30 lat Programu Pamięć Świata
29 listopada 2022 roku, z okazji 30. lecia Programu UNESCO Pamięć Świata odbyło się rocznicowe spotkanie polskich i polonijnych instytucji, w których przechowywane są obiekty dziedzictwa dokumentacyjnego wpisane na Międzynarodową Listę Pamięci Świata i Polską Listę Krajową. Spotkanie, które miało charakter online, zorganizował Polski Komitet do spraw UNESCO wspólnie z Polskim Komitetem Programu Pamięć Świata. Jego celem była wymiana doświadczeń związanych z udziałem w programie oraz przegląd potrzeb i możliwości zwiększenia współpracy i oddziaływania programu w Polsce.
W części wprowadzającej przewodniczący Polskiego Komitetu Programu Pamięć Świata Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych dr Paweł Pietrzyk przedstawił udział Polski w programie, a przedstawiciele PK ds. UNESCO – Sekretarz Generalna dr Alicja Jagielska-Burduk i Tomasz Komorowski – relacje między Programem Pamięć Świata a ochroną dziedzictwa kultury w ramach konwencji kulturalnych UNESCO oraz założenia, cele i historię programu, jego sposoby oddziaływania i znaczenie.
Rok jubileuszu 30. lecia Programu Pamięć Świata to również wydarzenia międzynarodowe organizowane z tej okazji przez UNESCO. Należały do nich m.in.:
- międzynarodowe sympozjum pt. “Your window to the world: Enlisting documentary heritage to promote inclusive, just and peaceful societies” (UNESCO, Paryż, 27 października). Z ramienia PK ds. UNESCO i Polskiego Komitetu Programu Pamięć Świata w sympozjum uczestniczył Tomasz Komorowski.
- oświadczenie upamiętniające (Commemorative Statement) regionalnych i narodowych komitetów Programu Pamięć Świata, pozycjonujące ten program w szerszym kontekście wyzwań dzisiejszego świata oraz zawierające rekomendacje dot. działań, które program powinien podjąć.
Tekst oświadczenia został wypracowany przez grupę redakcyjną, złożoną, z przedstawicieli regionalnych komitetów programu (Afryki, Ameryki Pd. i Karaibów oraz Azji i Pacyfiku), zaproszonych przedstawicieli komitetów narodowych programu oraz międzynarodowych organizacji profesjonalnych, takich jak Międzynarodowa Rada Archiwów (ICA), Międzynarodowa Federacja Stowarzyszeń i Instytucji Bibliotekarskich (IFLA), Rada Koordynacyjna Stowarzyszeń Archiwów Audiowizualnych (CCAAA). Z ramienia Polskiego Komitetu Programu Pamięć Świata członkami grupy byli dyr. P. Pietrzyk i T. Komorowski (także z ramienia PK ds. UNESCO). Prace na tekstem oświadczenia koordynowało Międzynarodowe Centrum ds. Dziedzictwa Dokumentacyjnego (ICHP; Cheongju, Rep. Korei).
W 30. rocznicę powstania programu odbyło się także trzecie z organizowanych we współpracy UNESCO i rządu Japonii Memory of the World Global Policy Forums – w tym toku pod hasłem „Enhancing International Cooperation to better Safeguard Documentary Heritage at Risk”.
Wkład Polski do Programu Pamięć Świata to m.in.:
- organizacja 1. i 6. Spotkania Międzynarodowego Komitetu Doradczego Programu (odpowiednio 1993 r. Pułtusk i 2003 r. Gdańsk) – głównego organu eksperckiego Programu. Spotkanie w Pułtusku wyznaczyło charakter i kierunki działalności programu kontynuowane do dziś;
- koncepcja i organizacja międzynarodowych spotkań konsultacyjnych dla obszarów Europy Środkowo-Wschodniej (1993 r.) i basenu Morza Bałtyckiego (2003 r.);
- organizacja 4. Międzynarodowej Konferencji Programu Pamięć Świata pt. „Kultura, Pamięć, Tożsamość” (Warszawa, 2011 r.);
- organizacja międzynarodowych spotkań ekspertów w 2012 i 2014 roku, które, wraz z 4. Międzynarodową Konferencją Programu, w istotny sposób przyczyniły się do powstania pierwszego instrumentu prawa międzynarodowego o globalnym zasięgu skoncentrowanego na sprawach zachowania i dostępu do dziedzictwa dokumentacyjnego, jakim jest Zalecenie UNESCO przyjęte w 2015 r. (Zalecenie w sprawie zachowania i dostępu do dziedzictwa dokumentacyjnego, w tym dziedzictwa cyfrowego).
Spośród 432 obiektów dziedzictwa dokumentacyjnego dotąd wpisanych na Międzynarodową Listę Pamięci Świata, a pochodzących z 84 państw świata i organizacji międzynarodowych, aż 17 to polskie wpisy. Polska Lista Krajowa Pamięci Świata, istniejąca of 2014 roku, zawiera już 58 wpisów.
Strona w portalu UNESCO poświęcona obchodom 30-lecia Programu Pamięć Świata:
Strona Programu Pamięć Świata w witrynie Polskiego Komitetu ds. UNESCO
