromnej wiedzy, przekazywanej od wieków z pokolenia na pokolenie oraz specjalnych umiejętnościach, wśród których szczególnie ważne jest przygotowanie i odpowiednie przechowanie zaczynu. Pożywny i lekkostrawny napój ajrag jest ważną częścią codziennej diety Mongołów, a także – co zostało udowodnione – skutecznym lekarstwem na niektóre choroby. Odgrywa również istotną rolę jako symboliczny napój w codziennym życiu pasterzy, a także podczas różnych uroczystości towarzyskich. Tradycyjnie, jako szczególnego znaczenia trunek towarzyszy festynom i świętom, ofiarowaniom i błogosławieństwom religijnym. Depozytariusze i praktycy dziedziczą związane z tą tradycją umiejętności i wiedzę od swoich przodków, zgodnie z tysiącletnią tradycją.

Widowisko Kwagh-Hir
Kraj(e) członkowski(e): Nigeria

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Widowisko Kwagh-Hir to forma sztuki polegająca na wystawianiu spektaklu o silnym oddziaływaniu wizualnym i wyraźnym przesłaniu moralnym. Wywodzi się z tradycji opowiadania historii ludu Tiv, zwanej „kwagh-alom” – dawnego zwyczaju, zgodnie z którym opowiadacze o dużej inwencji twórczej, pod wieczór, po zakończeniu dnia pracy, gromadzili wokół siebie rodzinę i opowiadali historie. Z czasem zaczęli swoje opowieści inscenizować, co doprowadziło do zrodzenia się sztuki Kwagh-hir w obecnej formie. Widowisko jest adresowane do szerszej społeczności. Inscenizując i interpretując dawną i aktualną rzeczywistość społeczną, służy zarówno rozrywce, jak i przekazywaniu treści umoralniających. Jako pełna forma teatralna łączy w sobie sztukę lalkarską, maskaradę, poezję, muzykę, taniec i opowieści osadzone w rzeczywistości ludu Tiv. Bogata inscenizacja wyraża codzienne zmagania, aspiracje, osiągniecia i porażki. Teatr Kwagh-hir należy do wspólnoty, a wiedza i umiejętności są przekazywane przez nauczanie. Osoby zainteresowane są przyjmowane na naukę pod okiem opiekuna i gdy osiągną odpowiedni poziom wiedzy i umiejętności mogą wejść w skład zespołu. Widowiska są organizowane regularnie, by sztuka ta trwała i młode pokolenie nadal mogło się z nią identyfikować.

Tradycyjna muzyka i taniec w Setesdal (stev/stevjing)
Kraj(e) członkowski(e): Norwegia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

W praktyce tradycyjnej muzyki i tańca z Setesdal, gra na instrumentach, taniec i śpiew (stev/stevjing) są ze sobą ściśle powiązane i osadzone w kontekście społecznym. Melodie pochodzą od tańca „gangarskiego” (tradycyjnego chodzonego na 2/4 lub 3/8) i są w większości utworami tanecznymi, zaś melodie piosenek „stev” można grać na instrumentach, a ich teksty często opisują sposób tańczenia lub grania na instrumentach. „Stev” jest często śpiewany w przerwach między tańcem a grą i jest wykonywany solo, w duecie lub przez większą liczbę śpiewaków prowadzących ze sobą rodzaj dialogu, co nosi nazwę „stevjing”. Teksty to czteroliniowe wiersze opowiadające różne historie. Taniec jest praktykowany przez pojedyncze pary lub przez wiele par poruszających się w kręgu, zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Taniec, podczas którego następuje zmiana partnerów, może być wykonywany spokojnie lub niezwykle energicznie. Muzyka grana jest na skrzypcach z Hardanger (zwanych hardingfele), norweskim instrumencie narodowym i na harfie szczękowej. Tradycja kulturowa z Setesdal sięga XVIII wieku i jest cały czas żywa. Ciągle się rozwija, powstają nowe teksty piosenek do tradycyjnych melodii „stev”, ale także komponowane są nowe melodie. Tradycyjna forma przekazu – drogą spotkań towarzyskich lub w rodzinie, z pokolenia na pokolenie – pozostaje główną metodą uczenia się tego elementu dziedzictwa.

‘Hatajo de Negritos’ i ‘Hatajo de Pallitas’ w południowo-środkowej części Peru
Kraj(e) członkowski(e): Peru

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Hatajo de Negritos i hatajo de Pallitas z południowo-środkowej części Peru to dwie dopełniające się wzajemnie formy wyrazu kulturowego, obejmujące muzykę i pieśni pochodzące z regionu Ica w centralnym Peru, związane ze świętami Bożego Narodzenia. Służą one przedstawianiu scen odwiedzin pasterzy i Trzech Króli. Łączą się w nich wartości andyjskiej kultury prekolumbijskiej z europejskim katolicyzmem i rytmicznym dziedzictwem potomków Afrykanów przybyłych w epoce kolonialnej. Te powiązania sprawiły, że obie formy wyrazu stały się reprezentatywne dla metysów i dla ludności o korzeniach afrykańskich. Taniec „negritos” na ogół wykonują mężczyźni przy dźwiękach skrzypiec i pieśni. Rytm wybijany jest kastanietami i grzechotkami. Taniec „pallitas” wykonują kobiety przy dźwiękach gitary lub skrzypiec. Tańcom towarzyszą pieśni i rytmy „zapateo”. Obie formy tańca są uznawane za wyraz pobożności i kontemplacji duchowej. Wykonywane są przez zespoły liczące do 50 osób. Widowiska wystawiane sa w grudniu i styczniu na placach miejskich i w kościołach, a także w domach prywatnych dla rodziny. Dzieci, od najmłodszych lat wdrażane do nauki, uczą się od dorosłych wielu pieśni, rytmów „zapateo” i ruchów tanecznych wykonywanych na znak pobożności.

Karnawał w Podence, świętowanie końca zimy
Kraj(e) członkowski(e): Portugalia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Karnawał, który odbywa się we wsi Podence z okazji końca zimy, to społeczno-kulturowa praktyka, pierwotnie będąca męskim rytuałem przejścia. Dzięki dostosowaniu do współczesnych uwarunkowań, dziś także kobiety i dzieci biorą w niej udział. Świętowanie związane jest z pożegnaniem zimy i nadejściem wiosny. Trwające trzy dni obchody odbywają się na ulicach i w prywatnych domach, ponieważ zwyczajem jest składanie wizyt sąsiedzkich podczas festiwalu. „Caretos” – tradycyjnie ubrane postacie w maskach – tańczą wokół kobiet, rytmicznie poruszając biodrami i dzwoniąc krowimi dzwoneczkami. Taniec ten, prawdopodobnie związany z dawnymi rytuałami płodności, pozwala tancerzom wchodzić anonimowo w relacje z innymi uczestnikami uroczystości. „Caretos” noszą blaszane lub skórzane maski, kostiumy pokryte wełnianymi frędzlami i przymocowane do ciała małe dzwoneczki. W poniedziałkowy wieczór poprzedzający karnawał odbywa się widowisko, podczas którego grupa mężczyzn wyczytuje fikcyjną listę zaręczonych par, dowcipkując z nich ku uciesze publiczności. W karnawałowy wtorek część uczestników przebiera się za „matrafonas” – zamaskowane postacie typowe dla wiejskich zabaw karnawałowych. Tego samego dnia popołudniu następuje uroczyste spalenie ogromnej kukły symbolizującej zimę, po czym „Caretos” odwiedzają kolejno domy swoich krewnych i przyjaciół. Mieszkańcy uczestniczą w karnawale od wczesnych lat dziecięcych, a działalność Stowarzyszenia Grupy Caretos dodatkowo przyczynia się do popularyzacji tej formy dziedzictwa.

Muzyka i taniec bachata z Dominikany
Kraj(e) członkowski(e): Republika Dominikany

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Muzyka i taniec bachata z Dominikany to forma tanecznej ekspresji, wywodząca się z połączenia rytmicznego bolera z innymi gatunkami afro-antylskimi, takimi jak son, cha-cha czy merengue. Mieszkańcy Dominikany uważają muzykę i taniec bachata za rdzenną formę ekspresji kulturowej, wszechobecną podczas uroczystości wspólnotowych i spotkań towarzyskich. Teksty piosenek śpiewanych w stylu bachata wyrażają na ogół głębokie uczucie miłości, pożądania i nostalgii. Termin „bachata” jest prawdopodobnie pochodzenia afrykańskiego i pierwotnie odnosił się do ożywionego spotkania towarzyskiego, a nie do gatunku muzycznego. W wykonanie bachaty zwyczajowo zaangażowana jest niewielka grupa muzyków, którzy używają jednej lub dwóch gitar jako instrumentów wiodących (gitary elektryczne są obecnie powszechnie używane), a także perkusji złożonej z bongosów, marakas i guiro oraz gitary basowej. Jeden z muzyków jest zazwyczaj także wokalistą. Reguły bachaty, tańczonej w rytmie na 4, są niezwykle proste, oparte na ośmiu krokach, którym jednak towarzyszą zmysłowe ruchy bioder tańczącej pary, co nadaje tańcu niezwykle namiętny charakter. Jako że bachata stała się integralną częścią wszystkich tradycyjnych uroczystości na Dominikanie, jej umiejętności nabywa się spontanicznie od najmłodszych lat, ale istnieje również ponad sto akademii, studiów i szkół zajmujących się utrwalaniem i przekazem tej tradycji kulturowej.

