posłowie 275 non-stop; całkowicie oderwane od rytmu i dynamiki wyznaczanego przez przyrodę i ludzki organizm. Możliwa jest konsumpcja bez przerwy i tak też się dzieje. Nie istnieją już dni wolne od konsumpcji; stajemy się zanurzeni w nieustającej konsumpcji w wiecznie trwałym „świetle marketingowych jupiterów” w różnorodnych katedrach i świątyniach konsumpcji, w których oczekiwanie stało się rzeczą niedopuszczalną6. „Można kąpać się dwukrotnie w tej samej rzece, nie kąpiąc się dwukrotnie w tej samej wodzie; można też, w dobie szybkich środków lokomocji kąpać się dwukrotnie w tej samej wodzie, kąpiąc się w dwu różnych rzekach” – tak, jakże obrazowo, ale i syntetycznie – W. Van Orman Quine opisał zmiany w naszych czasach. Jednocześnie zanika czytelnictwo, jakże ważny symptom kultury, co potwierdzają badania społecznego zasięgu książki przeprowadzone w listopadzie 2010 roku przez Pracownię Badań Czytelnictwa Biblioteki Narodowej we współpracy z TNS OBOP. „Bardzo przygnębiający przy tym badaniu okazał się stan czytelnictwa osób z wyższym wykształceniem, szczególnie przy odpowiedziach na pytanie dotyczące przeczytania w ostatnim miesiącu tekstu dłuższego niż trzy strony maszynopisu lub trzech „screenów” komputera. 20% osób z wyższym wykształceniem, na stanowiskach kierowniczych, tych, którzy budują mosty, leczą nas, od których zależy w dużym stopniu nasze życie, nie przeczytało w ciągu miesiąca tekstu dłuższego niż trzy strony – mówił dyrektor Biblioteki Narodowej, Tomasz Makowski. Grupa osób z wyższym wykształceniem deklaruje też dość niskie ogólne czytelnictwo książek – 25% osób z tej grupy przyznało, że przez cały rok nie wzięło do ręki ani jednej książki, także w wersji cyfrowej. To powinno nas martwić. [...] Jeszcze w 2000 roku 98% osób z wyższym wykształceniem deklarowało czytanie (rozumiane jako kontakt z przynajmniej jedną książką w ciągu roku – red.). Teraz deklaruje to tylko 75%. To ogromna zmiana. Wynika z tego, że duża część osób z ukończonymi studiami nie uzupełnia swojej wiedzy – mówił Makowski”7. 6 7 Z. Bauman, Razem,osobno, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2003. http://wiadomosci.onet.pl/kraj/przygnebiajacy-wynik-badania- wyksztalconych-polako,1,4186339,wiadomosc.html [data wejścia: 16.02.2011].