references
O C H R O N A D Z I E D Z I C T WA K U LT U R O W E G O A S P O Ł E C Z E Ń S T W O. . .
1 25
Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego (2003)
Zgodnie z defi nicją przyjętą w artykule 2 Konwencji z 2003 roku, niematerialne dziedzictwo kulturowe oznacza „praktyki, wyobrażenia, przekazy, wiedzę i umiejętności – jak również związane z nimi instrumenty, przedmioty, artefakty i przestrzeń kulturową, które wspólnoty, grupy i – w niektórych przypadkach – jednostki uznają za część własnego dziedzictwa kulturowego. To niematerialne dziedzictwo kulturowe, przekazywane z pokolenia na pokolenie, jest stale odtwarzane przez wspólnoty i grupy w relacji z ich otoczeniem, oddziaływaniem przyrody i ich historią oraz zapewnia im poczucie tożsamości i ciągłości, przyczyniając się w ten sposób do wzrostu poszanowania dla różnorodności kulturowej oraz ludzkiej kreatywności”. W świetle tak ujętej defi nicji człowiek, jako depozytariusz i swoisty „nośnik” niematerialnego dziedzictwa, znajduje się w centrum działań ochronnych. To sprawia, że podstawowe zagrożenia niematerialnego dziedzictwa to zagrożenia o charakterze społecznym, w tym wynikające z procesów globalizacji i dynamicznych przemian społecznych przełomu XX i XXI wieku. Chociaż, jak przyjęto w preambule Konwencji, zmiany te tworzą nowe warunki dla dialogu między wspólnotami, są one źródłem poważnych zagrożeń i mogą prowadzić do degradacji, wyginięcia i zniszczenia niematerialnego dziedzictwa kulturowego, zwłaszcza wtedy, gdy brakuje środków na ochronę tego dziedzictwa. Z punktu widzenia tematyki niniejszego artykułu drugą istotną sprawą jest podkreślona w Konwencji rola wspólnot (w szczególności ludów autochtonicznych), grup oraz, w niektórych przypadkach, pojedynczych osób. Rola ta objawia się zarówno na etapie „tworzenia, jak i ochrony, utrzymywania oraz odtwarzania niematerialnego dziedzictwa kulturowego”. To wpólnoty, grupy czy pojedyncze osoby przyczyniają się do wzbogacenia różnorodności kulturowej i dorobku twórczego ludzkości. Wskazaną wymowę Konwencji z 2003 roku wzmacnia artykuł 15., zgodnie z którym, w ramach działań z zakresu ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, „każde Państwo-Strona dąży do zapewnienia jak najszerszego udziału wspólnot, grup oraz, gdy to właściwe, jednostek, które tworzą,
