170 R o z d z i a ł i – r o l a K U lt U r Y w Ks z ta łt o wa N i U s p o ł e c z e ń s t wa . . . zaobserwowano spadek wydatków państwa o 19,5%), w Irlandii, Grecji, Wielkiej Brytanii. Ich groźba dotyczy również Polski, która w obawie przed rosnącym długiem publicznym rozgląda się za oszczędnościami, a kultura jest tym działem gospodarki, który słabo broni się w sytuacjach ograniczeń finansowych. Obecnie odnotowujemy różne wymiary finansowej zapaści. Zaliczamy do nich ograniczenia w wydatkach gospodarstw domowych na kulturę, zmniejszone budżety nawet tych największych narodowych instytucji kultury, zniknięcie z mapy kulturalnej mniej prestiżowych festiwali, kłopoty narodowych kinematografii i wydawnictw, spadek zatrudnienia w kulturze i jej przemysłach, a także mniej inwestycji w kulturze, chociaż tutaj sytuację ratują priorytetowo traktowane inwestycje współfinansowane przez Unię Europejską. Nie dysponujemy jeszcze poważnymi analizami wpływu kryzysu na stan finansowania kultury, pojawiają się wyłącznie pierwsze raporty zawierające faktograficzny obraz skutków. Jednym z nich jest przygotowany w 2010 roku dla CultureWatchEurope Rady Europy tekst Petera Inkei Theeffectsof theeconomiccrisisonculture 22. 3.4. Mechanizm rynkowy w kulturze Klasyczni ekonomiści uznawali rynek za zasadniczy mechanizm alokacji dóbr i usług. Czysto rynkowe badania dotyczące organizacji rynku, struktury własnościowej oraz analizy podaży i popytu przeprowadza się przede wszystkim w obszarze przemysłów kultury. Pojęcie przemysłów kultury funkcjonuje w literaturze już od dawna, wprowadził je w latach 60. niemiecki filozof kultury Theodor Adorno23. Początkowo miało znaczenie pejoratywne i odnosiło się do skomercjalizowanej i masowej oferty kulturalnej. Przemysły kulturalne traktowane jako profanum były przeciwstawiane sacrum – czyli kulturze wysokiej. Tymczasem zwłaszcza w latach 90. badania uczestnictwa w kulturze zaczęły wskazywać na to, że dominująca część wydatków na kulturę 22 23 http://www.coe.int/t/dg4/cultureheritage/cwe/Effects_Inkei_EN.pdf. T. Adorno, M. Horkheimer, TheCultureIndustry:EnlightenmentasMass Deception, [w:] DialecticofEnlightenment, 1944.