8 marca: Międzynarodowy Dzień Kobiet
Mija właśnie rok od ukazania się w marcu 2019 r. wspólnego raportu UNESCO oraz EQUALS Skills Coalition, zatytułowanego „I’d Blush if I Could: closing gender divides in digital skills through education” (Zaczerwieniłabym się, gdybym mogła: likwidowanie – za pomocą edukacji – różnic w umiejętnościach cyfrowych ze względu na płeć). Dane i przemyślenia zawarte w publikacji miały stać się podstawą do dyskusji podczas planowanej w przeddzień Międzynarodowego Dnia Kobiet, 7 marca 2020 r., międzynarodowej konferencji wysokiego szczebla, zatytułowanej „Sektor prywatny podejmuje działania: równość płci a etyka sztucznej inteligencji”.
Planowano w niej udział przedstawicieli firm IT i liderów branży cyfrowej, naukowców, przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego, reprezentantów krajów członkowskich, którzy, dzieląc się dotychczasowymi doświadczeniami i wiedzą, wypracować mieli:
- sposoby przeciwdziałania uprzedzeniom z racji płci, które obecnie na ogromną skale występują w technologiach i urządzeniach wykorzystujących sztuczną inteligencję
- rozwiązania pozwalające zwiększyć udział kobiet w zawodach technicznych oraz na najwyższych szczeblach zarządzania firm z dziedziny IT
- uczciwe i przyjazne wobec kobiet zasady stosowania sztucznej inteligencji oraz reguły postępowania i normy etyczne do zastosowania w tej branży
Rezultaty konferencji stanowiłyby wkład UNESCO w opracowanie międzynarodowego instrumentu normatywnego dotyczącego etyki sztucznej inteligencji, zgodnie z wolą w tej dziedzinie wyrażoną przez kraje członkowskie na 40. Sesji Konferencji Generalnej w listopadzie 2019 r.
W ostatniej chwili, w związku z epidemią koronawirusa, konferencja paryska została odwołana.
Na stronie Międzynarodowego Dnia Kobiet w portalu UNESCO dostępny jest jednak Raport, który miał stać się zaczynem debaty 7 marca. Zawiera on szereg zaleceń oraz strategię działań, jakie należy podjąć dla wyrównania poziomu umiejętności cyfrowych między kobietami i mężczyznami. Szczególny nacisk położono na stereotypy i uprzedzenia wobec kobiet zakodowane w popularnych aplikacjach wykorzystujących sztuczną inteligencję, co daje się zauważyć przede wszystkim w odniesieniu do asystentek głosowych instalowanych w urządzeniach mobilnych, takich jak Alexa w Amazonie czy Siri w urządzeniach Apple. Niemal wszyscy asystenci otrzymują żeńskie głosy i imiona, a ich osobowość, wyrażaną poprzez sposób komunikowania się z użytkownikiem, cechuje służebność czy wręcz poddańczość. Zostało to uznane za wyraźny przejaw stereotypów i uprzedzeń wobec kobiet, upowszechnianych na masową skalę poprzez instalowanie tego rodzaju aplikacji w milionach urządzeń wykorzystujących sztuczną inteligencję.
Tytuł Raportu jest cytatem odpowiedzi udzielonej przez asystentkę głosową Siri użytkownikowi, zwracającemu się do niej w sposób wulgarny. Chociaż oprogramowanie sterujące asystentką, zostało zaktualizowane w kwietniu 2019 r., aby nadać Siri cechy większej stanowczości (wobec wcześniej zakodowanej reakcji „Nie wiem, jak na to odpowiedzieć”), uległość cyfrowej asystentki wobec nadużyć płciowych pozostaje niezmieniona od czasu wprowadzenia tej technologii na rynek w 2011 r.
Publikacja raportu „Zaczerwieniłabym się, gdybym mogła” miała na celu ujawnienie istniejących i narastających w skali globalnej uprzedzeń i stereotypów myślowych wobec kobiet oraz zaproponowanie rozwiązań umożliwiających eliminowanie różnic w umiejętnościach cyfrowych wynikających z płci.
