Wpisy 2022

Kultura przyrządzania barszczu ukraińskiego
Kraj(e) członkowskie: Ukraina

Wpis w trybie nagłym w 2022 roku na Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony

Barszcz ukraiński jest tradycyjną potrawą przyrządzaną na bazie bulionu i buraków ćwikłowych, buraków cukrowych lub zakwasu buraczanego. Można go przyrządzać na wiele sposobów. Na praktykę związaną z niematerialnym dziedzictwem kulturowym składa się przepis, techniki kulinarne i okazje, z których barszcz jest podawany. Gotuje się go w dużym garnku lub rondlu i serwuje na ogół z pieczywem przyprawionym czosnkiem. Zazwyczaj przyrządzaniem barszczu zajmują się kobiety, ale na co dzień gotują go również mężczyźni. Potrawa jest znana od kilku stuleci, a związane z nią tradycje są przekazywane w rodzinie od najmłodszych lat. Barszczem częstuje się gości. Podawany z rozmaitych okazji, gromadzi przy wspólnym stole osoby w różnym wieku, różnej płci i z różnych środowisk. Nazwa potrawy występuje w praktykach obrzędowych, jak na przykład na Podolu, gdzie trzeci dzień po weselu zachował nazwę „do nevitsky – na borshch” (do synowej – na barszcz). Barszcz opiewają opowieści, pieśni ludowe i przysłowia. Jest postrzegany jako symbol stylu życia i wyznacznik tożsamości. Pielęgnowanie tradycji jest jednak zakłócone z różnych powodów od czasu wybuchu konfliktu zbrojnego w lutym 2022 r. Mieszkańcy opuszczają swoje domy, ulega rozerwaniu kontekst kulturowy spotkań wokół wspólnego stołu. Ucierpiało również środowisko naturalne i tradycyjna uprawa roli, co ogranicza dostęp do lokalnych produktów rolnych, takich jak warzywa potrzebne do ugotowania barszczu. Mimo trudności, społeczność całej Ukrainy zjednoczyła się wokół tego elementu dziedzictwa.

© 2022 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO

Flisactwo
Kraj(e) członkowski(e): Austria, Czechy, Hiszpania, Łotwa, Niemcy i Polska
(koordynator: Polska)

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego w 2022 r.

Flisactwo w Austrii, Czechach, Hiszpanii, na Łotwie, w Niemczech i Polsce wywodzi się ze Średniowiecza, kiedy to spławiano drewno oraz przewożono na tratwach towary i ludzi, wykorzystując naturalny nurt wody. Niegdyś flisacy udający się w odległe miejsca spędzali na tratwach całe tygodnie, razem mieszkając i pracując. Zrodziła się w ten sposób społeczność flisacka, która dzieliła wspólne wartości, a także wyróżniała się posiadaniem wiedzy, umiejętności i znajomości technik potrzebnych do budowania tratw i żeglugi. Tradycje flisackie przekazywano z pokolenia na pokolenie. Silnemu zakorzenieniu tradycji sprzyjała ważna rola przekazu ustnego, uczenie się przez obserwację i ich nieprzerwane pielęgnowanie. Są obecne nadal zwłaszcza dzięki obozom młodzieżowym, działalności lokalnych szkół, festiwalom i warsztatom. Tratw, które mogą liczyć do 600 metrów długości, 50 metrów szerokości i 2 metrów wysokości używa się dzisiaj głównie do żeglugi rzecznej. Buduje się je w taki sam sposób jak dawniej. Specjalnie dobiera się drewno, pnie są spychane do rzeki i łączone w tratwy. Flisactwo sprzyja współdziałaniu w grupie oraz zacieśnianiu więzi społecznych w ramach danej społeczności i między społecznościami flisackimi. Obecnie flisactwo jest otwarte dla wszystkich, niezależnie od wieku, płci czy środowiska społecznego i kulturalnego. Ochrona wody i ekosystemów, a także zrównoważone wykorzystanie drewna są głęboko zakorzenione w praktykowaniu flisactwa. Systematyczne dzielenie się doświadczeniami wzbogaca istniejące dziedzictwo, sprzyja umacnianiu wspólnych wartości i wymianie kulturalnej ponad granicami.     

© 2022 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO