references
Z N A C Z E N I E I K S Z TA ŁT O W A N I E Ś R O D O W I S K A K U LT U R O W O - P R Z Y R O D N I C Z E G O
1 69
zysk, konsumpcja materialna i liberalny rynek. Przekłada się to na „wolność zabudowy” i chaos inwestycyjny. Niechętnie dyskutujemy o źródłach tej zapaści, de facto cywilizacyjnej. Nieczęsto też w naszych debatach zastanawiamy się, kto za kryzys polskiej przestrzeni, za stan środowiska kulturowo-przyrodniczego odpowiada. Analiza źródeł kryzysu, nawet uproszczona, prowadzi jednak do oczywistego wniosku – za błędny system gospodarowania przestrzenią odpowiadają władze, ustalające priorytety, stanowiące prawo, powołujące instytucje i decydujące o polityce ekonomicznej. Dlatego mamy do czynienia z rażącą sprzecznością pomiędzy deklaracjami politycznymi dokumentów rządowych – KPZK 2030 i Założenia Krajowej Polityki Miejskiej, pełnymi trafnych diagnoz i logicznych rekomendacji oraz inicjatywami legislacyjnymi rządu, pogłębiającymi kryzys i osłabiającymi kontrolę publiczną procesów przestrzennych. Należy zastanowić się nad źródłami tej niespójności – dlaczego w Polsce mamy społeczne przyzwolenie na chaos i brzydotę, na patologie urbanizacyjne, naruszające interesy wszystkich obywateli? Czyje interesy są na tyle ważne dla rządzących, że akceptują wadliwy i szkodliwy system zarządzania przestrzenią? Co jest źródłem niemocy politycznej w porządkowaniu zarządzania przestrzenią? Kim są beneficjenci niekontrolowanej urbanizacji? Dzieje się tak z wielu powodów, nie tylko z racji złej spuścizny ostatnich wieków: Źródłem niepowodzeń kolejnych inicjatyw legislacyjnych jest ochrona zysków grup społecznych – beneficjentów chaosu przestrzennego. Utrzymaniem status quo są zainteresowani chłopi, których interesów broni jedna z partii rządzących. Jednak, wbrew zapewnieniom jej polityków, chłopi nie budują „na swoim”, a głównie wyprzedają tereny rolne deweloperom i inwestorom, uruchamiając proces „rozlewania się” miast. Likwidacja decyzji administracyjnych lokalizujących inwestycje na terenach nieobjętych planami miejscowymi, to jeden z elementarnych warunków ochrony i tworzenia nowego dorobku kulturowego – przestrzeni o wysokiej jakości. Należy sobie jednak uświadomić, że likwidacja decyzji administracyjnej o „warunkach zabudowy” nie tylko zlikwiduje rynek projektantom tych decy-
