references
1 42 W P Ł Y W
OTOCZENIA NA ROZWÓJ INDYWIDUALNY I SPOŁECZNY
W niniejszym tekście odwołuję się właśnie do takiego rozumienia krajobrazu: z jednej strony prezentuję krajobraz miejski jako arenę realnych konfliktów pogłębiających chaos miejskich przestrzeni, z drugiej strony wskazuję na rolę estetyki w kreowaniu miejskiej scenerii – od miejscowych projektów rewitalizacyjnych po wizję podmiejskiego życia wytwarzaną i promowaną dla osiągnięcia zysku. Myślę tu z jednej strony o obrazach-ikonach powoływanych do życia i wpisujących się w proces budowania nowych tożsamości i marek miejskich. Z drugiej strony o równie silnie oddziałujących, choć wysoce sprywatyzowanych, obrazach-obietnicach, „skrojonych” przez deweloperów na potrzeby mieszkańców miast i przedmieść inwestujących osobiste kapitały ekonomiczne i kulturowe w zakup wymarzonych domów i mieszkań. Mówiąc zarówno o krajobrazie, jak i o transformacji chętnie posługujemy się metaforą „horyzontu”, odnosząc się do „tła” przemian oraz oczekiwanego „punktu docelowego” majaczącego gdzieś w oddali. Tymczasem, zestawiając podmiejskie osiedla i nowe ikony miejskie, proponuję potraktować krajobraz w sposób nieumiejscowiony. Ta celowa ucieczka do „umiejscowienia” jest o tyle ważnym zabiegiem, że krajobraz pozbawiony statusu centralnego (ta perspektywa jest niestety w Polsce rzadka) albo statusu peryferyjnego (co jest niestety nagminne), zyskuje jednocześnie na znaczeniu jako istotny element codziennej ludzkiej aktywności: działań, doświadczeń i dyskursów. Działania te podejmowane są przez różne podmioty w skali mikro – działania indywidualne, po skalę makro – decyzje polityczne zapadające na różnych szczeblach. Krajobraz nie jest więc „gdzieś tam” czy obok nas, ale raczej jest „w nas”. Stanowi więc rodzaj medium – środka do aktywności artystycznych, społecznych, gospodarczych i politycznych. Uciekam zatem od umiejscowienia krajobrazu w tle naszych działań, co w moim przekonaniu prowadzi jedynie do umniejszania jego znaczenia, przyznając mu status pełnoprawnego aktora życia społecznego.
Między terytorium a scenerią
Odnosząc się do sposobów teoretyzowania na temat krajobrazu we współczesnej humanistyce, można wskazać na wiele istotnych