Morna, praktyka muzyczna z Wysp Zielonego Przylądka
Kraj(e) członkowski(e): Republika Zielonego Przylądka

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Morna to tradycyjna dla Wysp Zielonego Przylądka praktyka muzyczna i choreograficzna z akompaniamentem instrumentalnym, na którą składają się śpiew, muzyka, poezja i taniec. Może być śpiewana lub tylko grana, głównie na chordofonach: gitarze, skrzypcach, gitarze dziesięciostrunowej, zastąpionej w XX wieku przez cavaquinho, oraz na ukulele. Ostatnio do zestawu instrumentów akompaniujących wprowadzono kilka kolejnych, takich jak fortepian, perkusja i kontrabas, jednakże to gitara pozostaje najważniejsza. Tekst bywa improwizowany, a najczęściej poruszane tematy to: miłość, odejście, rozstanie, pojednanie, tęsknota, ocean i ojczyzna. W przeszłości liryczne utwory śpiewane były również w języku portugalskim, obecnie teksty tworzone są głównie w odmianach języka kreolskiego, występujących na Wyspach Zielonego Przylądka. Depozytariusze i praktycy tego elementu dziedzictwa to przede wszystkim instrumentaliści, pieśniarze, poeci i kompozytorzy, którzy upowszechniają i przekazują tę praktykę kulturową młodszym pokoleniom. Obecnie powstają również ośrodki nauczania poświęcone tej formie dziedzictwa, a jako gatunek morna jest również praktykowana przez grupy formalne. Stała się nieodłącznym elementem życia społecznego i kulturalnego Wysp Zielonego Przylądka, ponieważ towarzyszy kluczowym wydarzeniom w życiu mieszkańców, takim jak wesela, chrzciny i zjazdy rodzinne. Przekaz tradycyjnej wiedzy odbywa się także poprzez warsztaty, programy radiowe, występy, festiwale oraz konkurs muzyczny „Todo Mundo Canta” (Wszyscy śpiewają), w którym biorą udział wszystkie Wyspy Zielonego Przylądka.

‘le Samoa, cienka mata i jej wartość kulturowa
Kraj(e) członkowski(e): Samoa

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

‘le Samoa to cienkie wyplatane ręcznie maty, zakończone z jednej strony długimi frędzlami i ozdobione z obu stron dwoma rzędami zielonych i czerwonych piór. Wyrabiane są tradycyjnie z cienkich włókien liści pandanu i przypominają tkaninę jedwabną. Nabierają wartości wraz z wiekiem, o którym świadczy świetlista rdzawa barwa i naturalna utrata koloru. Wyrabianie mat wymaga wyjątkowej zręczności, gdyż włókna mają najwyżej milimetr grubości. Wykonanie jednej maty może trwać całe miesiące, a nawet lata. Mata ‘le Samoa to jednak coś więcej niż przedmiot, którego wykonanie wymaga szczególnych umiejętności. O jej rzeczywistej wartości stanowi rola pełniona w czasie tradycyjnych ceremonii i obrzędów, podkreślających więzy pokrewieństwa i będących świadectwem dobrostanu społeczności. Mata jest prezentowana w czasie świątecznych uroczystości i ważnych spotkań, takich jak wesela i pogrzeby. Jest wtedy przedmiotem wymiany, która w dużym stopniu przyczynia się do zachowania struktury społecznej. Wyplatanie mat staje się wśród dziewcząt coraz bardziej popularne. Obecnie parają się tym zajęciem nawet mężczyźni. Kobiety i mistrzowie plecionkarstwa założyli w swoich wioskach komitety, które służą wymianie dobrych praktyk i umacnianiu przekazu tej formy sztuki.

