references
S P O Ł E C Z N E O D D Z I A ŁY W A N I E K R A J O B R A Z U
1 45
przez specyficzne narodowe, regionalne czy lokalne wcielenia, definiowane przez konkretne zaplecza instytucjonalne, wdrażane strategie i praktyki zwłaszcza w przestrzeni miejskiej. „Miasta (...) są inkubatorami dla wielu głównych politycznych i ideologicznych strategii, poprzez które jest podtrzymywana dominacja neoliberalizmu”7. Przyjęcie miejskiej skali do obserwowania tego, czym jest neoliberalizm kieruje nasz wzrok ku dynamicznym przemianom polskich miast: z jednej strony dostrzegamy w nich procesy częściowej destrukcji (dotyczą zarówno krajobrazów, jak i rozwiązań instytucjonalnych), zwłaszcza w kontekście planowania przestrzennego oraz z drugiej strony – momentu tworzenia się nowej infrastruktury, działającej na rzecz ekonomicznego wzrostu, reprezentowanej m.in. przez podmiejskie galerie handlowe, multipleksy czy podmiejskie wolne strefy ekonomiczne. Hasło odnowy miast i zmian miejskiego krajobrazu realizowane jest m.in. poprzez deregulację, prywatyzację i liberalizację. Procesy te są szczególnie wyraźne ze względu na lokalny, polski kontekst kraju o wyraźnie przyspieszonej industrializacji i opóźnionej urbanizacji8. Z jednej więc strony obserwujemy daleko idące procesy degradacji obszarów poprzemysłowych występujące w różnych skalach – od regionalnej, metropolitalnej po skalę dzielnic miejskich, z drugiej pojawia się „postkapuściana urbanizacja” – proces gwałtownego rozlewania się miast, oparty w znacznej mierze o odrolnione działki, na których buduje się podmiejskie osiedla.
Próby zarządzania chaosem
Krajobraz współczesnego polskiego miasta staje się coraz mniej hierarchiczny: po pierwsze – zanikają tradycyjne podziały na centrum i peryferie. Po drugie – we współczesnym mieście wszechobecne stały się dwie zupełne sprzeczne tendencje do koncentracji i decentralizacji, prowadząc do nieciągłości w miejskim krajobrazie. Zarówno w przypadku dramatycznego rozlewania się polskich miast i postępującej ich
7 Brenner N, i Theodore N., (2002). Cities and the Geographies of „ActuallyExisting Neoliberalism, „Antipode” 2002, Vol. 34, no 3, s. 349–379, tłum. autor. 8 Turowski J., (1988). Modele urbanizacji a problemy rozwoju małych miast, „Studia Socjologiczne” 1988, nr 3, s. 200–201.
