references
C I ĄG ŁO Ś Ć T R A DYC J I N A R O D O W YC H I LO KA L N YC H W S Y T UAC J I Z M I A N . . .
1 1 8
interpretacja lokalna, jak i interpretacja szersza, regionalna, albo narodowa, ale są one w miarę spójne i niekonfliktowe. Występuje wtedy swoista naturalna hierarchia wspólnot, w której wspólnoty mniejsze zawierają się we wspólnocie większej, a odrębności lokalne traktowane są jako odmiany wzbogacające wspólne kulturowe dziedzictwo. Hierarchię tę widać dobrze w naturalnym rozszerzaniu się zakresu stosowania zaimka dzierżawczego „nasz”, odbijającego poczucie „kulturowej własności” danego obiektu. Określenia „nasze” zabytki, „nasi” twórcy, „nasze” dzieła, „nasze” zwyczaje odnoszą się kolejno do społeczności lokalnej, regionalnej i wreszcie ogólnonarodowej, a równolegle zmienia się zakres tego, co jest „obce”, „cudze”, „nie nasze” (od sąsiedniej miejscowości, innego regionu, aż do innego państwa narodowego czy nawet innego obszaru cywilizacyjnego). Nieco bardziej złożony jest przypadek państw silnie wewnętrznie zróżnicowanych, o wyraźnie wyodrębniających się wspólnotach regionalnych bądź skoncentrowanych przestrzennie grupach etnicznych czy religijnych, zwłaszcza gdy owe mniejsze wspólnoty (w szczególności mniejszości narodowe) nie występują jedynie w obrębie danego państwa, ale mają swoich pobratymców także poza jego granicami. Wtedy i interpretacja lokalnych obiektów materialnych może rodzić dyskusje i konflikty. Najbardziej złożona i jednocześnie ciekawa socjologicznie jest jednak sytuacja, gdy pozostałe w danym miejscu obiekty materialne (zwłaszcza drugiej i trzeciej kategorii czyli wytwory ludzkie) stworzone zostały – przynajmniej w pewnej swojej warstwie – przez przedstawicieli innych grup kulturowych, a zwłaszcza grup etnicznych, obecnie już nie zamieszkujących danego miejsca, albo reprezentowanych w nim w śladowej postaci. Sytuacja ta występuje bardzo często, a co ważniejsze jest współczesnym codziennym doświadczeniem także znacznej części dzisiejszych mieszkańców Polski i jej najbliższych sąsiadów. Z elementów różnego pochodzenia tworzy się wtedy i ustawicznie przekształca pewna tradycja lokalna, wykraczająca pod pewnymi względami poza jednolitą tradycję ogólnonarodową, czasami lokalnie ową ogólnonarodową tradycję wzbogacając, ale czasami się jej przeciwstawiając. W tym miejscu chciałbym przedstawić kilka różnych przypadków odnoszenia się współczesnych mieszkańców danego miejsca,