Druciarstwo, sztuka i rękodzieło
Kraj(e) członkowski(e): Słowacja

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Druciarstwo to technika wykonywania przedmiotów z drutu. Właściwości drutu odkryto w XVIII wieku, wykorzystując prostą technikę ręcznego gięcia, łączenia i splatania stalowych drutów bez konieczności spawania. Technika ta jest stosowana do dziś. Początkowo sztuka i rękodzieło przy użyciu drutu były zajęciem ubocznym rzemieślników, którzy reperowali przedmioty z ceramiki i sprzęty kuchenne, oraz sprzedawali proste narzędzia. W XIX wieku druciarstwo rozwinęło się jako rękodzieło w pełnym tego słowa znaczeniu, a od XX wieku druciarze stosowali to tworzywo zarówno do wykonywania narzędzi używanych na co dzień, jak i przedmiotów sztuki. Obecnie, tak jak dawniej dostosowują się do potrzeb lokalnego rynku i tradycyjną ofertę poszerzają o nowe artykuły i przedmioty artystyczne. Obecny asortyment obejmuje również nowe rodzaje nietypowych przedmiotów wykonanych przy użyciu materiałów, które dotąd nie były stosowane. Depozytariusze i praktycy zajmują się dzisiaj głównie wykonywaniem dzieł sztuki i sprzedają swoje wyroby na targach, podczas festynów itp. Niektórzy wywodzą się z rodzin, w których druciarstwem zajmowano się od kilku pokoleń. Istnieją również stowarzyszenia i kluby rzemieślnicze działające na zasadzie wolontariatu. Dzisiejsza praktyka opiera się na dawnych tradycjach i technikach, prowadząc do tworzenia nowych form, co świadczy o jej żywotności i szacunku dla dawnych druciarzy.

Praktyki i rzemiosło związane z różą damasceńską w Al-Mrah
Kraj(e) członkowski(e): Syria

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Praktyki i rzemiosło związane z różą damasceńską znane są głównie wśród rolników i ich rodzin żyjących w wiosce Al-Mrah, w regionie administracyjnym Damaszku, posiadających specjalistyczną wiedzę na temat produkcji olejków eterycznych i tradycyjnych środków leczniczych z róży damasceńskiej, ale także pośród społeczności wiejskiej i rodzin zaangażowanych w organizację dorocznego festiwalu róż damasceńskich. Rozpoczyna się on w maju, wraz z kwitnieniem i zbiorami płatków tych kwiatów. Rolnicy i ich rodziny wyruszają na pola wczesnym rankiem, aby ręcznie zbierać róże, a wracają do domu wczesnym popołudniem i wówczas cała rodzina pomaga sortować pąki, które są suszone i wykorzystywane do parzenia herbaty. Płatki kwiatów są natomiast przechowywane i przygotowywane do późniejszej destylacji. Kobiety z wioski wspólnie zajmują się wyrobem syropu różanego, konfitur i ciastek, śpiewając przy tym tradycyjne piosenki. Ze względu na jej liczne zastosowania lecznicze, suszona róża damasceńska jest sprzedawana w aptekach. Niezwykła atmosfera festiwalu przyciąga mieszkańców wielu okolicznych wiosek. Kobiety prezentują przyrządzone przez siebie specjały, a towarzyszą temu wspólnie śpiewane przez wszystkich ludowe pieśni i przyśpiewki na cześć róży. Festiwal jest świadectwem nieprzemijającego znaczenia, jakie ta forma dziedzictwa ma dla jej depozytariuszy oraz trwałego zaangażowania lokalnej społeczności w jego ochronę.

Procesje w Wielkim Tygodniu w Mendrisio
Kraj(e) członkowski(e): Szwajcaria

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Procesje, które odbywają się w historycznym mieście Mendrisio w Wielki Czwartek i Wielki Piątek przyciągają publiczność liczącą około 10 tysięcy osób. Światła w mieście są wtedy wygaszone, a ulice rozświetlają jedynie niesione w procesji przeźroczyste, podświetlone od wewnątrz obrazy, które malowane są specjalną techniką znaną od końca XVIII w. Współcześnie niesionych jest 260 obrazów przedstawiających sceny i symbole biblijne. W czasie czwartkowej procesji około 270 osób odgrywa sceny Męki Pańskiej i Drogi Krzyżowej. Atmosferę kontemplacji tworzą rytmiczne dźwięki bębnów i trąbek. Procesja w Wielki Piątek jest skromniejsza. Setki dzieci i dorosłych niosą przedmioty ceremonialne, w tym 320 latarni przedstawiających symbole Męki Pańskiej. Choreografia i scenografia obu procesji służą wywołaniu nastroju skupienia. Obrazy są wykonywane przez miejscowych rzemieślników, a organizacją procesji zajmują się społecznie setki mężczyzn i kobiet. Uczestniczy w nich większość mieszkańców, zapewniając trwanie tradycji. Fundacja Procesji Historycznych w Mendrisio (La Fondazione Processioni Historiche di Mendrizio) przygotowuje i organizuje te wydarzenia z pomocą wielu mieszkańców i czuwa nad przekazywaniem związanej z tym wiedzy, m.in. przez członków Fundacji.

