references
R O L A S A M O R Z Ą D U W KS Z TA ŁT O WA N I U K R A J O B R A Z U . . .
1 07
Znaczenie krajobrazu
Zadaniem samorządu terytorialnego jest zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnot samorządowych. Chęć życia w estetycznej, zadbanej, wygodnej i dobrze zorganizowanej przestrzeni bez wątpienia można do takich potrzeb zaliczyć. Jej istnienie podkreślają zarówno eksperci, jak i zwykli ludzie32. Społeczeństwo, zdając sobie sprawę z roli, jaką w kwestii zarządzania krajobrazem odgrywa samorząd, wobec niego kieruje wyraźne oczekiwania: „W opinii zdecydowanej większości ankietowanych [48%] zabudowa w Polsce powinna być regulowana, a za jej jakość powinny odpowiadać przede wszystkim władze samorządowe poszczególnych miejscowości (…)”33. Pozostaje zadać pytanie o przyczynę tak dużej rozbieżności pomiędzy deklarowanymi oczekiwaniami społeczeństwa a faktycznym stanem wycofania się większości samorządów z dbałości o jakość krajobrazu. Mechanizm ten dobrze przedstawiły przeprowadzone przed kilkunastu laty badania34, ukazujące proces obojętnienia społeczeństwa wobec narastającego poczucia braku wpływu na kształt otoczenia. Dowiedziono, że mieszkańcom nie jest obojętny wygląd otaczającej ich przestrzeni, natomiast nieufność budzi brak konsekwencji w sprawowaniu ochrony oraz tolerancja dla jawnej samowoli i dyktatu inwestorów. Spośród dwóch grup interesów – inwestorów i mieszkańców, pierwsza jest znacząco bardziej aktywna, gdyż w wywieraniu wpływu na krajobraz ma wyraźny, ekonomiczny interes. Reprezentuje zatem bardziej utylitarne niż emocjonalne podejście do zagospodarowania i wyglądu przestrzeni, co przychodzi jej o tyle łatwiej, że z reguły wywodzi się ona spoza środowiska mieszkańców. W mieszkańcach natomiast tego typu postawy, wraz z niezrozumiale, niekonsekwentnie stosowanymi
98% ankietowanych przez CBOS uważało, że ładna zabudowa i otoczenie sprawiają, że ludzie lepiej się czują, a w ładnym miejscu lepiej się pracuje. 94% jest również zdania, że ważne jest dla nich, wśród jakich budynków albo w jakim otoczeniu mieszkają. Łączą również piękno z lepszym samopoczuciem – 54% twierdzi, że wygląd szpitala ma wpływ na to, jak szybko chorzy wracają do zdrowia, w: Polacy o architekturze, Komunikat z badań BS/134/2010, (2010), CBOS, s. 2. 33 Polacy o architekturze, Komunikat z badań BS/149/2005, (2005), CBOS, s. 14. 34 Pawłowska K., Swaryczewska M., (2002). Ochrona dziedzictwa kulturowego. Zarządzanie i partycypacja społeczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 80–83.
32
