references
1 04 K R A J O B R A Z
K U L T U R O W O - P R Z Y R O D N I C Z Y. D E F I N I C J E I A S P E K T Y P R A W N E
większość spraw – ze zrozumiałych zresztą względów – postrzegają w perspektywie lokalnej, nie zaś regionalnej czy ogólnokrajowej. Konsekwencje takiego sposobu myślenia celnie ujęła Państwowa Rada Ochrony Przyrody, wskazując na nietrwałość obszarowych form ochrony przyrody tworzonych przez samorządy. „Obszarowa ochrona przyrody powinna mieć charakter długoterminowy i trwały. Tymczasem dochodzi do sytuacji, w której gminy najpierw powołują, a po zmianie władz albo pod naciskiem społeczności lokalnej lub inwestorów, likwidują obiekt chroniony, aby umożliwić zagospodarowanie cennego przyrodniczo terenu”. Rada stwierdziła, iż „Państwo pochopnie przekazało jedno ze swoich najważniejszych praw (i obowiązków) dotyczących prowadzenia skoordynowanych w skali kraju działań na rzecz zachowania dziedzictwa przyrodniczego w ręce nieprzygotowanych ideowo, kadrowo i fi nansowo gremiów lokalnych. (…) Wystarczy niechęć jednego samorządu, aby walory o znaczeniu narodowym czy światowym nie mogły być skutecznie chronione”26. Zaznaczyć należy, iż mechanizm ten działa nie tylko w zakresie ochrony przyrody, ale również w innych dziedzinach kształtowania krajobrazu. Brak wzajemnych powiązań trzech szczebli samorządu, szeroki katalog zadań własnych i duże rozdrobnienie władzy powodują powstawanie istotnych problemów z koordynacją zadań na poziomie ponadlokalnym. Tak dzieje się choćby w kwestii planowania przestrzennego, gdzie pomiędzy poziomem wojewódzkim i gminnym nie ma stopnia przejściowego, który ułatwiałby, bądź też w ogóle umożliwiał, harmonizowanie polityki prowadzonej w tym zakresie. Różnice w sposobie sprawowania władzy przez poszczególne jednostki samorządowe są na terenie Polski bardzo duże. Nasz kraj to 16 województw, 314 powiatów, 66 miast na prawach powiatu i aż 2479 gmin27. Każde województwo i powiat ma kilkuosobowy zarząd wraz z marszałkiem bądź starostą, każdą gminą rządzi wójt, burmistrz lub prezydent miasta wraz z ewentualnymi zastępcami. We wszystkich
Załącznik do uchwały Państwowej Rady Ochrony Przyrody z 9 marca 2007 r., zatytułowany Stanowisko w sprawie kryzysu ochrony przyrody w Polsce. 27 Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30.VI. 2013 r., (2013), GUS, s. 114.
26