Nuad Thai, tradycyjny masaż tajski
Kraj(e) członkowski(e): Tajlandia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Tradycyjny tajski masaż Nuad Thai, łączący elementy sztuki, nauki i kultury, stanowi część tradycyjnej tajskiej medycyny. Jest formą lecznictwa bez stosowania leków i formą terapii manualnej. Polega na stymulacji cielesnej służącej przywróceniu równowagi ciała i właściwego poziomu energii dla uzyskania równowagi całego organizmu, w celu leczenia dolegliwości, których przyczyną ma być niedrożność przepływu energii wzdłuż linii „sen”, krzyżujących się w ludzkim ciele. Masaż ma na celu wyważenie czterech żywiołów rządzących ludzkim ciałem: ziemi, wody, wiatru i ognia. Aby udrożnić zablokowane drogi przepływu energii, terapeuci Nuad Thai stosują techniki pobudzania mięśni rękami, łokciami, kolanami i stopami, a także przykładają gorące kompresy ziołowe dla likwidacji stanu zapalnego. Obecnie rozróżnia się dwa główne rodzaje Nuad Thai: terapię Nuad Thai i promocję zdrowia Nuad Thai. Masaż tajski wywodzi się ze starej tradycji samouzdrawiania, mającej korzenie w dawnej chłopskiej tradycji samolecznictwa, zgodnie z którą każda wioska miała własnych masażystów-uzdrowicieli, do których mieszkańcy zwracali się, gdy odczuwali bóle mięśni po pracy w polu. Z czasem doświadczenia te przekształciły się w formalny system wiedzy, a zajmowanie się Nuad Thai stało się zajęciem dochodowym. W 1985 r. zainaugurowano projekt rewitalizacji masażu tajskiego w celu ożywienia tej tradycji i zgromadzenia dostępnej wiedzy na jej temat. Podjęto także inicjatywę utworzenia stowarzyszenia praktyków Nuad Thai, którzy spotykają się na dorocznych zjazdach.

Tureckie tradycje łucznicze
Kraj(e) członkowski(e): Turcja

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Na tureckie tradycje łucznicze składają się zasady, rytuały i praktyki społeczne, umiejętność wytwarzania tradycyjnego sprzętu, dyscypliny łucznicze i techniki strzelania, które ewoluowały przez wieki. Tradycyjne łucznictwo obejmuje różne rodzaje dyscyplin uprawianych pieszo i konno. Depozytariusze i praktycy trenują indywidualnie lub w grupach, doskonaląc umiejętności samodzielnie lub biorąc udział w zawodach i imprezach okolicznościowych. Kluczowym składnikiem tego elementu dziedzictwa jest sztuka wytwarzania tradycyjnego sprzętu łuczniczego. Jest on wykonywany z naturalnych surowców, takich jak drzewa uprawiane w określonych warunkach klimatycznych na dużych wysokościach, organiczne kleje, rogi i ścięgna zwierząt, jedwab i skóra. Rzemieślnicy muszą zatem mieć zaawansowaną wiedzę na temat przyrody, w tym roślin, zwierząt i klimatu. Sprzęt łuczniczy jest na ogół zdobiony kaligrafią, ornamentami i intarsjami. Rzemieślnicy zajmujący się jego wytwarzaniem również odgrywają istotną rolę w ochronie tego elementu dziedzictwa, a związane z tym umiejętności są przekazywane z mistrza na ucznia lub nabywane drogą samokształcenia. W ostatnich latach nastąpił znaczny wzrost liczby łuczniczek i stażystek, jak również organizacji pozarządowych zaangażowanych w łucznictwo w różnych regionach Turcji. Depozytariusze i praktycy zapewniają ciągłą żywotność tego elementu dziedzictwa, dostosowując go do współczesnych warunków.