Obecnie około 25% mniej kobiet niż mężczyzn potrafi wykorzystywać technologię cyfrową do codziennych zastosowań, czterokrotnie rzadziej potrafią programować komputery i 13 razy rzadziej składają wnioski patentowe na rozwiązania technologiczne.
Podkreślając rolę edukacji w przeciwdziałaniu stereotypom i wspieraniu równości płci, publikacja zwraca także uwagę na swoisty paradoks, że w krajach o najwyższym poziomie równości płci, takich jak europejskie, procent kobiet zdobywających wysoką pozycję i tytuły naukowe w dziedzinie IT jest, w porównaniu z mężczyznami, znikomy. Dokładnie przeciwna jest sytuacja w regionach świata o niskim poziomie równości płci, takich jak np. kraje arabskie, gdzie procent kobiet zdobywających wysokie tytuły naukowe w dziedzinie wysokich technologii, jest najwyższy na świecie.
Dane opublikowane w Raporcie dały asumpt do szerokiej dyskusji, dzięki zainteresowaniu, jakie wywołały w światowej prasie, w tym w największych dziennikach: The New York Times, The Guardian, El País, Der Spiegel, La Repubblica, O Globo i wiele innych.
UNESCO promuje równość płci i wspiera kobiety we wszystkich dziedzinach swojej działalności. Równość płci pozostaje od 2008 roku jednym z dwóch, obok Afryki, priorytetów globalnych Organizacji.
Po raz pierwszy kwestia równych praw kobiet i mężczyzn została prawnie usankcjonowana przyjęciem w 1945 r. Karty Narodów Zjednoczonych. W 1993 r. Zgromadzenie Ogólne NZ przyjęło Deklarację o przeciwdziałaniu wszelkim formom przemocy wobec kobiet.
Pomysł obchodów Międzynarodowego Dnia Kobiet wyrósł bezpośrednio z działań ruchu robotniczego na początku XX wieku w Europie i Ameryce Północnej. Pierwsze krajowe obchody Dnia Kobiet zorganizowane zostały 28 lutego 1909 roku w USA przez Socjalistyczną Patrię Ameryki, dla uczczenia robotnic strajkujących rok wcześniej przeciwko ciężkim warunkom pracy w przemyśle odzieżowym. W 1917 roku kobiety w Rosji podjęły strajk pod hasłem “Chleb i pokój” w ostatnią niedzielę lutego, która, według kalendarza gregoriańskiego przypadła na dzień 8 marca. Ich akcja stała się zaczynem ruchu sufrażystek w Rosji.
Ostatecznie, Międzynarodowy Dzień Kobiet proklamowany został 16 grudnia 1977 r. rezolucją 32/142 Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych, jako Dzień Praw Kobiet i Pokoju na Świecie. Wcześniej, do kwestii równouprawnienia i praw kobiet odnosiła się bezpośrednio Karta Narodów Zjednoczonych, przyjęta w 1945 roku. W 1975 r., również w wyniku rezolucji Zgromadzenia Ogólnego NZ, obchodzony był Międzynarodowy Rok Kobiet, a w kolejnych latach 1976-1985 Dekada na rzecz Kobiet.
Doroczne obchody Dnia służą rozważaniom na temat aktualnej sytuacji kobiet na świecie oraz ocenie postępu, jaki dokonał się w kwestii wyrównywania szans kobiet i mężczyzn w dziedzinach takich, jak dostęp do edukacji, możliwości awansu i kariery zawodowej, czy też – czemu poświęcone są szczególnie tegoroczne obchody Dnia – rozwijania kompetencji cyfrowych.
Dzień stanowi też okazję do podkreślenia znaczenia kobiet w życiu społecznym oraz ich wkładu w rozwój większości dziedzin ludzkiej aktywności, w tym przede wszystkim nauki, kultury i współpracy międzynarodowej, służącej budowaniu pokoju na świecie.
Przesłanie Dyrektor Generalnej
Plan działań UNESCO na lata 2014-2022 na rzecz równości płci
Atlas UNESCO równego dostępu do edukacji
UN Women: portal NZ poświęcony problematyce kobiet
IV Światowa konferencja w sprawach kobiet i Deklaracja Pekińska (1995)
Strony w portalu UNESCO:
