references
1 92 W P Ł Y W
OTOCZENIA NA ROZWÓJ INDYWIDUALNY I SPOŁECZNY
literackich: mitu arkadyjskiego i biblijnych obrazów Edenu. Wcześniej, w świecie wizualnym baroku, renesansu i średniowiecza, a więc w rzeczywistości wyobrażanej za pomocą środków plastycznych właściwych tym epokom, krajobraz stanowił zaledwie symboliczny plan pomocniczy. Wspomagał główny przekaz treściowy przedstawienia – portretu, sceny narracyjnej, alegorycznej, mitologicznej. Jednak nawet w dziełach tak uderzających intelektualną samodzielnością i oryginalnością obrazowania (i chronologicznie późnych) jak „Widok Toledo” El Greco, był przede wszystkim funkcją doktryny religijnej. Mówiąc więc o symptomach trwałości lub zmiany w postrzeganiu i pojmowaniu krajobrazu, mamy na myśli przejawy głębiej zachodzących procesów, które w ciągu ostatnich stuleci transformowały światopogląd społeczeństw Zachodu, powodowały stopniową erozję starych mitów, jednakowoż głównie w zakresie ich formy, nie zaś zasadniczego sensu, który znaczącej zmianie nie podlegał. Marzenia o „krainie pieczonych gołąbków” – Kukanii, choć z rzadka ujmowane w sztafażu natury, przetrwały w świetnej formie do czasów nam współczesnych, służąc za dobrą monetę licznym politykom i ideologiom.
Społeczna i gospodarcza autarkia: mit założycielski ideologii zrównoważonego rozwoju i jej antropologiczne źródła
Joseph Rykwert, w sposób nie pozostawiający wątpliwości, wykazał w jednej ze swoich erudycyjnych prac2, że idealny wzorzec „pierwotnej chaty” stanowi uniwersalne i niezmienne wyobrażenie źródłowej harmonii, dla której tłem jedynym – wizualnym i ideowym – zawsze był i będzie krajobraz uporządkowany na wzór ogrodu. Dotyczy to na równi nowożytności, wszystkich jej kultur jak i najstarszych cywilizacji (od siebie dodajmy: także najstarszych praktyk3). Tu Rykwert z powodzeniem przetestował zabytki prehistorii i antyku, a nawet kulturowe
2 Rykwert J., (1981). On Adam’s House in Paradise. The Idea of the Primitive Hut in Architectural History, The MIT Press. 3 Zob. odnośnie związku działań i formuł tabuizujących z ideą rajskiego początku: Wasilewski J. S., (2010). Tabu, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 374.