Tradycyjna sztuka wytwarzania dywanów w Turkmenistanie
Kraj(e) członkowski(e): Turkmenistan

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Tradycyjna turkmeńska sztuka tkania dywanów obejmuje produkcję dywanów i wyrobów dywanowych: ręcznie tkanych i ozdabianych wyrobów włókienniczych. Dywany mają gęstą fakturę ozdobioną charakterystycznymi kolorowymi wzorami nawiązującymi do tradycji jednego z pięciu głównych plemion turkmeńskich. Charakterystyczne wzory tworzą wyraźne liniowe układy geometryczne. Naturalne otoczenie, w którym żyje tkacz, w tym lokalna flora, fauna i całe środowisko przyrodnicze, znajdują odzwierciedlenie w doborze nici, wzorów i kolorów składających się na ostateczną formę tkaniny. Dywany turkmeńskie powstają na poziomych lub pionowych krosnach, głównie przy użyciu różnokolorowych nici wełnianych. Służą także do wyściełania podłóg i posadzek oraz jako dekoracje ścienne, a specjalne dywany są również tkane z okazji narodzin dziecka, wesela oraz świąt religijnych czy uroczystości żałobnych. Sztuka tkania dywanów jest szeroko zintegrowana z życiem społeczno-kulturalnym Turkmenów i uznawana za ważny element ich wspólnoty oraz przejaw tożsamości kulturowej. Powiązane a nią umiejętności i wiedza są przekazywane w rodzinie, a członkowie społeczności zapewniają żywotność tej tradycji. Coroczne obchody Dnia Dywanu odgrywają kluczową rolę w przekazywaniu tego elementu dziedzictwa, gromadząc różne społeczności lokalne, wzmacniając więzi społeczne i współpracę.

Tradycje wiązane z wyrobem malowanej ceramiki w mieście Kosiw
Kraj(e) członkowski(e): Ukraina

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Tradycje związane z wyrobem malowanej ceramiki w mieście Kosiw (Kosów), w tym naczyń, przedmiotów ceremonialnych, zabawek i kafli sięga XVIII wieku, a okres największego rozkwitu osiągnęły w połowie XIX wieku. Wyroby są wytwarzane z miejscowej szarej gliny, glazurowanej białą glinką o kremowej konsystencji. Po wysuszeniu zdobi się je techniką drapania metalowym rylcem, uzyskując w ten sposób deseń o wyraźnych konturach. Następnie przedmioty te są wypalane i malowane tlenkami metali dla uzyskania tradycyjnych zielonych i żółtych barw, charakterystycznych dla tej ceramiki. Niekiedy mistrzowie garncarscy stosują także domieszkę kobaltu, jednak bardzo ostrożnie, aby nie zakłócić tradycyjnej kolorystyki. Podczas wypalania, zielony barwnik rozprzestrzenia się na powierzchni przedmiotów, tworząc efekt akwareli, zwykle nazywany „łzami”. Cechą wyróżniającą tę ceramikę jest jej metaforyczne wzornictwo, nawiązujące do historii, życia, folkloru, wierzeń i zwyczajów Hucułów oraz otaczającego ich świata roślin i zwierząt. Ceramika jest używana w życiu codziennym i ma wartość zarówno praktyczną, jak i artystyczną. Mistrzowie garncarscy pracują w warsztatach rodzinnych lub małych manufakturach, a praktyka rzemieślnicza stanowi wyznacznik tożsamości i przynależności do społeczności lokalnej. Wydział Ceramiki Artystycznej Wyższej Szkoły Sztuk Stosowanych i Dekoracyjnych w mieście Kosiw zapewnia ciągłość pokoleń mistrzów i depozytariuszy, przyjmując na siebie także szczególną odpowiedzialność za podtrzymanie żywotności tego elementu dziedzictwa i zachowanie tradycyjnego cyklu technologicznego, na który składają się koła garncarskie, glina jako tworzywo, narzędzia i piece garncarskie.

