references
1 64 W P Ł Y W
OTOCZENIA NA ROZWÓJ INDYWIDUALNY I SPOŁECZNY
Kształtowanie środowiska kulturowo-przyrodniczego w urbanistyce i architekturze III RP
Ochrona zabytków ma w Polsce długą tradycję, zbliżamy się do stulecia Dekretu Rady Regencyjnej, który 31 października 1918 roku nadał jej moc prawną. W porównaniu z wadliwym, dysfunkcjonalnym modelem planowania miast, ochrona zabytków wydaje się być dziedziną uporządkowaną i racjonalnie zarządzaną22. Równocześnie jednak, wartość kulturowa, estetyczna i funkcjonalna miast nie jest w Polsce doceniana i chroniona, a jakość urbanistyki wielu polskich miast wręcz trudna do zaakceptowania. Trudno nawet odpowiedzieć na pytanie – jak mogło dojść w XXI wieku, w kraju europejskim o tysiącletniej historii, o wielkich ambicjach narodowych i bogatych tradycjach kulturalnych, do tak głębokiego kryzysu zarządzania przestrzenią23? Kryzys ten ma kilka źródeł i prawdopodobnie głównym – obok historycznej luki w budowie cywilizacji miejskiej – jest ekonomiczna, neoliberalna fi lozofia polskich rządów, zbudowana na dogmatach „szkoły chicagowskiej”. Jednak przypadek Polski jest szczególny, bowiem poszliśmy dalej niż nauczali Hayek i Friedman, przedmiotem gier wyłącznie rynkowych uczyniliśmy sektory, w których obowiązki władz publicznych nie podlegają dyskusji – w dziedzinie gospodarki przestrzennej i planowania przestrzennego24. W krajach „starej” Unii zarządzanie przestrzenią jest zadaniem władz publicznych, które kontrolują i monitorują procesy przestrzenne. Wyspecjalizowane służby badają konsekwencje zmian stanu zagospodarowania terenu oraz społeczne i gospodarcze skutki prowadzonej polityki przestrzennej. W Polsce, skutki kryzysu gospodarki
22 Dokumenty i publikacje Polskiego Komitetu do spraw UNESCO jednak krytycznie oceniają jakość naszego prawa ochrony zabytków i dorobku kulturowego, zwłaszcza nieskuteczne są instrumenty ochrony różnorodności kulturowej. Więcej patrz: Dlaczego i jak w nowoczesny sposób chronić dziedzictwo kulturowe, (2014). (red.) Rottermund A., wyd. Polski Komitet do spraw UNESCO, Warszawa. 23 Kowalewski A., (2009). Kryzys planowania miast w Polsce, [w:] „Przegląd Urbanistyczny”, rok I, tom I, s. 8–13. 24 Więcej informacji patrz: Friedman M., Friedman R., (1994). Wolny Wybór, wyd. Panta, Sosnowiec.
