W Dniu Praw Człowieka powiedz NIE dyskryminacji w edukacji
W bieżącym roku obchodzimy 60. rocznicę proklamowania w 1960 r, przez Konferencję Generalną UNESCO Konwencji w sprawie zwalczania dyskryminacji w dziedzinie oświaty -- pierwszej i jedynej wiążącej umowy międzynarodowej, dotyczącej wyłącznie prawa do dostępu do edukacji.
Z tej okazji, UNESCO inauguruje kampanię „Powiedz NIE dyskryminacji w edukacji”, która rozpocznie się 10 grudnia, w Międzynarodowym Dniu Praw Człowieka, a zakończy 14 grudnia, w rocznicę daty proklamowania Konwencji.
Od jej przyjęcia minęło sześć dekad, podczas których, mimo ogromnych wysiłków podejmowanych przez społeczność międzynarodową, nie udało się zrealizować zobowiązań w zakresie powszechnego dostępu do edukacji w skali globu. Pandemia Covid-19 pogorszyła jeszcze sytuację, pogłębiając nierówności, a uczniowie należący poprzednio do grup najbardziej zagrożonych marginalizacją, są obecnie wielokrotnie bardziej narażeni na całkowite wykluczenie z systemu powszechnej edukacji. Dodatkowo, pandemia wymusiła na większości krajów przyjęcie rozwiązań nauczania na odległość, wymagających nowoczesnych rozwiązań technologicznych i odpowiednio przygotowanych materiałów edukacyjnych, co w niektórych regionach świata stanowi wyjątkowo trudną do pokonania barierę.
W tej sytuacji zobowiązania zawarte w Konwencji nabierają nowego znaczenia, a praktyczna realizacja prawa do edukacji na wszystkich poziomach oraz skuteczne przeciwdziałanie wszelkim formom dyskryminacji, stają się szczególnym wyzwaniem.
UNESCO apeluje do instytucji i indywidualnych osób we wszystkich krajach członkowskich o promocję za pośrednictwem mediów społecznościowych (#RightToEducation) oraz aktywne uczestnictwo w kampanii „Powiedz NIE dyskryminacji w edukacji” , uświadamiającej także znaczenie Konwencji z 1960 roku i nieprzemijającą aktualność jej zapisów.
60. rocznica jej podpisania stwarza także okazję do mobilizacji państw, które nie są jeszcze stronami Konwencji, by ją ratyfikowały, dając w ten sposób dowód przestrzegania praw określonych w tym głównym dokumencie normatywnym w dziedzinie edukacji. Polska ratyfikowała Konwencji w sprawie zwalczania dyskryminacji w dziedzinie oświaty w 1964 roku, jako 22. z kolei państwo spośród 106, które podpisały Dokument do chwili obecnej.
Datę obchodów Międzynarodowego Dnia Praw Człowieka wybrana została na pamiątkę przyjęcia w Paryżu właśnie 10 grudnia 1948 roku, Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Zapisano w niej najważniejsze prawa, przysługujące wszystkim ludziom, niezależnie od płci, rasy, wyznania i korzeni kulturowych: prawo do życia, wolności, bezpieczeństwa osobistego i nauki; prawo wolności myśli, sumienia i wyznania; prawo wolności opinii i jej wyrażania; prawo ubiegania się o azyl i korzystania z niego w razie prześladowania; zakaz zastraszania, torturowania i stosowania niewolnictwa; prawo do życia w godziwych warunkach materialnych. 20 grudnia 1993 roku Zgromadzenie Ogólne NZ zdecydowało o utworzeniu stanowiska Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka, którego zadaniem jest czuwanie nad tym, by prawa człowieka były powszechnie respektowane.
UNESCO (Organizacja Narodów Zjednoczonych dla Wychowania, Nauki i Kultury) miało znaczący wkład w powstanie i treść Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Zapisano w niej najważniejsze prawa, przysługujące wszystkim ludziom, niezależnie od płci, rasy, wyznania i korzeni kulturowych: prawo do życia, wolności, bezpieczeństwa osobistego i nauki; prawo wolności myśli, sumienia i wyznania; prawo wolności opinii i jej wyrażania; prawo ubiegania się o azyl i korzystania z niego w razie prześladowania; zakaz zastraszania, torturowania i stosowania niewolnictwa; prawo do życia w godziwych warunkach materialnych. Deklaracja stała się podstawą międzynarodowych dokumentów chroniących prawa człowieka.
Zaangażowanie UNESCO w promocję i ochronę praw człowieka zapisane zostało w Akcie Konstytucyjnym, przyjętym 16 listopada 1945 roku, w którym w Artykule 1. zapisano, że ”Celem Organizacji jest popieranie sprawy pokoju i bezpieczeństwa, przez zacieśnianie współpracy między narodami w dziedzinie oświaty, nauki i kultury, dla zapewnienia powszechnego poszanowania sprawiedliwości, prawa, praw człowieka i podstawowych swobód, jakie Karta Narodów Zjednoczonych przyznaje wszystkim ludziom bez różnicy rasy, płci, języka lub religii”.
W bezpośredniej kompetencji UNESCO znalazły się od początku istnienia Organizacji – i pozostają do dziś:
Prawo do edukacji. (Art. 26 Deklaracji)
Prawo do swobodnego udziału w życiu kulturalnym społeczeństwa. (Art. 27 Deklaracji)
Prawo wolności opinii i wyrażania jej. (Art. 19 Deklaracji)
Prawo do uczestniczenia w postępie nauki i korzystania z jego dobrodziejstw. (Art. 27)
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka w kilkudziesięciu językach
