references
1 08 K R A J O B R A Z
K U L T U R O W O - P R Z Y R O D N I C Z Y. D E F I N I C J E I A S P E K T Y P R A W N E
przepisami, tolerancją dla bezprawnych działań i różnicowaniem podmiotów, budzą negatywne emocje i oddziałują na nich demoralizująco. Czynienie ustępstw na rzecz jednych powoduje bowiem pokusę identycznego zachowania u innych. W ten sposób negatywne zjawiska bardzo szybko ulegają rozprzestrzenieniu i coraz trudniej jest nad nimi zapanować35. Ta niekorzystna tendencja ulega utrwaleniu i pogłębieniu, gdyż z upływem lat i wzrostem ilości niewłaściwych realizacji narasta również społeczne zobojętnienie wobec występujących nieprawidłowości. Poczucie bezsilności i braku wpływu powoduje, że obywatele nie tylko przestają reagować na szkodliwe zachowania i praktyki, lecz także w końcu zaczynają je powielać sami. Ponadto lokalne społeczności pozbawione zostają niezmiernie istotnego poczucia wspólnoty, współdecydowania i współodpowiedzialności za wygląd i jakość współtworzonej przestrzeni. Oddziaływanie negatywnych przykładów jest w przypadku gospodarki przestrzenią szczególnie silne i trwałe, gdyż skutki działań ingerujących w krajobraz są długofalowe i często trudno lub w ogóle nieusuwalne. Odpowiedzialność samorządu za krajobraz obejmuje zatem również świadome kształtowanie stosunków społecznych i dbanie o odpowiedni poziom zaangażowania wszystkich interesariuszy. To o tyle istotne, że jak podkreśla preambuła Europejskiej Konwencji Krajobrazowej36: „Krajobraz jest kluczowym elementem dobrobytu całości społeczeństwa i jednostek (…) jego ochrona, a także gospodarka i planowanie niesie w sobie prawa i obowiązki dla każdego człowieka”. Dlatego też „władze publiczne powinny mieć świadomość odpowiedzialności za ład przestrzenny i jakość krajobrazu, a społeczeństwo powinno wymagać dobrej jakości krajobrazu, czyli dobrej jakości środowiska życia. Potrzebny jest tu jednak odpowiedni poziom świadomości”37. Jeszcze bardziej zdecydowanie ujęła to Państwowa Rada Ochrony Przyrody w swej opinii z 2007 roku, odnosząc się do folgowania „lokalnym egoizmom”: „Zbyt często myli się uczciwe i partnerskie traktowanie lokalnych społeczności z dawaniem im całkowitej
Zob. Springer F., (2013). Wanna z kolumnadą, Wydawnictwo Czarne. Ustawa z dnia 19 lipca 1990 r. o zmianie ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach, Dz.U. 1990, nr 56, poz. 322. 37 Ochrona krajobrazu przyrodniczego…, op. cit., s. 19.
35 36
