references
C I ĄG ŁO Ś Ć T R A DYC J I N A R O D O W YC H I LO KA L N YC H W S Y T UAC J I Z M I A N . . .
1 89
Zamek Przemysła oraz właśnie Zamek Cesarski. Zarówno Zamek, jak i np. dziewiętnastowieczne pruskie umocnienia (Cytadela i pierścień fortów), niezależnie od swojego etnicznego nacechowania, stają się coraz bardziej akceptowaną częścią lokalnej tradycji miasta jako całości. W pełni należą do tej tradycji inne poniemieckie, ale mniej ideologicznie naznaczone budowle (Opera, Collegium Minus Uniwersytetu, liczne kamienice budowane w stylu tzw. berlińskiej secesji). W stosunku do budynku Opery większość współczesnych mieszkańców miasta bez wahania używa zaimka „nasza”, który podkreśla po prostu jej niewątpliwą „poznańskość”, niezależnie od okoliczności jej powstania. W dzisiejszej Polsce pojawiają się więc pewne symptomy nowego sposobu interpretacji obiektów z historycznie wielokulturowej przestrzeni lokalnej. Ryzykując znaczne uproszczenie, można by wyróżnić trzy pojawiające się chronologicznie sposoby interpretacji. Pierwsza, to interpretacja „przed-etniczna”, traktująca np. średniowieczny zamek głównie jako dziedzictwo czysto lokalne, jako pozostałość feudalizmu bądź jako patrimonium rodzinne. Druga, to interpretacja „etniczna”, dominująca przez kilka wieków i przeważająca jeszcze dzisiaj, defi niująca ważne symbolicznie obiekty w kategoriach wspólnej kulturowej etnicznej własności i związana z ideologią narodową10. Trzecia, zaczynająca się pojawiać obecnie, to interpretacja „post-etniczna”, w myśl której wielokulturowa geneza obiektów istniejących w danym miejscu nie tylko przestaje być ukrywana, ale wręcz przeciwnie – jest podkreślana, stając się powodem do dumy, atrakcją turystyczną czy źródłem korzyści. Niekiedy wielokulturowość staje się wręcz genius loci poszczególnych miejscowości. Współcześni Polacy nastawieni są generalnie na współczesność, a ich wiedza historyczna jest dość selektywna, dotyczy głównie historii najnowszej, obejmuje kilka podstawowych faktów, często opiera się na uproszczeniach i stereotypach narodowych. Informacje o skomplikowanej, wielokulturowej i wieloetnicznej historii znajdują się dotychczas przede wszystkim w specjalistycznych, naukowych bądź
10 Por. Lowenthal D., (1996). Possessed by the Past. The Heritage Crusade and the Spoils of History, New York. i Riegl A., Nowoczesny kult zabytków. Jego istota i powstanie, [w:] P. Kosiewski, J. Krawczyk (red.), Zabytek i historia. Wokół problemów konserwacji i ochrony zabytków w XIX wieku. Antologia, wyd. Mówią Wieki, Warszawa 2007.
