references
1 62 W P Ł Y W
OTOCZENIA NA ROZWÓJ INDYWIDUALNY I SPOŁECZNY
również dominacja liberalnych ideologii i globalizacja procesów gospodarczych. Dążenie do maksymalizacji zysku odbywa się kosztem innych wartości, takich jak troska o jakość przestrzeni i ochrona wartości kulturowych. Grupy społeczne rządzące rynkiem nieruchomości mają wielkie wpływy polityczne, co liderzy partyjni i rządy muszą w swoich kalkulacjach wyborczych uwzględniać. Produktem tych zmian jest anonimowa przestrzeń, „rozrastające się poziomo i pionowo miasta przytłaczają”, jak to trafnie ocenia w swych badaniach Joseph Rykwert17. Elementy ważne – obiekty kultury, wierzeń, władzy – ratusz miejski, kościół, teatr, pomnik są przytłoczone anonimową tkanką miejską, z którą się nie identyfi kujemy, która jest „nie nasza” – funkcjonalnie i estetycznie. W epoce masowego budownictwa, monofunkcyjnego i anonimowego, giną obiekty i miejsca atrakcyjne, o indywidualnym wyrazie i formie, niszczone są ważne elementy identyfi kujące przestrzeń i orientację w krajobrazie miejskim, nasze „instrumenty odczytywania” miasta zdefi niowane przed laty przez Kevina Lyncha18. Presja ekonomiczna prowadzi do „wyprzedaży” wartości miasta, które gromadziły pokolenia jego mieszkańców. W Warszawie, prawa wolnego rynku, chciwość i korupcja, bezmyślność samorządów i agresywność spekulantów budowlanych powodują szybkie niszczenie terenów zielonych i ekologicznych miasta. Tworzyły one, budowany od prawie stu lat, logiczny system pasm zielonych terenów – system wentylacyjny miasta, zapewniający dobry klimat i oferujący mieszkańcom miejsce do wypoczynku, spotkań i sportu, w zasięgu pieszego dojścia. Nawet II wojna światowa i rządy komunistów nie zniszczyły tego systemu. Dzieło zniszczenia dokonuje się na naszych oczach w „państwie prawnym” pod rządami „demokracji i wolnego rynku”. Postępująca metropolizacja terenów osiedleńczych zmienia również strukturę przestrzenną miast, ich techniczny standard, poziom obsługi, cechy ekologiczne, powiązania regionalne oraz sposób
Rykwert J., (2000). The seduction of place. The city in the twenty-first century, wyd. Pantheon Books, New York, s. 132–133. 18 Trochę zapomniana, bardzo ważna publikacja: Lynch K., (1960). The Image of the City, Cambridge, Mass.
17
