references
1 82 W P Ł Y W
OTOCZENIA NA ROZWÓJ INDYWIDUALNY I SPOŁECZNY
należących do jednej grupy etnicznej, do pozostawionych na tym miejscu wytworów ludzi z innych kultur czy grup etnicznych. Okazuje się bowiem, że bardzo zróżnicowane są sposoby interpretacji, reinterpretacji i symbolicznego zawłaszczania owych wytworów oraz czerpania z nich instrumentalnych korzyści. Po pierwsze, chodzi o kulturowe zabytki powszechnego, uniwersalnego dziedzictwa całej ludzkości pochodzące zwykle z okresu przed wyłonieniem się istniejących grup etnicznych. Jest to przypadek megalitycznego kręgu w Stonehenge czy malowideł z groty Lascaux. Każdy z nich jest to lokalny obiekt dumy i turystyczna atrakcja, nie defi niowany jednak w obecnych kategoriach etnicznych, nie postrzegany jako własność kulturowa jednej tylko grupy. Od pewnego momentu ludzkich dziejów jakikolwiek partykularyzm nie ma już bowiem sensu. Lokalny stosunek do tego typu obiektów jest najczęściej bardzo pozytywny, niekiedy pojawia się tu wręcz niezmiernie rzadki przypadek odnoszenia zaimków „my” i „nasz” nie tylko do jednej kultury czy kręgu cywilizacyjnego, ale do ludzkości jako całości. Należy jednak podkreślić, że tego typu interpretacja występuje w zasadzie jedynie w stosunku do obiektów z bardzo odległej przeszłości, w stosunku do której nie ma już źródeł pisanych, które mogłyby być podstawą rozmaitych „etnicznych” interpretacji powstania owych obiektów. Owe pozostałości traktowane są przy tym jako rzecz zamknięta, dokonana, zakończona i umiejscowiona w przeszłości, nie mająca związku z teraźniejszością, konkretnymi interesami i tożsamością zbiorową współczesnych mieszkańców. Owe obiekty, traktowane jako zabytki, obiekty muzealne czy wykopaliska, występują też w wyraźnie ograniczonej fizycznie i symbolicznie przestrzeni, odseparowanej od normalnej przestrzeni codziennej życiowej aktywności mieszkańców, choć w wielu przypadkach te pozostałości stanowią podstawę ekonomicznego bytu współczesnych mieszkańców, którzy w nie inwestują, a następnie czerpią z nich spore zyski (np. Francuzi inwestujący w kopię malowideł z Lascaux i ściągający dzięki temu liczne rzesze turystów). Po drugie, są to elementy dziedzictwa tej grupy kulturowej, która może być traktowana jako bezpośrednia kulturowa poprzedniczka (czy jedna z poprzedniczek) kultury współczesnych mieszkańców. Wytwory te mogą być traktowane dwojako. Jako muzealne zabytki,