Lazgi, taniec z Chorezmu
Kraj(e) członkowski(e): Uzbekistan

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Ruchy taneczne lazgi, tańca pochodzącego z regionu Chorezmu, nawiązują do otoczenia przyrodniczego i uczuć takich jak miłość i szczęście, stanowiąc wyraz inwencji twórczej człowieka. Początkowo taniec był związany z regionem Chorezmu, ale obecnie wykonywany jest w całym Uzbekistanie. O jego wielowiekowych korzeniach świadczą malowidła zachowane na stanowisku archeologicznym Topraq-Kala w regionie Chorezmu. Taniec czerpie inspirację z życia codziennego ludzi i społeczności. Cechuje go poczucie harmonii jednoczącej muzyków, śpiewaków i tancerzy. Słowa są bardzo często odą do miłości i dobroci. Istnieją dwie odmiany lazgi: taniec z figurami i taniec improwizowany. W przypadku tego pierwszego emocje są wyrażane poprzez konkretne ruchy. Interpretacyjna, improwizowana forma tańca rozwija się żywiołowo wraz z rosnącą dynamiką rytmu i ruchów tanecznych. Melodie i tańce są tak wciągajace, że widzowie spontanicznie zaczynają tańczyć. Lazgi jest przede wszystkim formą ekspresji osobistej. Przy przekazywaniu z pokolenia na pokolenie powstają jego kolejne wersje. Lazgi tańczy się z figurami podczas obchodów świąt narodowych i tradycyjnych uroczystości. Podczas wydarzeń rodzinnych i towarzyskich przeważa forma interpretacyjna, dla której inspiracją jest życie codzienne.

Praktyki then grup etnicznych Tày, Nùng i Thai w Wietnamie
Kraj(e) członkowski(e): Wietnam

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Then – główna praktyka rytualna grup etnicznych Tày, Nùng i Thai w Wietnamie – odzwierciedla ich poglądy na temat ludzi, świata przyrody i wszechświata. Obrzędy then opisują podróż, podczas której Mistrz then (mężczyzna lub kobieta) nadzoruje wędrówkę duchów żołnierzy z królestwa ziemskiego do niebieskiego, w celu ofiarowania przedmiotów kultu i przedstawienia swoich modlitw o pokój, uzdrowienie chorych, dobre zbiory, szczęśliwy nowy rok itp. Mistrz rozpoczyna podróż od śpiewu i trącania strun lutni. W zależności od intencji modłów, mistrzowie then organizują podróże do różnych miejscowych bóstw.

Podczas ceremonii, odprawianej w domu jednego z wiernych, na świeżym powietrzu lub przy ołtarzu w domu Mistrza, posługuje się on różnymi przedmiotami, np. mieczem wypędzającym demony, różdżką yin i yang, dzwonem itp. Mistrz ubrany jest w strój ceremonialny, śpiewa w języku swojej grupy etnicznej, gra na lutni, potrząsa grzechotkami i macha wachlarzem. Niektórym ceremoniom towarzyszy kobieca grupa taneczna. Wiedza związana z praktyką then jest od zawsze przekazywana ustnie, z pokolenia na pokolenie, głównie podczas odprawiania rytuałów. Mistrzowie, którzy przeprowadzają nawet 200 takich ceremonii rocznie, odgrywają kluczową rolę w przekazywaniu związanych z tym umiejętności i wiedzy.

Celestyńskie święto przebaczenia
Kraj(e) członkowski(e): Włochy

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Święto przebaczenia nawiązuje do historycznej bulli, w której papież Celestyn V nawoływał społeczności lokalne do współdziałania. Obchodzone jest nieprzerwanie od 1294 roku w mieście i prowincji L’Aquili. Tradycja ta daje całej społeczności silne poczucie ciągłości i tożsamości kulturowej. Uroczystości rozpoczynają się od rozpalenia ognia zwanego na cześć papieża ogniem z Morrone (Pietro di Morrone), po czym wyrusza procesja ze świecami, która przechodzi tradycyjną trasą przez 23 miejscowości. W każdej z nich zapalana jest pochodnia na trójnogu, a mer składa swój podpis na pergaminie z tekstem przypominającym o symbolicznych wartościach wspomnianych w bulli. Na zakończenie, w dniu 23 sierpnia, wszyscy gromadzą się w L’Aquili, gdzie zapalana jest ostatnia pochodnia. Przemarszowi ze sztandarami nadaje rytm muzyka na bębnach i trąbkach. W procesji maszeruje tysiąc mieszkańców w tradycyjnych strojach. Trzy główne postaci to dama z bullą, młody panicz i dama z krzyżem, którzy symbolizują tradycyjne wartości święta: gościnność, solidarność i pokój. O znaczeniu tradycji i związanych z nią praktykach mówi się w domu, w szkole i w czasie spotkań mieszkańców. Udział miejscowej społeczności w tym święcie na przestrzeni lat zapewnia żywotność tego elementu dziedzictwa.

