158 R o z d z i a ł i – r o l a K U lt U r Y w Ks z ta łt o wa N i U s p o ł e c z e ń s t wa . . . symboliczna i autentyczności. Co więcej, choć korelacja pomiędzy wartością ekonomiczną i kulturową bywa pozytywna, to jest wiele przykładów zaprzeczających tej regule. Bezwartościowe z punktu ekonomicznego dobro kultury może dzięki swojej wysokiej wartości kulturowej osiągać niezwykle wysoką cenę. Rozdzielanie wartości ekonomicznej i kulturowej dóbr kultury posłużyło Throsby’emu do podkreślenia wagi kultury jako warunku niezbędnego do zrównoważonego rozwoju, co jest jedną z najczęściej cytowanych konstatacji autora. W punktach 2.1. i 2.2. przyjrzymy się zagadnieniu uznawania dóbr kultury za dobra publiczne i posiadające pozytywne efekty zewnętrzne oraz cechom charakterystycznym pracy artystycznej. Pozwala to również na podkreślenie specyfiki dóbr kultury i niesie ze sobą implikacje omawiane dalej w tekście. 2.1. Dobra kultury jako dobra publiczne i posiadające pozytywne efekty zewnętrzne? Pierwsze dyskusje dotyczące uzasadnienia interwencjonizmu państwa w obszarze dóbr kultury odnosiły się do ich specyfiki, a konkretnie możliwości ich kwalifikowania jako dobra publiczne i dobra posiadające pozytywne efekty zewnętrzne. Według P.A. Samuelsona, autora teorii dóbr publicznych, dobrami publicznymi dysponuje konsument zbiorowy i, chociaż używa ich więcej niż jeden odbiorca, nie wpływa to na wzrost ich kosztów wytworzenia6. Jeśli jeden konsument skorzystał z dobra publicznego, nie wyklucza to możliwości używania tego samego dobra przez innych konsumentów. Korzystanie z dóbr publicznych nie ma charakterystycznego dla dóbr prywatnych aspektu wykluczenia i rywalizacji. Kompozytorzy, plastycy, pisarze oraz instytucje kulturalne produkują i udostępniają dobra oraz usługi wszystkim, a ich „produkcja” kosztuje tyle samo niezależnie od tego, czy słucha/ogląda/czyta je jedna osoba czy tysiąc. Dobra kultury w dość prosty sposób stają się jednak dobrami prywatnymi. Może to być wynikiem ich zakupu przez odbiorców prywatnych czy wprowadzenia 6 S. Golinowska, Politykaspołecznapaństwaw gospodarcerynkowej, PWN, Warszawa 1994.