Lista dobrych praktyk dotyczących ochrony dziedzictwa niematerialnego

Strategia ochrony tradycyjnego rzemiosła dla budowania pokoju
Kraj(e) członkowski(e): Kolumbia

Wpis do rejestru dobrych praktyk w dziedzinie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Strategia ochrony tradycyjnego rzemiosła na rzecz budowania pokoju ma na celu przeciwdziałanie upadkowi tradycyjnego rzemiosła poprzez międzypokoleniowy system przekazywania wiedzy teoretycznej i umiejętności technicznych drogą mistrz-uczeń, oparty na nieformalnej metodzie uczenia się przez praktykę. Strategia ta ma na celu zapewnienie szkoleń różnym grupom społecznym, a także nawiązywanie kontaktów zawodowych i promowanie inicjatyw biznesowych o charakterze kulturalnym. Dla osiągnięcia tego celu konieczne jest tworzenie więzi między nauczycielami - będącymi depozytariuszami tradycyjnych umiejętności i technik, cenionymi przez lokalne społeczności za praktyczną znajomość specyfiki kulturowej poszczególnych regionów - a młodymi ludźmi w wieku 14 do 35 lat, którzy nabywając praktyczne umiejętności lub ucząc się rzemiosła, pragną przezwyciężyć swoją trudną sytuację społeczną i stać się budowniczymi pokoju.

Strategia polega na:

umożliwianiu młodym ludziom nabywania kwalifikacji zawodowych w dziedzinie tradycyjnego rzemiosła, w celu zwiększenia ich szans na rynku pracy;

wdrażaniu w życie Polityki Ochrony Tradycyjnego Rzemiosła, by zapewnić mu przetrwanie i ciągłość przekazu następnym pokoleniom;

wzmacnianiu szkolnictwa zawodowego kształcącego w zakresie tradycyjnych rzemiosł.

Strategia koncentruje się przede wszystkim na ludziach młodych, którzy w wyniku konfliktów zbrojnych w większości pozbawieni zostali zarówno możliwości uczęszczania do szkoły, jak i znalezienia zatrudnienia, pozostają więc w większości bezrobotni. Strategia ochrony tradycyjnego rzemiosła łączy szkolenie zawodowe z gwarancją przyszłego zatrudnienia dla absolwentów. Tak więc, strategia ma za zadanie ochronę tradycyjnego rzemiosła jako narzędzia przeciwdziałania społecznym wykluczeniom, budowania miejsc pracy i rozwoju przedsiębiorczości na bazie kultury. Ma również na celu pomoc społecznościom lokalnym w uświadomieniu sobie wartości kulturowej i społecznej tradycyjnej wiedzy, technik i umiejętności oraz konieczności ich ochrony dla przyszłych pokoleń.

Program biokulturowy dla ochrony tradycji „Palma Bendita” (Błogosławionej Palmy)
Kraj(e) członkowski(e): Wenezuela

Wpis do rejestru dobrych praktyk w dziedzinie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Działania związane z programem biokulturowym służącym ochronie tradycji „Palma Bendita” polegają na zbieraniu liści kilku gatunków palm w ściśle określonym regionie górskim. W okresie przed Wielkanocą zbieracze, zwani „palmeros” uzyskują błogosławieństwo podczas ceremonii religijnej, po czym udają się na górę, gdzie spędzają kilka nocy, podejmując różne działania i zatrzymując się w niektórych miejscach w taki sposób, jakby przebywali kolejno Stacje Drogi Krzyżowej. Jednocześnie opowiadają sobie wzajemnie historie, naprawiają ścieżki, przycinają i sadzą nowe drzewa palmowe. Zebrane w ten sposób liście palmowe, pobłogosławione w czasie Wielkiego Tygodnia, są następnie rozdawane wśród lokalnych społeczności. Tradycja ta była bliska zaniknięcia jakieś trzydzieści lat temu, kiedy zaczęła być postrzegana przez władze parku narodowego jako zagrażająca środowisku naturalnemu, gdyż „palmeros” nie potrafili przedstawić planu ponownego zalesiania terenów, z których pozyskiwali palmy. Świadomi konieczności dokonania zmian w sposobie pozyskiwania liści palmowych, zbieracze postanowili je odtąd przycinać zamiast wycinać całe drzewa. W ramach programu biokulturowego przyjęto kilka innowacyjnych rozwiązań, na przykład tworzenie projektów edukacyjnych dla młodych ludzi, a także ofertę działań kulturalnych dla całej społeczności La Palma. Program biokulturowy zachęcił do udziału setki dzieci i młodych ludzi, a jego element edukacyjny może być postrzegany jako wzór dla innych społeczności zaangażowanych w zbieranie liści palmowych podczas Wielkiego Tygodnia czy też w jakiekolwiek praktyki związane z żywym dziedzictwem, w których kultura i przyroda są ze sobą ściśle powiązane.